«Οι ιοί που θα μας πλήξουν στο μέλλον υπάρχουν ήδη. Καιροφυλακτούν στις ζούγκλες της Αφρικής ή στις αγορές της Ασίας», προειδοποιούσε ήδη πριν από μια πενταετία η τότε γενική διευθύντρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Μάργκαρετ Τσαν. Και δυστυχώς έπεσε μέσα στις προβλέψεις της, καθώς την ώρα που η Αφρική εξακολουθεί να μάχεται κατά του Εμπολα, η Ασία έχει καταστεί πλέον κοιτίδα πολλών από τις πιο μεταδοτικές επιδημίες των τελευταίων ετών.

Η πηγή νέων μικροβίων

Λαμβάνοντας υπόψη τα αλλεπάλληλα (από το 1996) κύματα της γρίπης των πτηνών, την επιδημία του Sars (Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο) η οποία το διάστημα 2002-2003, μόλυνε περισσότερους από 8.000 ανθρώπους και σκότωσε περί τους 800 σε 37 χώρες, την επιδημία του Mers (Αναπνευστικό Σύνδρομο της Μέσης Ανατολής) αλλά και τον θανατηφόρο ιό Νίπα που ταυτοποιήθηκε στο τέλος της δεκαετίας του 1990 στη Μαλαισία, συνάγεται το συμπέρασμα ότι η Ασία «μοιάζει με ένα καζάνι στο οποίο βράζουν νέα μικρόβια», αναφέρει χαρακτηριστικά η Repubblica σε ρεπορτάζ της.

«Το ανατολικό τμήμα της ηπείρου θεωρείται το σημείο μηδέν των ιογενών ασθενειών», επιβεβαιώνει ο Ρόμπερτ Πέκαμ καθηγητής Επιστημών του Ανθρώπου και Ιατρικής στο πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ και συγγραφέας του βιβλίου «Epidemics in Modern Asia». «Μπορεί να φαίνεται ως προκατάληψη αλλά υπάρχουν πραγματικοί λόγοι για τους οποίους αυτή η περιοχή είναι περισσότερο ευάλωτη σε νέους τύπους λοιμώξεων». Λόγος πρώτος, «ο εξαιρετικός ρυθμός ανάπτυξης», λόγος δεύτερος, σύμφωνα πάντα με τον ειδικό από το Χονγκ Κονγκ, «η διατήρηση και συνέχιση παραδοσιακών δραστηριοτήτων και πρακτικών παρά τον αχαλίνωτο εκσυγχρονισμό. Αναφέρομαι στην επιλογή κατανάλωσης κρέατος από συγκεκριμένα είδη ζώων και στην προτίμηση των λαϊκών αγορών», εξήγησε.

Οι «υγρές» αγορές

Είναι αυτές οι αγορές στις οποίες αναφερόταν πριν από μια πενταετία η Μάργκαρετ Τσαν. Συχνά είναι υπαίθριες, με τους εμπόρους να στριμώχνονται σε στενούς χώρους και να πουλάνε σχεδόν τα πάντα. Στα αγγλικά αποκαλούνται «wet markets», υγρές αγορές, και το γιατί το εξήγησε στην ιταλική εφημερίδα η βιολόγος με ειδίκευση στην ιολογία Ιλάρια Κάπουα: «Κεφάλια ζώων που μόλις σφάχτηκαν, βιολογικά υγρά, όλα ανάκατα στο έδαφος, εκεί που παίζουν τα παιδιά και ψάχνουν για τροφή τα υπόλοιπα ζωντανά», ανέφερε η ερευνήτρια στο πανεπιστήμιο της Φλόριντα.

Πριν από μια δεκαετία η διακεκριμένη ιταλίδα επιστήμονας που συγκαταλέγεται μεταξύ των εγκυρότερων ειδικών στη γρίπη των πτηνών είχε εντοπίσει σε παραδοσιακές λαϊκές αγορές της Λαχόρης στο Πακιστάν δεκάδες μολυσμένα ζώα. «Wet Markets» και «Asia» αποτελούν τους κωδικούς πρόσβασης σε έναν κόσμο επιστημονικών ερευνών στον οποίο κυριαρχούν τα πιο ποικίλα προϊόντα και οι πιο ποικίλοι μικροοργανισμοί. Περίοπτη θέση σε αυτόν τον κόσμο έχει και η αγορά της πόλης Γουχάν, στην κεντρική Κίνα, όπου επιβεβαιώθηκαν τα πρώτα κρούσματα του νέου «κινεζικού» κοροναϊού.

Ο ρόλος των ζώων

Επτά στις δέκα μολυσματικές ασθένειες, μεταξύ εκείνων που πλήττουν τον άνθρωπο, προέρχονται από τα ζώα. Ο ιός HIV μεταδόθηκε στους ανθρώπους από τους χιμπατζήδες ενώ ο Εμπολα, δεξαμενές του οποίου είναι οι νυχτερίδες, κάποια στιγμή και με κάποιο άγνωστο τρόπο καθίσταται ικανός να πλήξει και τον ανθρώπινο οργανισμό. Και οι διάφοροι τύποι της γρίπης των πτηνών μεταδίδονται αρχικά από άγρια και αποδημητικά πτηνά. Εκτιμάται πως μόνον τα θηλαστικά και τα πτηνά φιλοξενούν 1,6 εκ. άγνωστους ιούς, οι μισοί από τους οποίους είναι δυνητικά επικίνδυνοι για τον άνθρωπο.

Το άλμα από είδος σε είδος

Το πώς κάποια στιγμή οι ιοί «αποφασίζουν» να πραγματοποιήσουν το μεγάλο άλμα από είδος σε είδος, μεταπηδώντας και στους ανθρώπους εξακολουθεί να αποτελεί μυστήριο. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ωστόσο, πως οι υπαίθριες λαϊκές αγορές της Ασίας βοηθούν τους ιούς. «Oι αγοραστές ζητούν φρέσκα τρόφιμα. Επιλέγουν το ζώο και ο πωλητής το σφάζει μπροστά στα μάτια τους», σημείωσε από την πλευρά του και ο Αλμπέρτο Λαντομάντα, πρώην υπεύθυνος για τη νομοθεσία περί της υγείας των ζώων στην ΕΕ.

Η αυξημένη ζήτηση των πελατών για το κρέας σπάνιων ζώων έχει ως συνέπεια να μπορεί να βρει κανείς πάνω στον ίδιο πάγκο ή μέσα στα ίδια κλουβιά μοσχογαλές, φίδια και ψάρια ενώ στην αγορά του Γουχάν διατίθενται επίσης κροκόδειλοι, σκαντζόχοιροι και ελάφια. «Μια κίνηση που εκτιμούν ιδιαίτερα οι πελάτες είναι το να συλλέγει ο πωλητής το αίμα από τον λαιμό του ζώου που μόλις έσφαξε και να τους προσφέρει», πρόσθεσε ο ιταλός ειδικός, σημειώνοντας πως δεν υπάρχει πιο σίγουρος τρόπος μετάδοσης ενός ιού.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News