Λέγεται πως τα σκουπίδια του ενός δεν αποκλείεται να είναι ο θησαυρός ενός άλλου, ρήση η οποία αποκτά ξεχωριστή σημασία στην περίπτωση που τα σκουπίδια «ανήκουν» σε έναν από τους σπουδαιότερους και πιο ακριβούς σύγχρονους εν ζωή καλλιτέχνες, τον Γκέρχαρντ Ρίχτερ.

Ο γεννημένος το 1932 στη Δρέσδη γερμανός ζωγράφος, ο οποίος κατάφερε να περάσει από την Ανατολική στη Δυτική Γερμανία δύο μήνες πριν από την ανέγερση του Τείχους του Βερολίνου, είναι γνωστός ανά τον κόσμο όχι μόνον για την εξαιρετική δουλειά του αλλά και για το ότι είναι υπερβολικά απαιτητικός και αυστηρός με τον ίδιο του τον εαυτό, γεγονός που εξηγεί γιατί (φέρεται να) έχει καταστρέψει ή πετάξει στα σκουπίδια πολλά, ακόμα και ολοκληρωμένα, έργα του. 

Τον απασχολεί επίσης πολύ η κληρονομιά του, όλα όσα, δηλαδή, από τα καλλιτεχνικά δημιουργήματά του επιθυμεί να μείνουν πίσω του όταν εγκαταλείψει τα εγκόσμια, συμπεριλαμβανομένων και των πιο πρόχειρων από τα σχέδιά του.  

Ενοχλήθηκε ιδιαίτερα, οπότε, όταν έμαθε πως τον Ιούλιο του 2016 κάποιος άγνωστος είχε περισυλλέξει τέσσερα ανυπόγραφα έργα του – «επιχρωματισμένες φωτογραφίες» σε μέγεθος καρτ ποστάλ, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Deutsche Welle – από τον κάδο ανακύκλωσης χαρτιού που υπήρχε έξω από το σπίτι του στην Κολωνία. 

Την περασμένη εβδομάδα ωστόσο, σχεδόν τρία χρόνια μετά, τοπικό δικαστήριο της ιστορικής (μιας από τις αρχαιότερες της Γερμανίας) πόλης, αφότου αποφάνθηκε πως τα σχέδια, παρότι πετάχτηκαν από τον ίδιο τον δημιουργό τους στα σκουπίδια, εξακολουθούν να του ανήκουν, κήρυξε ένοχο κλοπής τον Michael W., έναν άνεργο άνδρα ηλικίας 49 ετών, και του επέβαλε πρόστιμο ύψους 3.125 ευρώ.

Η υπόθεση απασχόλησε ιδιαίτερα τη γερμανική κοινή γνώμη, λόγω της φήμης του καλλιτέχνη αλλά και γιατί προέκυψαν κάποια σύνθετα νομικά ζητήματα: αποτελεί κλοπή η περισυλλογή των απορριμμάτων κάποιου άλλου; Χρήζουν ιδιαίτερης μεταχείρισης τα σκουπίδια των καλλιτεχνών; Όταν κάποιος πετάει στον κάλαθο των αχρήστων ένα όποιο αγαθό, υλικό ή πνευματικό, εξακολουθούν να ισχύουν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας;

Κατά τη διάρκεια της δίκης ο κατηγορούμενος περιορίστηκε να επισημάνει πως δεν θεωρεί τον εαυτό του ούτε κλέφτη ούτε εγκληματία. Περισσότερο ομιλητικός ήταν, ωστόσο, ενώπιον των αστυνομικών που τον ανέκριναν. Δήλωσε πως μετέβη στην κατοικία του Ρίχτερ με σκοπό να πουλήσει στην επίσης καλλιτέχνιδα σύζυγό του ένα μπλοκ με σχέδια, κάποια από τα οποία φιλοτέχνησε ο ίδιος όταν ήταν νέος.

Φτάνοντας, ωστόσο, εκεί, διαπίστωσε πως κατά τη διάρκεια μιας ισχυρής καταιγίδας που έπληξε την ευρύτερη περιοχή, οι ισχυροί άνεμοι που έπνεαν είχαν αναποδογυρίσει και τον επίμαχο κάδο ανακύκλωσης του Ρίχτερ. Και βλέποντας το περιεχόμενό του να έχει διασκορπιστεί στον δρόμο, σκέφτηκε να επιτελέσει «μια καλή πράξη», μαζεύοντας τα πεταμένα χαρτιά, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονταν και τα τέσσερα έργα που ο μεγάλος ζωγράφος είχε αποκηρύξει. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του, τα πήρε μαζί του, τελικά, και στη συνέχεια αποπειράθηκε να επικοινωνήσει με τον Ρίχτερ ώστε να του τα επιστρέψει δίχως, όμως, να λάβει καμιά απάντηση από τον καλλιτέχνη.

Αλλά δύο χρόνια μετά, ο Michael W. αποφάσισε να απευθυνθεί σε έναν οίκο δημοπρασιών του Μονάχου με στόχο να προβεί στην πώληση τουλάχιστον δύο, εκ των τεσσάρων, έργων του Ρίχτερ. Οι υπεύθυνοι του οίκου αρνήθηκαν, ωστόσο, ακόμα και να τα δουν δίχως τα απαραίτητα πιστοποιητικά αυθεντικότητας, αρμόδιο για την έκδοση των οποίων είναι το Gerhard Richter Archive που εδρεύει στη Δρέσδη. 

Κατά την κατάθεσή του ο Ντίρμαρ Έλγκερ, διευθυντής του ιδρύματος, ανέφερε πως με το που είδε τα έργα, ήταν σίγουρος πως ήταν αυθεντικά. Πρόσθεσε επίσης πως ο κατηγορούμενος του εξήγησε πως τα είχε λάβει από έναν φίλο του καλλιτέχνη στον οποίο τα είχε δωρίσει ο ίδιος ο Ρίχτερ παλιότερα. Σημείωσε, ωστόσο, πως σε καμιά περίπτωση ο ζωγράφος δεν θα προσέφερε ποτέ σε κανέναν έργα του δίχως να τα έχει υπογράψει ενώ εντύπωση του προκάλεσε και το γεγονός πως δεν ήταν κορνιζαρισμένα.

Όσον αφορά την αξία τους, εκτιμήθηκε γύρω στις 60.000 ευρώ, ποσό αμελητέο για τον άγνωστο πλειοδότη που το 2018 δεν είχε κανένα πρόβλημα να προσφέρει 32 εκατομμύρια δολάρια στον οίκο Sotheby’s για να αποκτήσει έναν πίνακα του Ρίχτερ, αλλά ιδιαίτερα σημαντικό για έναν άνεργο άνθρωπο όπως ο Michael W..  

Ο 87χρονος, πλέον, Ρίχτερ δεν μπόρεσε να παραστεί στη δίκη καθώς ανάρρωνε έπειτα από ολιγοήμερη παραμονή του στο νοσοκομείο. Εκπρόσωποι του εργαστηρίου του ανακοίνωσαν, ωστόσο, πως ενοχλήθηκε ιδιαίτερα από το περιστατικό και ότι αυτό που τον ενδιέφερε περισσότερο δεν ήταν η τιμωρία του «κατά λάθος» κλέφτη αλλά η καταστροφή των εν λόγω έργων, σύμφωνα με την αρχική του πρόθεση. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News