Η συμπλήρωση δέκα ετών από τον θάνατο του εκδότη Χρήστου Λαμπράκη (24 Φεβρουαρίου 1934 – 21 Δεκεμβρίου 2009) έχει αποτελέσει έναυσμα σειράς αφιερωμάτων στην εμβληματική αυτή προσωπικότητα. Σημαντική ψηφίδα στο μωσαϊκό αυτό προσθέτει «Το Βήμα της Κυριακής» 29/12 και ο δημοσιογράφος Λάμπρος Σταυρόπουλος, παρουσιάζοντας τη δραστηριότητά του κατά την περίοδο της δικτατορίας, καταλυτική για την ελευθερία του Τύπου μέσα στον χρόνο, επαναφέροντας μεταξύ άλλων στο προσκήνιο τον «φάκελο» που διατηρούσε η Ασφάλεια με το όνομα του, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970.

Τα στοιχεία που περιέχονται σε αυτόν –μέρος τους δημοσιεύτηκε στο «Βήμα» τον Ιανουάριο του 2017– αποτυπώνουν τη διαρκή αφύπνιση και τη δράση του στις δυσμενείς συνθήκες του στραγγαλισμού της δημοκρατίας, προκειμένου να μη σιγήσουν τα έντυπα του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη και παρά τη λογοκρισία της Χούντας να αποτελέσουν ένα προπύργιο των προσπαθειών για την αποκατάσταση της ελευθεροτυπίας, γράφει ο Λάμπρος Σταυρόπουλος.

Ο φάκελος Λαμπράκη δεν είναι πλήρης, καθώς έχει υποστεί «αποσυμφόρηση» στις 30 Μαΐου 1975, κοινώς η Ασφάλεια έχει αφαιρέσει -μετά την πτώση της Χούντας- από αυτόν τα «επίμαχα» έγγραφα που την εξέθεταν δραματικά. Παρόλα αυτά, τα στοιχεία-σημειώματα που εμπεριέχει είναι άκρως ενδιαφέροντα.

Σύμφωνα πάντα με «Το Βήμα», σε ένα από τα πολλά έγγραφα, το οποίο και συντάχθηκε «αρμοδίως» το 1973 αναφέρονται τα εξής:

«Θέμα: ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ Χρήστος του Δημητρίου και της Ελισσάβετ, γεν. το έτος 1934 εις Αθήνας, κάτοικος Αναγνωστοπούλου 5.

– Είναι Διευθυντής του Δημοσιογραφικού Οργανισμού ΛΑΜΠΡΑΚΗ, γνωστού ως “συγκροτήματος”, εις τον οποίον ανήκουν αι εφημερίδες “ΒΗΜΑ”, “ΝΕΑ” και “ΟΜΑΔΑ” και τα περιοδικά “ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ”, “ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ” και “ΕΠΟΧΗ”. Εις το συγκρότημα απασχολούνται 143 δημοσιογράφοι.

– Εκ του παρ’ ημίν αρχείου προκύπτουσι τα ακόλουθα:

α. Μέχρι την 21-4-1967 δεν είχεν απασχολήσει καθ’ οιονδήποτε τρόπον τα Αρχάς Ασφαλείας.

β. Από της 21-4-1967 μέχρι της 1-6-1967 εκρύπτετο προς αποφυγήν συλλήψεώς του. Κατά το χρονικόν τούτο διάστημα και συγκεκριμένως περί το τέλος Μαΐου παρεχώρησε συνέντευξιν εις Αγγλον δημοσιογράφον ήτις μετεδόθη την 15-10-1967 εκ του B.B.C. Εις ην ετόνιζε, μεταξύ άλλων, ότι ο Βασιλεύς είχεν ορκισθή πίστιν εις το Σύνταγμα, όπερ παρεβιάσθη και είναι υποχρέωσίς του να το αποκαταστήση.

γ. Την 1-6-1967 συνελήφθη και εκρατήθη εν αρχή εις την Σχολήν Χωροφυλακής και μετά την 17-7-1967 εις την Υπηρεσίαν Αμέσου Επεμβάσεως Αμαρουσίου.

