Η «κοινωνική απόσταση», παγκόσμια πια αναγνωρισμένο φάρμακο κατά του κορονοϊού, επιταχύνει την μετάλλαξη του κόσμου μας, εξαϋλώνοντας οτιδήποτε απτό. Οι άλλοτε πολυσύχναστοι δημόσιοι χώροι των μεγαλουπόλεων περιορίζουν τις ελευθερίες, καθώς μεταλλάσσονται σε νοσογόνες ζώνες, γεμάτες εμπόδια. Μασκοφόρα και γαντοφορεμένα όντα διαγράφουν μοναχικές τροχιές σε ερημωμένους δρόμους, πάρκα και πλατείες, αποφεύγοντας τα αγγίγματα, ενώ η δημόσια ζωή συρρικνώνεται μέσα σε σπίτια-οχυρά, αλλά και εκρήγνυται εικονικά στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Οι έγκλειστοι χρήστες τους αναζητούν αντίδοτα ανεμελιάς με εξορμήσεις σε ανεμπόδιστους, ακόμα, ψηφιακούς χώρους. Κάποιοι, όμως, – όχι λίγοι – επιβιβάζονται, τηρώντας τις αποστάσεις, στο κολοσσιαίο πλοίο «Ανεργία», αγκυροβολημένο σε επισφαλές λιμάνι και έτοιμο να πραγματοποιήσει μια θλιβερή κρουαζιέρα στο πουθενά. Σε κάθε περίπτωση, το σώμα, παραγκωνισμένο για χάρη της ασώματης επικοινωνίας, γίνεται έξαφνα αντικείμενο νοσταλγίας, όπως και κάθε άμεση ανθρώπινη επαφή, μαζί με την πλούσια κι ελπιδοφόρα συναισθηματική κλίμακα που αυτή συνθέτει.

Αναζητώντας αντίστοιχες οριακές εμπειρίες στον πλανήτη μας, ξεχωρίζουμε τις συμβουλές ενός γερμανού αστροναύτη και τους στοχασμούς ενός άγγλου ιππότη.

Σε συζήτηση μεταξύ αστροναυτών, μεταδιδόμενη ζωντανά σε πέντε γλώσσες μέσω Skype στις 26 Μάρτη, ο Αλεξάντερ Γκερστ, τόνισε την αναγκαιότητα του «μένουμε σπίτι», προβάλλοντας τις ομοιότητες της επιβεβλημένης «κοινωνικής απόστασης» με την δική του απομόνωση στον περιορισμένο χώρο του διαστημικού σταθμού, όπου πέρασε συνολικά 362 μέρες. Κατά την σκληρή εξάσκησή του, προηγουμένως, μπήκε αναγκαστικά σε καραντίνα 2 – 3 εβδομάδων, όχι μόνο για την αυτοπροστασία του, αλλά κυρίως για να μην μολύνει τους συναδέλφους του, εξασθενημένους σωματικά λόγω της παρατεταμένης παραμονής στον διαστημικό σταθμό. Παρόμοια υπευθυνότητα απαιτείται από τον καθένα σήμερα για την προστασία των τρωτών συνανθρώπων μας.

Το ομαδικό πνεύμα, ως μέριμνα για την επιβίωση της ευάλωτης διαστημικής κοινότητας, τονώθηκε κατά τον Γκερστ, παρά τη διαβίωση του σε χώρους απρόσιτους, όπου, ευτυχώς, η μοναξιά ήταν κυρίως σωματική, καθώς η διαρκής χρήση του υπολογιστή τού επέτρεπε την επικοινωνία με τους δικούς του. Τέτοιες ασώματες, αφαιρετικές επαφές, όπως οι συνομιλίες με τους φίλους του, μηδένιζαν την τεράστια απόστασή του από την Γη. Η έλλειψη βαρύτητας, βέβαια, δεν ελάφρυνε την σωματική απουσία των άλλων, ούτε την διάρκειά της. Αυτό το διπλό πρόβλημα το καταπολέμησε ο ίδιος με αυτοπειθαρχία, με την λεπτομερή και οργανωμένη – σε λίστα! – πραγματοποίηση όλων των εφικτών σχεδίων του. Τού έδινε κουράγιο και η σκέψη πως ο χρόνος της απομόνωσης ήταν περιορισμένος, κάτι εξίσου παρηγορητικό για τα πρόσκαιρα – σίγουρα! – μέτρα κατά της τωρινής πανδημίας. Τέλος, ο Gerst επιμένει αισιόδοξα ότι στην παρούσα κρίση βοηθά η αταραξία μαζί με την επίγνωση πως πρέπει κανείς να ακολουθεί υπεύθυνα συστάσεις των ειδικών, δηλαδή των επιδημιολόγων .

Μια άλλη αισιόδοξη φωνή μάς μιλά μέσα από το κείμενο του Χένρι Γκρόσμοντ, δούκα του Λάνκαστερ και πρωταρχικού μέλους του ιπποτικού «Τάγματος της περικνημίδας». Η ζοφερή σκιά της πανούκλας καταπίνει αδιακρίτως τους πανικόβλητους συνανθρώπους του, όταν ο Henry συγγράφει, το 1354, το «Βιβλίο των Ιερών Φαρμάκων», το οποίο και ολοκληρώνει μέσα στο Πάσχα. Εφτά χρόνια αργότερα, το 1361, πεθαίνει πιθανότατα από βουβωνική πανώλη.

