Στις 20 Ιουλίου συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ιστορική στιγμή που ο άνθρωπος πάτησε για πρώτη φορά το πόδι του στην Σελήνη. Με αφορμή αυτή την επέτειο επανέρχονται στην δημοσιότητα τα περιστατικά που οδήγησαν σε αυτό το επίτευγμα και όλα συνέβησαν στην αποστολή Apollo 11 το πλήρωμα της οποίας πραγματοποίησε το πρώτο ταξίδι στην επιφάνεια της Σελήνης. Τα περισσότερα από όσα συνέβησαν έχουν καταγραφεί και ειπωθεί στην διάρκεια όλων αυτών των δεκαετιών. Υπάρχουν όμως και ορισμένες πτυχές αυτής της ιστορίας που δεν έχουν φωτιστεί ιδιαίτερα ή περιβάλλονται από αναπάντητα μέχρι σήμερα ερωτηματικά. Μια από αυτές τις πτυχές είναι το ποιος θα έβγαινε πρώτος από την σεληνάκατο και θα πατούσε στην επιφάνεια του φυσικού μας δορυφόρου. Η απόφαση αυτή ήταν εξαιρετικά σημαντική ίσως όχι τόσο για την οργάνωση και εξέλιξη της αποστολής αλλά σίγουρα για τα τρία μέλη του πληρώματος αφού ο άνθρωπος που θα έκανε το πρώτο βήμα πάνω στην Σελήνη θα έγραφε το όνομα του στις πιο περίοπτες θέσεις της ανθρώπινης Ιστορίας.

Η εφημερίδα Guardian σε δημοσίευμα της αναφέρει όλα όσα οδήγησαν στην απόφαση του ποιος θα κάνει το πρώτο βήμα στην Σελήνη και το παρασκήνιο που υπήρξε γύρω από αυτή την απόφαση.

Η πίεση

Η προεδρία Κένεντι είχε θέσει ως ορόσημο την αποστολή Αμερικανών αστροναυτών στην επιφάνεια της Σελήνης και την ασφαλή επιστροφής τους στην Γη εντός της δεκαετίας του 1960. Τα Χριστούγεννα του 1968 η NASA πραγματοποίησε την πρώτη επανδρωμένη αποστολή που τέθηκε σε τροχιά γύρω από την Σελήνη. Η αποστολή Apollo 8 στέφθηκε με επιτυχία και αλλά τα χρονικά όρια επίτευξης του στόχου ήταν πλέον ασφυκτικά. Για αυτόν τον λόγο η NASA είχε προγραμματίσει τέσσερις επανδρωμένες αποστολές στην Σελήνη εντός του 1969.

Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν οι τρεις πρώτες αποστολές να ταξιδέψουν στην Σελήνη, να τεθούν σε τροχιά γύρω της και να πραγματοποιήσουν όλες τις απαραίτητες δοκιμές και προπαρασκευαστικές ενέργειες για την επόμενη που θα προσπαθούσε να φτάσει στην επιφάνεια της. Αν όλα ακολουθούσαν χωρίς προβλήματα τον προγραμματισμό η τελευταία αποστολή, η Apollo 12, θα ξεκινούσε για το ιστορικό ταξίδι τον Νοέμβριο του 1969.

Τι θα γινόταν όμως αν κάτι δεν πήγαινε καλά και η αποστολή για οποιοδήποτε λόγο είτε δεν ξεκινούσε είτε τελικά δεν κατάφερνε τον στόχο της; Δεν θα υπήρχε χρόνος για οργάνωση νέας αποστολής εντός του 1969. Ετσι η NASA σκέφτηκε το ενδεχόμενο να αλλάξει τον σχεδιασμό των αποστολών και τις απαραίτητες δοκιμές να πραγματοποιήσουν οι δύο πρώτες αποστολές, Apollo 9 και Apollo 10, και η αποστολή Apollo 11 να είναι εκείνη που θα κάνει την προσπάθεια να φτάσει στην επιφάνεια της Σελήνης ώστε αν κάτι δεν πάει καλά να υπάρχει μια ακόμη ευκαιρία με την αποστολή Apollo 12.

