Οι Γάλλοι τους αποκαλούν «mouchards», οι Ισπανοί «chivatos» και οι Γερμανοί «Spitzel». Τους καταδότες, τους σπιούνους, όλους εκείνους δηλαδή που θεωρούν ότι πρέπει να καταγγέλλουν στις αστυνομικές Αρχές ή σε άλλα όργανα της εξουσίας, συμπολίτες τους που δεν τηρούν τους όποιους νόμους. Και λόγω της επέλασης του κορονοϊού ανά την Ευρώπη «φαίνεται πως πλήθος επίδοξων επιτηρητών και φρουρών αισθάνονται ότι ήρθε επιτέλους η στιγμή τους, με πάρα πολλούς από αυτούς να περνούν τις ώρες της αυτοαπομόνωσης, παρακολουθώντας την κάθε κίνηση των γειτόνων τους, και όντας έτοιμοι να τους καταγγείλουν στις Αρχές εάν παραστρατήσουν», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Αϊτόρ Ερνάντεθ – Μοράλες του Politico σε κείμενό του.

Ο ισχυρισμός του ενδεχομένως να ακούγεται υπερβολικός αλλά δεν είναι. Αρκεί να σημειωθεί ότι αμέσως μετά την επιβολή των περιοριστικών μέτρων στη Βρετανία, τα αστυνομικά τμήματα της χώρας άρχισαν να δέχονται πλήθος καταγγελιών περί μη τήρησης των μέτρων από πολίτες που γυμνάζονταν υπέρ το δέον και άλλους που επισκέπτονταν πολύ συχνά τα σούπερ μάρκετ, γεγονός που ανάγκασε τον επικεφαλής της αστυνομίας της Τέιμς Βάλεϊ να απευθύνει έκκληση μέσω του BBC προς τους πολίτες «να σταματήσουν να καρφώνουν ο ένας τον άλλον». Συνέστησε, επίσης, στους Βρετανούς να επικοινωνούν με τις Αρχές μόνον σε «ακραίες περιπτώσεις», επιλέγοντας να επιβάλουν στους παραβάτες «την πιο τρομερή από τις βρετανικές τιμωρίες, την ευγενική αποδοκιμασία».

Πριν από μερικές ημέρες η δήμαρχος της Ρώμης Βιρτζίνια Ράτζι προέβη στα αποκαλυπτήρια ενός ιστότοπου ειδικού σκοπού μέσω του οποίου οι συμπολίτες της μπορούν να καταγγέλλουν από την ασφάλεια του σπιτιού τους όσους παραβιάζουν τα περιοριστικά μέτρα. Πολιτικοί της αντιπολίτευσης έσπευσαν να κατηγορήσουν τη δήμαρχο της Αιώνιας Πόλης ότι καταφεύγει σε μέτρα που αρμόζουν περισσότερο σε αστυνομοκρατίες παρά σε δημοκρατίες ενώ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αρκετοί έκαναν λόγο για επιστροφή της Ιταλίας στην εποχή του φασισμού, περίοδο κατά την οποία οι πολίτες ενθαρρύνονταν να καταγγέλλουν τους όποιους εχθρούς του καθεστώτος. 

Μιλώντας στο τρίτο κανάλι της ιταλικής τηλεόρασης η κ. Ράτζι η οποία πρόσκειται στο αντισυστημικό Κίνημα 5 Αστέρων, απέρριψε τις επικρίσεις, υποστηρίζοντας πως ο εν λόγω ιστότοπος δημιουργήθηκε για τη συγκέντρωση και την από κοινού εξέταση «χιλιάδων παραπόνων» με στόχο τη λήψη περαιτέρω μέτρων για την αντιμετώπιση όλων όσοι «για παράδειγμα, εξακολουθούν να πηγαίνουν για περιπάτους στα πάρκα, παρότι είναι κλειστά». Πάντως πρέπει να σημειωθεί πως από την 11^η Μαρτίου, ημέρα επιβολής των περιοριστικών μέτρων, έως και σήμερα, σε ολόκληρη την Ιταλία έχουν επιβληθεί πρόστιμα ύψους από 400 έως 3.000 ευρώ σε περισσότερους από 175.000 πολίτες, παρά τους χιλιάδες νεκρούς που θρηνούν.  

