Όταν άρχισαν οι άνθρωποι να βγαίνουν ξέπνοοι στα νησιά του Αιγαίου, η ελληνική κοινή γνώμη άκουγε ότι επρόκειτο για κάτι παροδικό. Θα τελείωνε η κρίση στη Συρία και οι πρόσφυγες θα επέστρεφαν στο σπίτι τους. Ταυτοχρόνως, οι κυβερνήσεις έκλειναν το μάτι και έδειχναν, με το κεφάλι, προς τα βορειοδυτικά. Είμαστε, έλεγαν, τράνζιτ, ο διάδρομος, όχι το δωμάτιο.

Η πραγματικότητα, όμως, είχε άλλη αφήγηση. Οι άνθρωποι συνέχισαν να έρχονται. Και θα συνεχίσουν. Και η χώρα μας δεν είναι πλέον διάδρομος. Είναι τελικός προορισμός. Και συνεχίζει, εδώ και χρόνια, να πιστεύει ότι αυτό είναι παροδικό. Φαίνεται ότι δεν είναι.

Επελέγη η παραμονή των ανθρώπων στα νησιά και το φούσκωμα, από ανάσες και κορμιά, της Μόριας. Η εναλλακτική λύση θα ήταν η μεταφορά σε κλειστά κέντρα στην ενδοχώρα. Όσο εκκρεμούν αιτήσεις για άσυλο ή για επανένωση οικογενειών, τα κλειστά κέντρα απαιτούν υποδομές και συνθήκες στρατοπέδου αιχμαλώτων, με μία σειρά από ερωτήματα νομικής και ανθρωπιστικής φύσης. Παράλληλα δε, όλες οι κυβερνήσεις που διαχειρίστηκαν το θέμα, το έσπρωχναν κάτω από τα χαλάκι, στα πόδια της κοινής γνώμης. Διότι πάντα το ζητούμενο ήταν να μη θεωρήσει η κοινωνία ότι απειλείται. Στην αρχή οι πρόσφυγες και οι μετανάστες «λιάζονταν», μετά «εξαφανίζονταν». Όταν όμως άρχισαν να κλείνουν τα σύνορα δεν είχαν ούτε στον ήλιο μοίρα, ούτε δρόμο για να εξαφανιστούν. Μετά είπαν ότι θα τους πάρει πίσω η Τουρκία. Και πήρε 1.806 άτομα.

Το υπουργικό συμβούλιο ανακοίνωσε ότι θα επαναπροωθήσουμε στην Τουρκία 10.000 ανθρώπους ως το 2020. Ακούγεται αστείο. Εδώ οι άλλοι δεν κατάφεραν να προωθήσουν ούτε 2.000 με τις ροές σε ύφεση, θα στείλει τώρα ο Χρυσοχοϊδης δέκα χιλιάδες; Λες και ο Ερντογάν είναι στην παραλία της Σμύρνης με ανοιχτές αγκάλες και περιμένει.

Η ουσία των μέτρων που ανακοίνωσε το υπουργικό συμβούλιο είναι η «επιτάχυνση» στις διαδικασίες ασύλου και η κατασκευή κλειστών κέντρων για όσους είναι προς επαναπροώθηση. Για να το πούμε αλλιώς, δημιουργούνται «στρατόπεδα» φύλαξης για όσους δεν έχουν την ιδιότητα του πρόσφυγα ή δεν καταφέρνουν να μπουν στη διαδικασία του ασύλου.

Με τις διαδικασίες ασύλου υπάρχει θέμα. Τι ακριβώς σημαίνει «επιτάχυνση»; Διότι αν οδηγήσει σε διαλογή με κριτήριο τις χώρες προέλευσης, τότε θα υπάρξει θέμα αυθαιρεσιών με πρόσφυγες και δικαιούχους ασύλου, να οδηγούνται σε κλειστά κέντρα μαζί με παράνομους μετανάστες. Ωστόσο ακόμα και αν ξεπεραστούν τα νομικά προβλήματα, αν δεν βρεθεί σύντομος και αποτελεσματικός τρόπος επαναπροωθήσεων, τα κέντρα θα «σκάσουν» από υπερπληθυσμό και οργή.

Το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται στη βάση του. Ενδεχομένως να μην μπορεί να γίνει αυτό. Τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση διαχειρίζονται μία κατάσταση μέχρι πάλι να φτάσει στα όρια της. Και είναι θέμα χρόνου να συμβεί κάτι τέτοιο. Ακόμα και αν η επιδείνωση του καιρού φέρει μία κάποια ύφεση, οι ροές θα ξαναρχίσουν μετά από μερικούς μήνες. Και όσο παραμένουν ανοιχτά τα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ παράλληλα η Τουρκία δεν παίρνει κάτι παραπάνω από τους Ευρωπαίους, τόσο το Αιγαίο θα βγάζει ανθρώπους στα νησιά.

Υπάρχουν μόνο δύο δρόμοι που μπορεί να είναι και παράλληλοι. Ο ένας δρόμος διασχίζει σύνορα και οδηγεί ροές προς την Ευρώπη. Ο άλλος δρόμος διέρχεται από μία ρεαλιστική συζήτηση για σταδιακή ενσωμάτωση μεγαλύτερου αριθμού ανθρώπων στην ελληνική κοινωνία. Δάσκαλοι ελληνικών σε κέντρα και καταυλισμούς, μαζί με διεθνή χρηματοδότηση σε προγράμματα ένταξης και απασχόλησης. Αυτό ίσως τρομάζει κάποιους, αλλά αν νομίζετε ότι τα κλειστά κέντρα μπορούν να αποτελέσουν μόνιμη λύση, τότε κάτι δεν έχετε καταλάβει καλά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News