δ. Την 25-10-1967 εξετοπίσθη εις Φολέγανδρον ένθα παρέμεινεν μέχρι 22-11-1967, οπότε μετεφέρθη εις Σύρον, ήτις ωρίσθη ως μόνιμος τόπος εκτοπίσεώς του. Την 23-12-1967 διεκόπη η ποινή της εκτοπίσεώς του.

ε. Την 25-1-1968 απηγορεύθη η εις το Εξωτερικόν αποδημία του. Τον Φεβρουάριο του 1968 ετιμήθη υπό της Διεθνούς Ομοσπονδίας Εκδοτών Εφημερίδων διά της Χρυσής Γραφίδος της Ελευθερίας.

στ. Την 7-4-1970 επετράπη η αναχώρησίς του εις το Εξωτερικόν δι’ εν μόνον ταξίδιον. Την 18-12-1970 επετράπη εκ νέου η αναχώρησίς του εις το Εξωτερικόν και την 28-12-1970 ήρθη η εις βάρος του απαγόρευσις αποδημίας.

Κατά την διάρκειαν της επταετίας αι εφημερίδες του συνέχισαν εκδιδόμεναι, κατά δε πληροφορίας του παρ’ ημίν Γραφείου Ασφαλείας ο Χ. ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ επρωτοστάτησε διά την κατά το έτος 1970 αύξησιν της τιμής πωλήσεως των εφημερίδων.

Κατά πληροφορίες της Υπηρεσίας μας, τον Νοέμβριον 1970 ευρισκόμενος εις Λονδίνον έλαβε μέρος εις πραγματοποιηθείσαν εις το Ξενοδοχείον ΚΑΜΠΕΡΛΑΝΤ σύσκεψιν, υπό την προεδρίαν του Ταγματάρχου ε.α. ΑΡΝΑΟΥΤΗ Μιχαήλ, διά τον συντονισμόν των δυναμικών ενεργειών προς ανατροπήν του κρατούντος εν Ελλάδι καθεστώτος.

Κατά μήνα Ιούνιον του έτους 1972 έλαβε μέρος εις τα εργασίας της ετησίας Συνελεύσεως του Ινστιτούτου Τύπου εις Μόναχον – Γερμανίας και ωμίλησε διά τας δυσχερείας τας οποίας αντιμετώπιζεν ο Τύπος την εποχήν εκείνην εν Ελλάδι.

Καθ’ όλην την διάρκειαν της 7ετίας επεσημάνθησαν επαφαί του μετά διαφόρων πολιτικών, την δε 23-3-1972 συνηντήθη και μετά του ενταύθα Βουλγάρου Πρεσβευτού κ. ΠΟΠΩΦ (…)».

Δημοσιεύματα με την υπογραφή του Χρήστου Λαμπράκη, ως προς το δημοσιογραφικό έργο, ξένες ανταποκρίσεις για ομιλίες του στο εξωτερικό –όποτε το καθεστώς τού επέτρεπε να ταξιδέψει– , έγγραφα σχετικά με τις διώξεις εναντίον του για αδικήματα Τύπου, εμπεριέχονται στον φάκελο.

Από το 1971, η Χούντα είχε επιβάλει διά νόμου τον δικό της «κώδικα δεοντολογίας» στους δημοσιογράφους, θέτοντάς τους σε έναν περιοδικό έλεγχο φρονημάτων. Από τους πρώτους είχε αντιδράσει ο Χρήστος Λαμπράκης, ο οποίος είχε αρνηθεί «να υποβληθή εις την ταπεινωτικήν διαδικασίαν ελέγχου νομιμοφροσύνης» – αναφέρει χαρακτηριστικά ο Λάμπρος Σταυρόπουλος στο κείμενο του.