Το παρασκήνιο

Στις 6 Ιανουαρίου ο επικεφαλής του τμήματος αστροναυτών της NASA Ντικ Σλέιτον κάλεσε το πλήρωμα της αποστολής Apollo 11 στο γραφείο του. Ο Μάικλ Κόλινς, ο Εντουιν Μπαζ Ολντριν και ο Νηλ Αρμστρονγκ άκουσαν από τον Σλέιτον ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να είναι εκείνοι που θα προσπαθήσουν να ακουμπήσουν το έδαφος της Σελήνης. Το επόμενο 48ωρο η οριστική απόφαση είχε ληφθεί και στις 9 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε συνέντευξη Τύπου για να γίνουν οι σχετικές ανακοινώσεις.

Ολοι γνώριζαν ποια θα είναι η ερώτηση που θα θέσουν αμέσως οι δημοσιογράφοι και όλοι ανέμεναν με τεράστιο ενδιαφέρον την απάντηση. Η ερώτηση ήταν φυσικά για το ποιος από τους τρεις αστροναύτες θα πατήσει πρώτος στην επιφάνεια της Σελήνης. Όμως απάντηση δεν δόθηκε αφού η NASA είτε δεν είχε ακόμη αποφασίσει ποιος θα κάνει το πρώτο ιστορικό βήμα είτε ακόμη και αν το είχε αποφασίσει δεν ήθελε για διαφόρους λόγους να το κάνει εκείνη την στιγμή γνωστό.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της αποστολής ο ένας από τους τρεις αστροναύτες θα παρέμενε σε όλη την διάρκεια της στο μητρικό σκάφος και θα περίμενε τους άλλους δύο που θα πήγαιναν στην Σελήνη να επιστρέψουν σε αυτό. Αποφασίστηκε εξ αρχής ότι στο μητρικό σκάφος θα παρέμενε ο Μάικλ Κόλινς οπότε οι υποψήφιοι ήταν πλέον δύο. Τους επόμενους τρεις μήνες οι συζητήσεις έδιναν και έπαιρναν για το ποιος θα είναι ο τυχερός ή ο εκλεκτός αν προτιμάτε της όλης ιστορίας. Ο Αρμστρονγκ θα ήταν ο επικεφαλής της αποστολής αλλά ο Ολντριν θα ήταν πιλότος της σεληνακάτου με την οποία θα έφταναν από το μητρικό σκάφος στην επιφάνεια της Σελήνης οι δύο αστροναύτες. Αυτό το γεγονός θεωρούνταν καθοριστικής σημασίας στην εξέλιξη της αποστολής και έδινε προβάδισμα στον Ολντριν για να είναι εκείνος που θα κάνει την πρώτη έξοδο από την σεληνάκατο στην επιφάνεια της Σελήνης.

Τόσο ο Αρμστρονγκ όσο και ο Ολντριν ήταν βασικά στελέχη του προηγούμενου από το Apollo διαστημικού προγράμματος των ΗΠΑ, του Gemini. Όμως στις αποστολές αυτές ο Αρμστρονγκ είχε παραμείνει εντός του σκάφους ενώ ο Ολντριν είχε πραγματοποιήσει διαστημικούς περιπάτους εμπειρία που του έδινε επιπλέον πόντους στην «μάχη» του πρώτου βήματος στην Σελήνη. Επίσης υψηλόβαθμα στελέχη της NASA είχαν αναφέρει στο επαγγελματικό και φιλικό τους περιβάλλον ότι ο Ολντριν θα είναι εκείνος που θα πατήσει πρώτος το πόδι του στην Σελήνη. Ετσι ο Ολντριν φάνταζε ως αδιαφιλονίκητο φαβορί για να γίνει ο πρώτος άνθρωπος που θα πατούσε στην επιφάνεια του φυσικού μας δορυφόρου. Ο ίδιος μάλιστα δεν είχε απλά πειστεί από τις περιρρέουσα ατμόσφαιρα που υπήρχε ότι θα είναι εκείνος που θα βγει πρώτος από την σεληνάκατο αλλά θεωρούσε ότι δικαιωματικά του ανήκει αυτή η τιμή.

