Οταν η Βρετανία αποφάσισε για την πρώτη φάση άρσης των περιοριστικών μέτρων, η κυβέρνηση ενημέρωσε τους πολίτες ότι ο επιδημιολογικός δείκτης R0 (Ρο μηδέν), που δείχνει πόσα άτομα μπορεί να μολύνει ένας άνθρωπος, είναι ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας για τη διαδικασία. Τώρα, βρετανός ειδικός εξηγεί ότι άλλο ένα μέγεθος μέτρησης είναι ολοένα και πιο σημαντικό: Το Κ.

Τι είναι το Κ

Το Κ είναι ο αριθμός που δείχνει τις μεταβολές πίσω από το R0. «Κάποια μεταδοτικά νοσήματα ενδέχεται να προκαλέσουν πολλές δευτερογενείς μολύνσεις, λόγω των περιστάσεων υπό τις οποίες διαδραματίζονται, ενώ κάποια άλλα μπορεί να μη μολύνουν κανέναν», εξηγεί στον Guardian ο δρ Ανταμ Κουτσάρσκι, ειδικός στις δυναμικές μεταδοτικών νοσημάτων στη Σχολή Δημόσιας Υγείας και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου.

Στην ουσία το Κ υπολογίζει πόσοι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να μεταδώσουν σε πόσους, υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Και επειδή οι συνθήκες στο lockdown είναι αυτές που «μετρούν», γι’ αυτό γίνεται και σταδιακή άρση των μέτρων, ενώ παράλληλα αποφεύγονται κλειστοί χώροι, όπου μεταδίδεται πιο εύκολα ο κορονοϊός.

Βέβαια, σε αυτόν υπολογίζονται και τα άτομα που είναι υπερμεταδοτικά και επίσης αυτά που δεν μεταδίδουν. Αρα είναι ένας εξαιρετικά δύσκολος στον υπολογισμό του «δείκτης». «Το Κ είναι η στατιστική τιμή που καταγράφει τη διακύμανση σε συγκεκριμένη κατανομή», εξηγεί ο ίδιος.

Ο γενικός κανόνας είναι ότι από τη στιγμή που το Κ είναι πάνω από περίπου πέντε ή δέκα, σημαίνει ότι οι άνθρωποι δημιουργούν αρκετά παρόμοιο αριθμό δευτερευουσών περιπτώσεων και δεν έχεις φόβους για υπερμετάδοση. Απαξ και το Κ πέσει κάτω από το ένα, τότε υπάρχει δυνατότητα υπερμετάδοσης.

Οπως ο δείκτης R, έτσι και ο Κ, είναι δυναμικός, δηλαδή μεταβάλλεται με τα μέτρα περιορισμού.

«Το Κ είναι ο αριθμός που βοηθά στη λήψη μέτρων για την προφύλαξη της δημόσιας υγείας, τα οποία θα οδηγήσουν σε μείωση του R. Αν μπορούσαμε να εντοπίσουμε και να μειώσουμε τις καταστάσεις που οδηγούν δυσανάλογα στη μετάδοση, τότε θα είχαμε πολύ λιγότερο αυστηρά μέτρα, καθώς θα ήταν στοχευμένα», λέει ο ίδιος.

Στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως, ο βασικός δείκτης της πανδημίας είναι το R0. Σύμφωνα με τους έλληνες επιστήμονες, στη χώρα μας για την έξοδο από την καραντίνα και τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων, παρακολουθούμε τους δείκτες R0 και Rt και ο «δείκτης Κ» δεν έχει απασχολήσει ακόμη κανέναν.

«Οταν εφαρμόζονται παρεμβάσεις για τον περιορισμό της μετάδοσης, όπως για παράδειγμα τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται από το R0 στον ενεργό αριθμό αναπαραγωγής Rt. Αυτός ο δείκτης εκφράζει τον αριθμό των ατόμων που μπορεί να μολύνει ένα κρούσμα παρουσία αυτών των παρεμβάσεων», λέει η Βάνα Σύψα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής στο Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η τιμή του μπορεί να μεταβάλλεται διαχρονικά, μιας και η σταδιακή εισαγωγή μέτρων και η αλλαγή συμπεριφοράς του πληθυσμού (π.χ. υγιεινή χεριών, περιορισμός επαφών) καθιστούν τη μετάδοση ολοένα και πιο δύσκολη. Στόχος είναι να μειωθεί σε επίπεδο μικρότερο του ένα, μιας και αυτό υποδηλώνει ότι επιτεύχθηκε έλεγχος της επιδημίας.

Στην Κίνα για παράδειγμα, τόσο στο επίκεντρο της επιδημίας (περιοχή Hubei) όσο και σε άλλες περιοχές, το lockdown είχε ως αποτέλεσμα το Rt να πλησιάσει πολύ κοντά στο 0. Από αναλύσεις του Imperial College για 14 χώρες στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανόμενης και της Ελλάδας, μέχρι τις 4 Μαΐου είχε επιτευχθεί η μείωση του Rt κάτω από το ένα σε όλες τις χώρες, με εξαίρεση το Βέλγιο και τη Σουηδία.

Στο Χονγκ Κονγκ, για παράδειγμα, όπου δεν εφαρμόστηκε lockdown, το Rt μειώθηκε παροδικά κάτω από το ένα με το κλείσιμο των σχολείων, αλλά στη συνέχεια, και μέχρι το τέλος Μαρτίου, ισορροπούσε γύρω από αυτή την τιμή. Αντίστοιχα είναι τα αποτελέσματα και στη Σουηδία, όπου, μετά την απαγόρευση των συναθροίσεων, το Rt μειώθηκε μεν, αλλά παραμένει σταθερά λίγο πάνω από το ένα.

Η παρακολούθηση της πορείας του Rt είναι επομένως σημαντική. Η εκτίμησή του μπορεί να ανανεώνεται ανά τακτά διαστήματα με βάση τα στοιχεία που συλλέγονται από την επιδημιολογική επιτήρηση (διαγνωσμένα κρούσματα ανά ημέρα) με την εφαρμογή κατάλληλης μεθοδολογίας.

Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να αποτιμηθούν η πορεία της επιδημίας και η αποτελεσματικότητα των μέτρων σε πραγματικό, κατά το δυνατόν, χρόνο, μιας και υπάρχει αναπόφευκτα καθυστέρηση από τη στιγμή που ένα άτομο μολύνεται μέχρι να διαγνωστεί. Κατά συνέπεια, μία ενδεχόμενη αύξηση των μολύνσεων σήμερα, μπορεί να αποτυπωθεί στα διαγνωσμένα κρούσματα των επόμενων ημερών.

Αν έχει επιτευχθεί περιορισμός της επιδημίας και μείωση του Rt σε χαμηλά επίπεδα, η άρση των μέτρων μπορεί να οδηγήσει σε αύξησή του. Επομένως, στη φάση της σταδιακής άρσης των μέτρων, η παρακολούθηση του Rt είναι πολύ σημαντική, μιας και θα επιτρέψει να γίνονται διορθωτικές κινήσεις αν διαπιστωθεί ότι πλησιάζει ή ξεπερνά το ένα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News