Καθοριστική φαίνεται δε ότι υπήρξε, η ομιλία του στο 21ο Συνέδριο του Διεθνούς Ινστιτούτου Τύπου, όπου ο Λαμπράκης συμμετείχε τον Ιούνιο του 1972 και «ωμίλησε επί 15’ γαλλιστί και ηυχαρίστησε το Ινστιτούτο “διά την ηθικήν και επαγγελματικήν συμπαράστασιν κατά την διάρκειαν περιόδου ιδιαιτέρως δυσχερούς διά την ελευθεροτυπίαν εις την Ελλάδα, εφόσον εξακολουθεί να ισχύη ο στρατιωτικός νόμος”». Τόνιζε εξάλλου ότι «αι δυσχέρειαι τας οποίας αντιμετωπίζει ο Τύπος είναι μεγάλαι, αλλά εφ’ όσον η Ραδιοφωνία, η Τηλεόρασις και το κρατικόν δίκτυον πληροφοριοδοτήσεως υπηρετούν την παρούσαν εξουσίαν, αι ευθύναι που βαρύνουν τον ανεξάρτητον Τύπον εις την Ελλάδα καθίστανται σημαντικώτεραι».

Εχοντας τιμηθεί ήδη από το 1968 από τη Διεθνή Ομοσπονδία Εκδοτών Εφημερίδων (FIEJ), με τη Χρυσή Γραφίδα Ελευθερίας, ο Λαμπράκης θα καταγγείλει στο συνέδριο του Διεθνούς Ινστιτούτου Τύπου ανοιχτά τον νόμο της Χουντας καθώς καθιστούσε “επικίνδυνη κάθε διάθεση ανεξαρτησίας και κριτικής”.

Στο συνέδριο, τις προσπάθειες Λαμπράκη για την αποκατάσταση της ελευθερίας του Τύπου, θα εξάρει η Ελένη Βλάχου, εκδότρια της “Καθημερινής”, ενώ ο ίδιος θα αναφέρει χαρακτηριστικά: “Μια εφημερίδα που υπάρχει και πληροφορεί για όλα τους αναγνώστες της, για μια αδικία ή για τον τραυματισμό των συνταγματικών ελευθεριών, γίνεται αφυπνιστής συνειδήσεων και σαν τέτοιος μπορεί ο Τύπος, ακόμη και με περιορισμούς, να υπηρετήση την αποστολή του”».

“Το Βήμα” καθιστά σαφές ότι οι συνταγματάρχες παρακολουθούσαν με προσοχή τόσο τον ίδιο, ακόμη και τις εκδρομές του, όσο και τα επαγγελματικά “σχέδια” του.

“Στο πλαίσιο αυτό ο αρχιπραξικοπηματίας Παπαδόπουλος ενημερώνεται την 10η Μαρτίου 1972 για τους «επαγγελματικούς προσανατολισμούς συγκροτήματος του Χρ. ΛΑΜΠΡΑΚΗ» και συγκεκριμένα για την «απολύτως εξηκριβωμένη» (!) πληροφορία της Γενικής Διεύθυνσης Εθνικής Ασφαλείας σύμφωνα με την οποία «ο εκδότης του συγκροτήματος “ΒΗΜΑ” και “ΝΕΑ” Χρήστος ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ έχει αποφασίσει να εκδώση εις Γερμανίαν τα δυο προαναφερθέντα δημοσιογραφικά του όργανα». Και μάλιστα ότι είχε προτείνει στον πανεπιστημιακό Δημήτρη Τσάτσο να αναλάβει «την εκπροσώπησιν της κοινής ταύτης εν Γερμανία εκδόσεως, πλην ούτος δεν έχει εισέτι αποφασίσει αν τελικώς θα αποδεχθή ή ου την γενομένην πρότασιν».του

Αλλωστε, εξαρχής, για τους συνταγματάρχες -τονίζει στο ρεπορτάζ του ο Λάμπρος Σταυρόπουλος- «ως εκδότης των εφημερίδων και διαδραματίσας σημαντικόν ρόλον εκ των παρασκηνίων εις την διαμόρφωσιν κατά το παρελθόν πολιτικών καταστάσεων, παρουσιάζεται έχων προσωπικότητα και κύρος εις ηυξημένον βαθμόν», όπως ανέφερε άκρως απόρρητο υπηρεσιακό έγγραφο της 20ής Ιουλίου 1967 προς το Τμήμα Δημοσίας Ασφαλείας του Αρχηγείου Βασιλικής Χωροφυλακής, με πληροφορίες για τα «κρατηθέντα πολιτικά πρόσωπα», μεταξύ των οποίων ήταν και ο Χρήστος Λαμπράκης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News