Ηρθε η ώρα να κατατμηθεί το Facebook. Αυτό, τουλάχιστον, υποστηρίζει ο Κρις Χιούζ, ένας εκ των συνιδρυτών του κραταιού αλλά και αμφιλεγόμενου, πλέον, μέσου κοινωνικής δικτύωσης.

Τα ζητήματα που απασχολούν σήμερα την παγκόσμια κοινότητα όσον αφορά το Facebook είναι πολλά. Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ είναι εξαιρετικά ισχυρός και σε προσωπικό επίπεδο, το δημιούργημά του κατακλύστηκε το 2016 από ψευδείς ειδήσεις, η ιδιωτικότητα των χρηστών θυσιάζεται στον βωμό του κέρδους και οι προσφερόμενες υπηρεσίες είναι επικίνδυνα εθιστικές, με τον Χιουζ να παραδέχεται πως σκρολάρει στο Instagram ενώ θα έπρεπε να εστιάζει την προσοχή του στο παιδί του. Εντονη ανησυχία θα πρέπει να προκαλεί και το γεγονός πως από το 2011 έως σήμερα δεν έχει ιδρυθεί κανένα άλλο μεγάλο μέσο κοινωνικής δικτύωσης.

Σύμφωνα με τον Χιουζ το πρόβλημα του Facebook έγκειται στην παντελή απουσία ανταγωνισμού. Γιατί η απόλυτη κυριαρχία του μειώνει στο ελάχιστο τις πιθανότητες να ιδρυθούν νέα, πιο υγιή και λιγότερο καταχρηστικά, μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Θεωρεί επίσης πως η απουσία ανταγωνιστών καθιστά σχεδόν περιττή και την όποια υποχρέωση λογοδοσίας όσον αφορά τον σεβασμό και την προστασία της ιδιωτικότητας των χρηστών.

Η διάσπαση, οπότε, του Facebook θα επαναφέρει τη δυναμική του καπιταλισμού στον κλάδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, υπογραμμίζει ο Χιουζ. Και μας προτρέπει να φανταστούμε μια ανταγωνιστική αγορά στην οποία οι χρήστες θα μπορούν να επιλέξουν μεταξύ ενός κοινωνικού δικτύου που θα προσφέρει υψηλό επίπεδο προστασίας των προσωπικών δεδομένων, ενός άλλου που θα λειτουργεί με συνδρομή, προβάλλοντας, όμως, λιγότερες διαφημίσεις και ενός τρίτου που θα παρέχει στους χρήστες τη δυνατότητα να τροποποιούν κατά βούληση και όποτε το επιθυμούν τα feeds τους. «Κανένας δεν γνωρίζει τι ακριβώς θα προσέφεραν οι ανταγωνιστές του Facebook ώστε να διαφοροποιηθούν και ακριβώς αυτό είναι το ζήτημα», σημειώνει.

Ο Έζρα Κλάιν, ωστόσο, συνιδρυτής του Vox αυτός, ενός σημαντικού ιστότοπου,παρότι δεν διαφωνεί με την πρόταση του Χιουζ, θεωρεί πως η διάσπαση του διαδικτυακού κολοσσού με στόχο την τόνωση του ανταγωνισμού δεν αποτελεί λύση γιατί «ο καπιταλισμός δημιούργησε το πρόβλημα του Facebook (και) δεν πρόκειται να το επιλύσει», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά σε κείμενό του.

Και εξηγεί τους λόγους, σημειώνοντας καταρχάς πως δύο είναι οι κύριες μομφές κατά του Facebook: ότι κατέληξε να αποτελεί μονοπώλιο, καταπνίγοντας τον ανταγωνισμό στον τομέα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, και ότι λειτουργεί όπως λειτουργούσαν κατά το παρελθόν οι μεγάλες καπνοβιομηχανίες οι οποίες, επιδιώκοντας η καθεμία την επικράτησή της έναντι των ανταγωνιστών της, προσέφεραν ολοένα πιο εθιστικά προϊόντα στους καταναλωτές, μην υπολογίζοντας το κοινωνικό κόστος.

