Είναι αμφίβολο πόσο ενήμερη είναι η μέση ελληνική οικογένεια για την 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Πόσο συνειδητοποιημένοι είναι οι γονείς που έχουν σήμερα τα βλαστάρια τους στην Α΄ Δημοτικού, ότι μπορεί το 2031 να μη τα καμαρώσουν να σπουδάζουν δικηγόροι, μεταφραστές και αρχιτέκτονες αλλά μηχανικοί ανάπτυξης λογισμικού, τεχνικοί αυτοματισμών και εργοδηγοί κλάδου εξόρυξης – τεχνικά επαγγέλματα. Μοιάζει με προβολή του «Minority Report», αλλά στα αλήθεια αφορά το μέλλον.

Η συνέντευξη Τύπου που παρεχώρησε το μεσημέρι της Τετάρτης, στα γραφεία της Ξενοφώντος, ο πρόεδρος του ΣΕΒ Θεόδωρος Φέσσας, με στοιχεία σχετικής έρευνας που διεξήγαγε ο Σύνδεσμος για το τοπίο της αγοράς και τα επαγγέλματα του μέλλοντος, είχε τη χροιά κώδωνος κινδύνου. Υπογράμμισε το παράδοξο της ελληνικής κοινωνίας να έχει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ευρώπη, και παράλληλα επιχειρήσεις που ψάχνουν με το κιάλι εργαζόμενους με δεξιότητες. Μίλησε για τη σημασία του ανθρώπινου κεφαλαίου · όσα μηχανήματα κι αν αποκτηθούν, αν δεν υπάρχουν άνθρωποι, η Οικονομία ποτέ δε θα μπορέσει να καταστεί ανταγωνιστική. Έκανε λόγο για επενδύσεις-καταλύτη για την Ανάπτυξη, με έμφαση στις άυλες : τις σχετικές με την Εκπαίδευση· αναφερόμενος στην αποτυχία του εκπαιδευτικού μας συστήματος να ευθυγραμμιστεί με τις σημερινές παραγωγικές προκλήσεις.

Βεβαίως, η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη, το cloud, τα big data και η οικονομία της πλατφόρμας, δε μπαίνουν εύκολα στο τραπέζι της συζήτησης, παρά μόνο σε αυτό ελαχίστων. Αυτοί είναι όμως οι νέοι όροι που θα καθορίσουν την εργασιακή ατζέντα, η πραγματικότητα που θα έλθει να σαρώσει. «Ο ΣΕΒ έχει επανειλημμένα καταθέσει τεκμηριωμένες προτάσεις για την ενίσχυση των παραγωγικών επενδύσεων, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τη φορολογία, ως κρίσιμες προϋποθέσεις για το άλμα προς τα εμπρός», είπε ο Θεόδωρος Φέσσας. «Όμως, η αναβάθμιση και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και η κάλυψη του χάσματος γνώσης και δεξιοτήτων είναι ο πλέον κρίσιμος συντελεστής ανάπτυξης και ευημερίας στο κατώφλι της 4ης βιομηχανικής επανάστασης».

Πριν από περίπου έναν χρόνο, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, προειδοποιούσε ότι 150 εκατομμύρια άτομα θα χάσουν τη δουλειά τους το 2022, ενώ 300 εκατομμύρια νεοεισερχόμενοι δεν θα βρίσκουν εργασία. Στην 3η Βιομηχανική Επανάσταση, η ηλεκτρονική και η πληροφορική αυτοματοποίησαν την παραγωγή. Η 4η, βασισμένη στους αλγόριθμους και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων, ενώνει όλες τις τεχνολογίες, ενίοτε τις υπερβαίνει, εισάγοντας την Καινοτομία στο παιχνίδι. Κάνοντας δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα στο φυσικό, το ψηφιακό, το βιολογικό. Αλλάζει τις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, τα επιχειρηματικά μοντέλα και τη φύση της εργασίας. Υπάρχουν – θέλουμε, δε θέλουμε – επαγγέλματα που θα αποδομηθούν, άλλα που θα μεταλλαχθούν, και κάποια που θα γεννηθούν, αναπάντεχα για τα σημερινά δεδομένα.

Σε αυτόν τον καμβά, ο ΣΕΒ σκιαγράφησε και τα 11 επαγγέλματα των παιδιών, των εγγονιών μας: Μηχανικός Δικτύων και Βάσεων Δεδομένων, Μηχανικός Ανάπτυξης Λογισμικού, Τεχνικός Ηλεκτρονικών Υπολογιστικών Συστημάτων και Δικτύων, Τεχνικός Βιομηχανικών Εγκαταστάσεων, Τεχνικός Αυτοματισμών, Στέλεχος Διαχείρισης Ασφάλειας & Ποιότητας Τροφίμων, Εργοδηγός κλάδου εξόρυξης, Στέλεχος προώθησης εξαγωγών, Στέλεχος εφοδιαστικής αλυσίδας, Τεχνικός Ηλεκτρολογικών Συστημάτων, Εγκαταστάσεων και Δικτύων και Χειριστής μηχανημάτων έργου.