Στον ύστερο Μεσαίωνα ο Χριστιανισμός υπόσχεται στους πιστούς θωράκιση μέσα στην ανοσοποιητική δογματική σφαίρα του. Στο ίδιο πνεύμα, ο Lancaster περιγράφει το ανθρώπινο σώμα – ευάλωτο εξ αιτίας των «εφτά αμαρτημάτων» – ως κάστρο, το οποίο κυριεύει η θανάσιμη αρρώστια εισβάλλοντας από εφτά τρωτά σημεία. Οι ακρότητες στην ζωή του θύματος μεταλλάσσουν τα εφτά αισθησιακά όργανα και μέλη του – δηλαδή, τα αυτιά, μάτια , μύτη, στόμα, πόδια, χέρια και καρδιά – σε εφτά πληγές, πύλες της νοσηρής εισβολής. Η μόλυνση εξαπλώνεται με την σκόνη, τον αέρα και τις μύγες, σύμβολα της «σάρκας, του κόσμου και του διαβόλου». Αν παραμερίσουμε το θρησκευτικό πέπλο, παρά την αναντιστοιχία των δύο εποχών, θα μπορούσαμε να αντιστοιχίσουμε αυτούς τους τρεις παράγοντες σε πιθανές αιτίες της τωρινής νοσηρότητας, όπως οι γονιδιακοί υποδοχείς – πύλες των ευάλωτων ασθενών, (σκόνη – σώμα) η παγκοσμιοποίηση (αέρας – κόσμος) και οι αντιπαλότητες μεταξύ των κρατών που αρνούνται να αντιμετωπίσουν την πανδημία από κοινού (μύγες – διάβολος).

Όμως, με την ιατρική ουσιαστικά απούσα, ο Λάνκαστερ ελπίζει στην πνευματική τουλάχιστον θεραπεία του με τα άυλα, συγκινησιακά «Ιερά Φάρμακα», που πρώτα θεραπεύουν και ύστερα ανοσοποιούν. Επικεντρωνόμαστε στα ανοσοποιητικά φάρμακα, εφτά λευκούς επιδέσμους, που επικαλύπτουν οριστικά τις εφτά θεραπευμένες πληγές – πύλες του σωματικού κάστρου, αποτρέποντας την νέα μόλυνση και εξασφαλίζοντας την ανοσία. Πρόκειται για τις εφτά μητρικές χαρές της Παναγίας – αποτελεσματική παρηγοριά για τις χριστιανικές κοινότητες της εποχής του – χαρές που, όμως, παρουσιάζονται, ασυνήθιστα, από τον Lancaster ως έντονες αισθησιακές απολαύσεις και σωματικές εμπειρίες μιας μητέρας σε σχέση με το αγαπημένο παιδί της.

Στην εποχή μας, ο φιλόσοφος Πέτερ Σλότερντικ στο έργο του «Σφαίρες» επισημαίνει την διάλυση της ανοσοποιητικής μεσαιωνικής σφαίρας και την ανάγκη του απελευθερωμένου από την θρησκεία – αλλά και εκτεθειμένου στον κίνδυνο – ατόμου να αντικαταστήσει την ψευδαίσθηση της μεταφυσικής αιώνιας ανοσίας με τεχνολογικά δημιουργήματά του, δηλαδή, προστατευτικά σύμπαντα, όπως τα τεχνητά «Απόλυτα Νησιά». Παράδειγμα, οι διαστημικοί σταθμοί, όπου η επιβίωση, όχι μόνο του ατόμου, αλλά και της κοινότητας είναι δυνατή, μόνο αν κανείς διαμένει εκεί, σε «δικτυωμένη μοναξιά», με εμπιστοσύνη στην τεχνολογία, τηρώντας τα ακριβή και λεπτομερή προγράμματα, ελέγχοντας σχολαστικά το περιβάλλον, ιδίως την ποιότητα του αέρα και των αστροναυτικών στολών. Σύμφωνα με τον οξυδερκή φιλόσοφο, η ατομικιστική ανοσοποίηση πληθυσμών αποτελούμενων από άτομα επικεντρωμένα στους εαυτούς τους βασίζεται στην διαίσθηση ότι τελικά «κανείς δεν μπορεί να κάνει γι’ αυτούς, ό,τι δεν θα έκαναν για τους εαυτούς τους».

Ετσι εμπιστευόμαστε τα θαύματα της επιστήμης, ενώ «μένουμε σπίτι». Οι κυβερνήσεις των ιόπληκτων χωρών, σε συνεργασία με τους επιφυλακτικούς λοιμωξιολόγους, δεν υπόσχονται αιώνια ανοσία, αλλά φάρμακα και εμβόλια κατά του Covid 19, ενώ υπενθυμίζουν επίμονα την υπευθυνότητα του καθενός. Οταν η πανδημία περάσει, θα διαπιστώσουμε πως γι αυτό το διάστημα περάσαμε ταχύτατα και ζήσαμε σ’ έναν σχεδόν εξαϋλωμένο κόσμο, έχοντας εξοικειωθεί με την διαμονή μας σε χώρους σαν διαστημικά καταφύγια, θωρακισμένοι μέσα σε βιολογικές πανοπλίες, τα προσεκτικά ενισχυμένα σώματά μας, δοκιμάζοντας την αβεβαιότητα για το τι ανθρώπινο απομένει όταν περιορίζεται τόσο έντονα το κοινωνικό.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News