Δυστυχώς, όμως, αυτές οι μομφές οδηγούν σε διαφορετικές λύσεις. «Εάν το πρόβλημα είναι ότι το Facebook μπλοκάρει τον ανταγωνισμό στον κλάδο του, τότε η διάσπασή του αποτελεί μια λύση. Αλλά εάν το πρόβλημα είναι ότι τα ανταγωνιστικά κίνητρα που διαμόρφωσαν το Facebook – και το Instagram και το Twitter και το Snapchat και το Youtube – έχουν ως αποτέλεσμα την προσφορά επικίνδυνων προϊόντων, τότε η τόνωση του ανταγωνισμού ενδέχεται να επιδεινώσει το πρόβλημα», αναφέρει ο Κλάιν, σημειώνοντας πως το Facebook κατέληξε να είναι νοσηρό όχι επειδή κατέχει το μονοπώλιο αλλά λόγω του ανταγωνισμού.

Υποστηρίζει πως στο εκτενέστατο κείμενο του Κρις Χιούζ κυριαρχεί μια αντίφαση: «κάθε φορά που αναφέρει τις αποφάσεις που πήρε το Facebook λόγω του ανταγωνισμού, περιγράφει την ηθική απαξίωσή του. Αλλά κάθε φορά που φαντάζεται τις εναλλακτικές επιλογές που θα δημιουργούσε ο ανταγωνισμός, έχει στο μυαλό του πιο υγιείς πλατφόρμες», οι οποίες δεν θα βομβαρδίζουν τους χρήστες με διαφημίσεις, θα εγγυώνται την προστασία της ιδιωτικότητάς τους και δεν θα κάνουν τα πάντα ώστε να απορροφούν διαρκώς τον χρόνο και την προσοχή τους.

Μια ματιά, ωστόσο, στον κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως αυτός έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, αρκεί για να συμπεράνουμε πως η τόνωση του ανταγωνισμού ενδέχεται να μας οδηγήσει «σε σφοδρότερους πολέμους για την προσοχή μας και τα δεδομένα μας» με τους όποιους ανταγωνιστές να καταφεύγουν σε μεθόδους «ακόμα ακόμα πιο ανήθικες» με στόχο την επικράτησή τους.

Εάν, πράγματι, «το Facebook είναι ένα πρόβλημα που δημιουργήθηκε από τον καπιταλισμό, όχι από τον Ζάκερμπεργκ», όπως υποστηρίζει ο Κλάιν, τότε θα πρέπει να διδαχθούμε από άλλα ήδη υπάρχοντα μοντέλα περιορισμού του ανταγωνισμού σε αγορές στις οποίες θεωρούμε πως ο άκρατος καπιταλισμός μπορεί να βλάψει την κοινωνία.

Στα περισσότερα κράτη του κόσμου απαγορεύεται, για παράδειγμα, το κάπνισμα σε μπαρ, εστιατόρια και χώρους εργασίας, οι αεροπορικές εταιρείες υποχρεούνται να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες ασφαλείας, κάποια φάρμακα παρέχονται μόνον με συνταγή γιατρού, τα περισσότερα ναρκωτικά είναι παράνομα ενώ έως ότου να θεσπιστεί η σχετική νομοθεσία οι ασφαλιστικές εταιρείες ανταγωνίζονταν προβαίνοντας σε διακρίσεις κατά των ανθρώπων με παθήσεις.

Οπότε, αυτό που θα πρέπει να μας απασχολεί δεν είναι η τόνωση του ανταγωνισμού μεταξύ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, με στόχο να σπάσει το μονοπώλιο του Facebook, αλλά ο έλεγχος του ανταγωνισμού. «Ως κοινωνία πρέπει να αποφασίσουμε τι είδους ανταγωνισμό θέλουμε. Δεδομένης της σημασίας που αποδείχτηκε πως έχουν οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για τη σύγχρονη ζωή, θα πρέπει να είμαστε σίγουροι πως ο μεταξύ τους ανταγωνισμός εξυπηρετεί τις ανάγκες της κοινωνίας, όχι μόνον των αγορών», καταλήγει ο Κλάιν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News