Καθώς όμως περνούσαν οι μέρες και οι εβδομάδες χωρίς να υπάρχει ανακοίνωση του ονόματος ο Ολντριν άρχισε να ανησυχεί και αποφάσισε να στηρίξει ο ίδιος την… υποψηφιότητα του.  Στο πλαίσιο αυτό άρχισε να κάνει επισκέψεις σε γραφεία νυν ή πρώην συναδέλφων του καθώς και σε γραφεία στελεχών της NASA κουβαλώντας μαζί του το βιογραφικό του και διάφορα στοιχεία και έγγραφα με τα οποία προσπαθούσε να πείσει τους συνομιλητές του ότι δεν μπορεί να είναι άλλος εκτός από εκείνον ο πρώτος άνθρωπος που θα περπατήσει στην Σελήνη. Ανάμεσα στα επιχειρήματα του ήταν ότι  εκείνος συνέχιζε (έστω και τυπικά) να ανήκει στην πολεμική αεροπορία των ΗΠΑ ενώ ο Αρμστρονγκ ήταν πλέον πολίτης.

Οπως έχουν αναφέρει κάποιοι από αυτούς που δέχτηκαν αυτές τις επισκέψεις ο Ολντριν εμφανιζόταν ιδιαίτερα εκνευρισμένος με την όλη κατάσταση. Σε μια αυτοβιογραφία του που κυκλοφόρησε λίγα χρόνια μετά την αποστολή αναφέρεται ότι είχε γίνει μια τέτοια επίσκεψη και στον ίδιο τον Αρμστρονγκ στην οποία ο Ολντριν προσπάθησε να του εξηγήσει γιατί πρέπει να βγει εκείνος πρώτος από την σεληνάκατο. Αργότερα ο Ολντριν είπε ότι αυτό το περιστατικό δεν το είχε αναφέρει εκείνος στον συγγραφέα του βιβλίου αλλά το προσέθεσε ο συγγραφέας ενώ ο Αρμστρονγκ είχε δηλώσει ότι δεν θυμόταν να έχει υπάρξει τέτοια συνομιλία ανάμεσα τους.

Η απόφαση

Τελικά στις 14 Απριλίου του 1969 η NASA οργάνωσε συνέντευξη Τύπου στην οποία παρουσία των αστροναυτών ανακοίνωσε ότι ο Αρμστρονγκ θα είναι εκείνος που θα πατήσει πρώτος το έδαφος της Σελήνης. Ο Ολντριν για να προλάβει τυχόν «άβολες» ερωτήσεις σχετικά με το θέμα έσπευσε αμέσως μετά την ανακοίνωση να πάρει τον λόγο και να δώσει μια τεχνική εξήγηση για αυτή την απόφαση, μια εξήγηση που είχε να κάνει με τις θέσεις που θα είχαν οι δύο αστροναύτες μέσα στην σεληνάκατο. Ο Ολντριν υποστήριξε ότι εκείνος θα καθόταν κοντά στην πόρτα η οποία με τον τρόπο που άνοιγε καθιστούσε λίγο δύσκολες και άβολες τις κινήσεις που έπρεπε να κάνει για να βγει και έτσι ήταν καλύτερο να βγει πρώτος ο Αρμστρονγκ που θα είχε καλύτερη θέση και άνεση να το κάνει. Βέβαια η πραγματικότητα ήταν διαφορετική αφού αν η NASA ήθελε ο Ολντριν να κάνει το πρώτο βήμα στην Σελήνη δεν θα ήταν εμπόδιο η θέση του μέσα στην σεληνάκατο.