Αλλά και στην εξίσου χειμαζόμενη Ισπανία των 135.000 κρουσμάτων και των περισσότερων από 13.000 νεκρών (έως το απόγευμα της Δευτέρας) «οι επιτηρητές δεν ενημερώνουν μόνον την αστυνομία για τις ενέργειες εν δυνάμει παραβατών των κανονισμών, αλλά βάλλουν κιόλας εναντίον τους και όχι μόνον λεκτικά», επισημαίνει ο δημοσιογράφος του Politico.  

Αναφέρει ενδεικτικά πως σε ένα συγκρότημα κατοικιών στο Οβιέδο της Βόρειας Ισπανίας κάποιος ανάρτησε ένα σημείωμα μέσω του οποίου επέκρινε εκείνους τους γείτονές του που παραμελούν κάθε απόγευμα να βγουν στα μπαλκόνια τους για να χειροκροτήσουν τους γιατρούς και τους νοσηλευτές. Μάλιστα ο συντάκτης του παραπόνου θέλησε να υπενθυμίσει πως κάποιοι άλλοι προτιμούν να εκφράζουν τη δυσφορία τους προς εκείνους που δεν συμμετέχουν στα νέα τελετουργικά, ενημερώνοντας την αστυνομία κάθε φορά βγάζουν βόλτα τα σκυλιά τους. Και στην Μαδρίτη εργαζόμενοι ενός σούπερ μάρκετ αλλά και μέλη του υγειονομικού προσωπικού της πρωτεύουσας της Ισπανίας δέχθηκαν επίθεση με αυγά και πάσης φύσεως απορρίμματα από εξαγριωμένους πολίτες που θεώρησαν λανθασμένα πως επρόκειτο για ασυνείδητους παραβάτες των κανονισμών. Περισσότερο, ωστόσο, ανησυχία προκαλούν βίντεο που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο με ανθρώπους να χειροκροτούν από τα μπαλκόνια τους αστυνομικούς που ασκούν βία κατά πολιτών επειδή παραβίασαν τα περιοριστικά μέτρα.

Σύμφωνα με τον Πάτρικ Μπέγκερμαν, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου και συγγραφέα του βιβλίου «Ο Δικαστής ο Γείτονάς σου» το οποίο εστιάζει στην κουλτούρα της κατάδοσης στην Ισπανία της Ιεράς Εξέτασης, στη Ρωσία των Ρομανόφ και στη ναζιστική Γερμανία, τα καρφώματα πολιτών με θύματα συμπολίτες τους αυξάνονται σε περιόδους κρίσης, όπως αυξάνονται επίσης τα κρούσματα αυταρχικών συμπεριφορών και κατάχρησης εξουσίας. Κυρίως λόγω ενός γενικευμένου φόβου, επειδή πάρα πολλοί αισθάνονται πως απειλείται τόσο η ατομική τους όσο και η συλλογική τους ασφάλεια. «Συνήθως στρέφονται εναντίον μιας συγκεκριμένης ομάδας – κατά των ξένων ή των προσφύγων και των μεταναστών – αλλά στην προκειμένη περίπτωση οι άνθρωποι φοβούνται έναν ιό, οπότε τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα», εξήγησε ο αμερικανός ειδικός.

Εχοντας μελετήσει εκτενώς την κουλτούρα της κατάδοσης (και τις συνέπειές της, τις οποίες «εξακολουθεί να πληρώνει η Γαλλία») ο γάλλος ιστορικός Ζαν – Μαρκ Μπερλιέρ θέλησε να υπογραμμίσει από την πλευρά του πως όποτε οι πολίτες ενθαρρύνονται – είτε από τις συνθήκες είτε από τις Αρχές – να αναφέρουν τους συμπολίτες τους που παραβαίνουν τους όποιους νόμους και κανονισμούς, τείνουν να εκφράζουν τελικά τα χειρότερα ένστικτά τους. Ακόμη και σε εξαιρετικά κρίσιμες περιόδους κατά τις οποίες το να εξέλθει κάποιος από το σπίτι του αποτελεί «ανεύθυνη έως και εγκληματική συμπεριφορά», οι κυβερνήσεις θα πρέπει να μην ξεχνούν πως «ό,τι μπορεί να μοιάζει με πράξη κοινωνικής ευθύνης ενδέχεται τελικά να είναι ηθικά κατακριτέο».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News