Αρχίζεις να τους διακρίνεις μόνο όταν γίνεις ένας από αυτούς. Τα μάτια που «γεμίζουν», τα χέρια που σφίγγουν, τα λίγα λόγια παρηγοριάς αμέσως μόλις διακρίνουν πάνω σου εκείνο το βλέμμα απορίας και φόβου, που το ξέρουν τόσο καλά από πρώτο χέρι. Διότι, για τους περισσότερους μεσήλικους ορφανούς, κάθε καινούργιο μέλος της λέσχης είναι μια ευκαιρία να νιώσουν λιγότερο μόνοι.

Ο 54χρονος Κιάνου Ριβς έγινε προ ημερών viral με την υπενθύμιση αυτής της τόσο δεδομένης οδύνης (και ας μην αναφέρθηκε ειδικά σε 80χρονους γονείς και τέκνα που έχουν καβατζάρει τα 45). Οταν ο Στίβεν Κόλμπερτ του «Late Show» τον ρώτησε περιπαιχτικά «Tι γίνεται όταν πεθαίνουμε Κιάνου Ριβς;», εκείνος έδωσε την απάντηση που έκανε τον οικοδεσπότη να παγώσει: «Αυτό που ξέρω είναι ότι θα λείψουμε σε εκείνους που μας αγαπούν».

Οι «midlife orphans» είναι μια διαρκώς διογκούμενη δημογραφική ομάδα. Οφείλεται, φυσικά, στην επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής και το βίαιο γκριζάρισμα του πλανήτη. Σύμφωνα με την Eurostat, η ΕΕ είχε το 2015 27 εκατ. ηλικιωμένους 80+, ήτοι 7 εκατ. περισσότερα από το 2005! Στη δε Ελλάδα καταγράφονται εσχάτως στην ίδια ηλικιακή ομάδα από τα υψηλότερα ποσοστά: 6,5%.

Ως εκ τούτου, ο μακάβριος χορός των υπερήλικων γονέων που φεύγουν, αφήνοντας πίσω τους υπερώριμα τέκνα (που ενίοτε νεανίζουν), είναι σχετικά καινούργιο φρούτο. Το διαπιστώνεις σχεδόν καθημερινά στο Facebook (τα ψηφιακά συλλυπητήρια, τα μαύρα πλαίσια και οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες εκλιπόντων δίνουν και παίρνουν), στα «κοινωνικά» των εφημερίδων, στις ειδήσεις. Στις αρχές του περασμένου Απριλίου, με μια στεγνή ανακοίνωση ο πλανήτης πληροφορήθηκε ότι απεβίωσε η 90χρονη μητέρα της Μέρκελ. «Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ζήτησε να γίνει σεβαστή η ιδιωτικότητα της καγκελαρίου». Μέσα σου ξέρεις ότι ακόμα και η σιδηρά Ανγκελα, βίωσε, στα 64 της, αυτό το χαοτικό κενό.

Θα περίμενε κανείς ότι στη μέση ηλικία το τραύμα θα ήταν λιγότερο βαθύ. «Και όμως… Είναι σαν να ένιωσα ότι έφυγε η γη κάτω από τα πόδια μου» μου έλεγε προ ημερών μια «φρέσκη» στην λέσχη 50χρονη φίλη. Ως midlife orphan είχες, ναι, την τύχη να απολαύσεις τη μητέρα σου σε αρκετά κομβικά σημεία της ζωής σου (στα παιδικά σου χρόνια, στο πτυχίο, στην πρώτη δουλειά, σε έναν χωρισμό, σε ένα γάμο, σε μια επιτυχία, στην πρώτη απόλυση κτλ).

Ισως γι’ αυτό ακριβώς η απουσία τώρα είναι τόσο εκκωφαντική. Ακόμα και αν ο πατέρας σου στην «έσπαγε» όσο κανείς στον κόσμο, τώρα έχεις πλήρη επίγνωση ότι αίφνης χάνεται από τη ζωή σου μια ανεξάντλητη πηγή ανόθευτης αγάπης. Και ιδιαίτερα στην Ελλάδα της κρίσης, αυτή η συνειδητοποίηση μπορεί να είναι πολύ σκληρή.

Τα εύλογα λόγια παρηγοριάς τού τύπου «ήταν πλήρης ημερών» και «είσαι τυχερός/ή που πρόλαβες να τον ζήσεις» καταφέρνουν προς στιγμήν να σε συνεφέρουν, μετά όμως ηχούν, σχεδόν, σαν χλεύη: «Και ποιος είσαι εσύ που θα μου πεις ότι ο πατέρας μου δεν είναι αιώνιος;».

Κανείς δεν σε προετοιμάζει για τα διάφορα στάδια της απώλειας: την υπενθύμιση της δικής σου θνητότητας, το υπαρξιακό ρόλερ κόστερ κ.ά. Ούτε για την κατάδυση στην ξεχασμένη παιδική ηλικία. Γιατί δεν είναι μόνο ο πατέρας που χάνεις ή ο πατέρας των τελευταίων πέντε χρόνων (ενδεχομένως άρρωστος, κλινήρης, γκρινιάρης, με άνοια κτλ). Είναι όλοι αυτοί οι πατέρες που ξεπηδούν μέσα από, μέχρι πρότινος, ερμητικά κλειστά συρτάρια. Με επικεφαλής βέβαια τον παντοκράτορα πατέρα των παιδικών χρόνων. Εκείνον που σε ξυπνούσε μέσα στη νύχτα για να σου δώσει την αντιβίωση με γεύση φράουλα, εκείνον στη θέση του οδηγού με εσένα να τραγουδάς «Abba» στο πίσω κάθισμα.

Οσο για την οδύνη, σε αυτήν την ηλικία κανείς δεν θα σου επιτρέψει, τους ολολυγμούς και τις υστερίες. Τελικά, οι μη έχοντες δικά τους παιδιά βιώνουν πιο τραυματικά την απώλεια; Μάλλον πρόκειται για αστικό μύθο. Η αναπαραγωγή δεν παίζει κανένα ρόλο στην ωρίμανση και την ψυχική ανθεκτικότητα. Το μόνο επιχείρημα που ευσταθεί είναι ότι με τα εγγόνια υπάρχει μία ακόμη γενιά να αφηγηθεί την κοινή ιστορία. Οπως και να ‘χει, είσαι πενηντάρης και έχασες τη μαμά σου; Ξεκόλλα, σίγουρα δεν την έχασες πρόωρα, κανείς δεν θα σου κάνει «πατ-πατ» στην πλάτη.

Πιθανότατα αυτό να είναι και το πιο σκληρό μάθημα στις προγραμματισμένες απώλειες «ακραίας έντασης» -όπως τις αποκαλεί ο Ρίλκε-, που λαμβάνουν χώρα στη διάρκεια του μεσήλικου βίου. Η ζωή δεν κάνει pause. Συνεχίζει ορμητική, φουριόζα, ανηλεής και εσύ δεν έχεις πολύ χρόνο για ρομαντικά πένθη με μαύρους πέπλους. Τα μεσήλικα ορφανά είναι σαν τους Iάπωνες που επέζησαν από το βιβλικό τσουνάμι του 2011. Εχουν απόλυτη συνείδηση της απώλειας. Θα τρέξουν, όμως, να φτιάξουν, ακόμα και με χαρτόκουτα, ένα καθαρό, τακτικό, προστατευμένο χώρο, για να συνεχίσουν τη μάχη τους με τη ζωή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News