Στην πραγματικότητα η NASA γνώριζε τι θα επακολουθήσει μετά την επιστροφή των αστροναυτών και ήθελε ο ήρωας της και ήρωας των ΗΠΑ που θα βρισκόταν μόνιμα στα φώτα της δημοσιότητας στην συνέχεια να μην είναι ο απρόβλεπτος και ολίγον οξύθυμος Ολντριν που όχι μόνο ήθελε να πάρει το χρίσμα αλλά έκανε και φασαρία για να το πετύχει. Για αυτό η NASA αποφάσισε ο πρώτος άνθρωπος στην Σελήνη να είναι ο πολύ σοβαρός, ήρεμος και πειθαρχημένος Νιλ Αρμστρονγκ. Οι αρετές αυτές του Αρμστρονγκ που του έδωσαν το εισιτήριο για να γράψει το όνομα του στην αιωνιότητα ήταν άλλωστε εκείνες που βοήθησαν στο να είναι πετυχημένη και η αποστολή.

Μετά την αναχώρηση της αποστολής στις 16 Ιουλίου του 1969 και μέχρι να μπουν οι δύο αστροναύτες στην σεληνάκατο όλα είχαν κυλήσει βάσει του προγράμματος. Στις 20 Ιουλίου ο Ολντριν οδηγούσε την σεληνάκατο με την βοήθεια του υπολογιστή του σκάφους πάνω από την επιφάνεια της Σελήνης όταν το κέντρο ελέγχου στο Χιούστον διαπίστωσε ότι η σεληνάκατος είχε εκτραπεί από την πορεία της, είχε περάσει το επιλεγμένο ασφαλές σημείο προσεδάφισης και κατευθυνόταν σε μια βραχώδη περιοχή. Το ακόμη χειρότερο ήταν ότι η σεληνάκατος βρισκόταν ακόμη σε ύψος 30-40 μέτρων από την επιφάνεια αλλά τα καύσιμα αρκούσαν μόλις για μάξιμουμ 60 δευτερόλεπτα πτήσης. Τότε ο Αρμστρονγκ ανέλαβε δράση πήρε τον έλεγχο του σκάφους και κατάφερε χωρίς την χρήση υπολογιστή ή καθοδήγησης από το κέντρο ελέγχου να το προσεδαφίσει ομαλά λίγα χλμ. πιο μακριά από το προεπιλεγμένο σημείο.

Οι εξηγήσεις

Οσοι γνωρίζουν τον Ολντριν αναφέρουν ότι ο αμερικανός αστροναύτης δεν συμφώνησε ποτέ και δεν συμφιλιώθηκε με την απόφαση της NASA να δώσει το χρίσμα στον Αρμστρονγκ. Θέλοντας πάντως να αλλάξει την εικόνα που είχε διαμορφωθεί για εκείνον στο συγκεκριμένο ζήτημα στο βιβλίο του με τίτλο «Magnificent Desolation» (Μια Μεγαλειώδης Ερημιά σε ελεύθερη μετάφραση) που εκδόθηκε στην επέτειο των 40 ετών από την αποστολή ο Ολντριν παρουσιάζει μια διαφορετική εκδοχή των γεγονότων.

Υποστηρίζει ότι από την στιγμή που ξεκίνησαν οι προετοιμασίες της αποστολής ο ίδιος αντιλήφθηκε το μέγεθος της ευθύνης που θα έπεφτε στους ώμους εκείνου που θα πραγματοποιούσε το πρώτο βήμα στην Σελήνη. Αναφέρει ότι είχε αποφασίσει από τότε ότι δεν ήθελε να είναι εκείνος που θα έβγαινε πρώτος από την σεληνάκατο γιατί δεν θα έβρισκε ποτέ ηρεμία στην μετέπειτα ζωή του. Ο Ολντριν στο βιβλίο αυτό διαψεύδει και τις φήμες που υπήρχαν ότι ζητούσε την υποστήριξη πρώην συναδέλφων του καθώς και στελεχών του αμερικανικού στρατού και της NASA για να δοθεί σε εκείνον η τιμή να πατήσει πρώτος στην Σελήνη. Υποστηρίζει ότι συμπεριφερόταν όπως ένας πολύ ικανός ανταγωνιστικός πιλότος της πολεμικής αεροπορίας θα έπρεπε να συμπεριφέρεται στις συνθήκες στις οποίες βρισκόταν εκείνος το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και αυτό ίσως παρερμηνεύθηκε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News