Γιατί αυτά; Γιατί στους κόλπους τους απασχολούνται περισσότεροι από 240.000 εργαζόμενοι – οι 80.000 περίπου από αυτούς απασχολούνται στη μεταποίηση και σε άλλους δυναμικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Το σύνολο σχεδόν των εργαζομένων απασχολείται με καθεστώς πλήρους απασχόλησης. Οι μισθοί και η απασχόληση έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και η βελτίωση αυτή έχει επιτευχθεί με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι στο σύνολο της οικονομίας. Και ασφαλώς βρίσκονται στο προπύργιο της τεχνολογικής εξέλιξης.

Ο ΣΕΒ κάνει ολόκληρη καμπάνια, υπό τον τίτλο «Η Ελλάδα παράγει: Επαγγέλματα με μέλλον», με videos που συστήνουν την καθημερινότητα των συγκεκριμένων επαγγελμάτων στο ευρύτερο κοινό. Επιχειρώντας μεταξύ άλλων να ευαισθητοποιήσει την Πολιτεία και τους οικείους εκπαιδευτικούς φορείς.

Η έρευνα του Συνδέσμου

Στην έρευνα – η οποία πραγματοποιήθηκε το δεύτερο εξάμηνο του 2018 – συμμετείχαν 831 επιχειρήσεις, με αντανάκλαση σε 150.000 εργαζομένους. Επελέγησαν επιχειρήσεις από τους τομείς της Αγροδιατροφής, της Βιοοικονομίας, της Υγείας και του Φαρμάκου, των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, των Δομικών Υλικών και Μετάλλου, της Ενέργειας, των Logistics και Μεταφορών.

Μια στις τρεις επιχειρήσεις αντιμετωπίζει πρόβλημα στην κάλυψη κενών θέσεων εργασίας. Ηχεί σχεδόν αλλόκοτα το στοιχείο που θέλει σχεδόν τις μισές του δείγματος (που φθάνει το 46% για τις περισσότερο εξωστρεφείς, αυτές δηλαδή που εξάγουν πάνω από το 50% της παραγωγής τους) να ψάχνει και να μη βρίσκει κόσμο που να «κουμπώνει» στις ανάγκες της – το μεγαλύτερο πρόβλημα εμφανίζουν οι επιχειρήσεις ενέργειας και τεχνολογιών πληροφορικής, το μικρότερο αυτές που δραστηριοποιούνται στον χώρο της Υγείας.

Φταίει η έλλειψη κατάλληλων δεξιοτήτων (που σημειωτέον συνιστά μεγαλύτερο πρόβλημα από την έλλειψη τυπικών προσόντων), αλλά όχι μόνο. Φταίει και ότι δεν υπάρχει η απαιτούμενη εργασιακή εμπειρία, κάποιες φορές και η δυσκολία πρόσβασης στη γεωγραφική περιοχή όπου βρίσκεται η επιχείρηση. Τελευταία η έλλειψη τυπικών προσόντων.

Σε όλο αυτό το προβληματικό σκηνικό, προστίθεται βεβαίως και ο ανταγωνισμός. Δεν είναι καθόλου απλό να διατηρήσεις το ανθρώπινο δυναμικό σου, όταν το αντλείς από μια τόσο μικρή δεξαμενή υποψηφίων και έχεις απέναντι σου σημαντικούς «άλλους», σε επιχειρηματικό επίπεδο.

Σε κάθε περίπτωση, οι εργαζόμενοι που φέρονται από τον ΣΕΒ ως πολύτιμοι κι ακριβοθώρητοι, με το 46% των επιχειρήσεων να τους αναζητεί, είναι οι «Τεχνικοί», οι «Ειδικευμένοι Τεχνίτες» και οι «Χειριστές Βιομηχανικών Εγκαταστάσεων».

Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις του δείγματος είναι παράλληλα σε αναζήτηση γνώσεων και δεξιοτήτων οριζόντιου χαρακτήρα. Ψάχνουν «Ανώτερα Διευθυντικά Στελέχη» και «Επιστημονικό Δυναμικό», που να ξέρουν τι σημαίνει «οργάνωση και διοίκηση έργου», «διαχείριση καινοτομίας και τεχνολογίας».

Πρόκειται για φαινόμενο με λογική ντόμινο. Δεν είναι μόνο ότι οι νέες τεχνολογίες δημιουργούν νέες ανάγκες σε γνώσεις και δεξιότητες. Είναι και ότι η έλλειψη δεξιοτήτων κάνει το υπόλοιπο – υπάρχον -προσωπικό, να βογκάει από το βάρος της δουλειάς που πέφτει στους ώμους του, αυξάνοντας τα λειτουργικά κόστη, καθυστερώντας την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών.

ΥΓ: Τον Θεόδωρο Φέσσα πλαισίωσαν κατά τη συνέντευξη ο Χρήστος Ιωάννου, διευθυντής του Τομέα Απασχόλησης και Εργασίας του ΣΕΒ, η Ρόζα Μόνου, διευθύντρια Εταιρικής Επικοινωνίας και Εκδηλώσεων του Συνδέσμου, καθώς και ο Δημήτρης Βέργαδος, διευθυντής τομέα ΜΜΕ & Επικοινωνίας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News