Το μακρινό 2010 υπήρχε το επιχείρημα των «καλών» και των «κακών». Οι «καλοί» ήταν οικονομικά ευκατάστατοι, δούλευαν πολλές ώρες, τηρούσαν τους κανόνες και, εκτός από την Παρασκευή και το Σάββατο, έπεφταν για ύπνο κατά τις 9. Οι «κακοί» ήταν κάτι μπατιράκια που επιβίωναν χάρη στη γενναιοδωρία των ξένων, ήταν τεμπέληδες και ανεπρόκοποι, έγραφαν τους κανόνες εκεί που δεν πιάνει μελάνι και ξημεροβραδιάζονταν σε μπαρ και καφετέριες. Οταν οι «κακοί» διαπίστωσαν την εξαθλίωσή τους, ζήτησαν βοήθεια από τους «καλούς». Κι εκείνοι ανέλαβαν να τους βάλουν σε τάξη –όχι να τους κάνουν τα χατίρια, αλλά να τους δείξουν τον ίσιο δρόμο της οικονομικής ανάκαμψης, που περνούσε μέσα από την δημοσιονομική προσαρμογή.

«Τι θέλετε, δηλαδή, να σας ταϊζουμε και να κάθεστε»; Το αφήγημα μπορεί να λειτούργησε στερεοτυπικά, είχε όμως σημεία αλήθειας. Κατά βάση, ήταν αποτελεσματικό: οι λαοί του ευρωπαϊκού Βορρά δεν είχαν κανένα πρόβλημα με την (άλλοτε σκληρή, άλλοτε δίκαιη) στάση που τηρούσαν οι κυβερνήσεις τους απέναντι στις χώρες του Νότου. Και αυτές με την σειρά τους, έστω και λίγο πριν από το χείλος της καταστροφής, έστω αγκομαχώντας, ακολούθησαν τις προσαρμογές και τις μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να κάνουν.

Μέχρι και πριν από λίγους μήνες, όλα έδειχναν πως η Ευρώπη είχε σωθεί. Και μαζί της είχε σωθεί το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, που μπορεί κάθε τρεις και λίγο να σκοντάφτει σε ευρωσκεπτιστικά μανιφέστα, έμεινε όμως ζωντανό παρά τα δέκα χρόνια κρίσης.

Στην εποχή του κορονοϊού, η ανελαστικότητα δεν έχει επιχείρημα. Ποιοι είναι, αυτή τη φορά, ο «κακοί», οι νεκροί του Μπέργκαμο ή οι ήρωες-γιατροί της Μαδρίτης; Πώς η Ελλάδα, το άλλοτε αντιδραστικό παιδί της Ευρώπης, δεν έχει «λυγίσει» ακόμα κάτω από το βάρος της πανδημίας;

Ο διαχωρισμός «Βορράς-Νότος» ανήκει σε μια άλλη εποχή: στην επιστολή για την ανάγκη έκδοσης ευρωομόλογου συμπεριλαμβάνεται η υπογραφή της Γαλλίας, του Βελγίου και του Λουξεμβούργου. Για την Ισπανία και την Ιταλία, χώρες που πλήγηκαν περισσότερο από την οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας και σήμερα βλέπουν τον αριθμό των μεταλλικών φερέτρων να αυξάνεται επικίνδυνα, ήρθε η ώρα της αλληλεγγύης.

Αυτή τη φορά δεν φοβούνται το «βέτο» απέναντι στην Γερμανία, έχουν στο πλευρό τους ακόμα και τον Μάριο Ντράγκι. Τα PIGS αγρίεψαν: ο Πορτογάλος Αντόνιο Κόστα μίλησε για «αποκρουστικό δημόσιο λόγο» από τον ολλανδό υπουργό Οικονομικών, που έκανε λόγο για χώρες που θα έπρεπε να έχουν κάνει περισσότερη οικονομία τα τελευταία χρόνια, έτσι ώστε να απορροφήσουν το κόστος της πανδημίας.

Σε δέκα μέρες, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεδριάσει ξανά. Οι «9» επιμένουν στα ευρωομόλογα, έτσι ώστε να αποκτήσουν τους πόρους για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης. Ακόμα και επικοινωνιακά, η επιμονή των Γερμανών, των Ολλανδών και των Αυστριακών στο αντίθετο δεν έχει την ίδια ισχύ που διέθετε παλαιότερα. Δέκα χρόνια μέσα σε δέκα μέρες: η Ευρώπη δείχνει πλέον να αντιμετωπίζει υπαρξιακό δίλημμα.

Αν, ακόμα και μπροστά σε μια πανδημία, η αλληλεγγύη μετριέται στο σταγονόμετρο, η συζήτηση για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης (τουλάχιστον με την σημερινή της μορφή) θα φουντώσει ακόμα περισσότερο. Στην ουσία, τώρα είναι η ευκαιρία της ΕΕ, μετά από χρόνια αμφισβήτησης, να αποδείξει την αξία και την σημασία της: μια ματιά στο Ηνωμένο Βασίλειο πείθει πως το μέλλον πρέπει να μας βρει όλους μαζί. Κι όμως, η ευκαιρία χάνεται λόγω εμμονής σε κανόνες που «πρέπει» να εφαρμόζονται, ακόμα και σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Ακόμα και σε καιρό πολέμου, που κανένας κανόνας δεν έχει νόημα πια.

Θα έλεγε κανείς πως, μετά από τόσα χρόνια συγκατοίκησης, ο Βορράς θα είχε μάθει από τον Νότο τι σημαίνει ευελιξία. Να άλλος ένας λόγος να συνεχίσουμε ενωμένοι: έχουν κι αυτοί πολλά ακόμα να μάθουν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News