Βλέποντας κανείς τις πρόσφατες ταινίες επιστημονικής φαντασίας δεν γίνεται να μην εντυπωσιαστεί από τα διαφορετικά οράματα των ενδυματολόγων του Χόλιγουντ. Σε αντίθεση με το «Blade Runner 2049» και τα κοστούμια του, που θυμίζουν streetwear «ότι βρήκα στην παλιά ντουλάπα», τα εφαρμοστά κοστούμια του «Μαύρου Πάνθηρα» του Ράιαν Κούγκλερ, για παράδειγμα, παραπέμπουν σε ενισχυμένες στολές καταδύσεων οι οποίες είναι πιθανό να καλύπτουν τα σώματά μας στο μέλλον.

Εν τω μεταξύ η βιομηχανία της μόδας έχει πάρει φωτιά και οι μπράντες πρέπει να προσαρμοστούν στους κοινωνικούς προβληματισμούς, από τη σύγχρονη δουλεία μέχρι τις επιπτώσεις της υπερκατανάλωσης στον πλανήτη.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση που δημοσιεύθηκε κατά τη διάρκεια της διεθνούς στρογγυλής τράπεζας για τη βιωσιμότητα που οργανώθηκε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά από την Camera Nazionale della Moda Italiana στο Μιλάνο, τα επόμενα πέντε χρόνια οι αγοραστές σε καταστήματα όπως τα Barneys and Saks στις ΗΠΑ και τα Printemps στη Γαλλία αναμένεται να διπλασιάσουν, σχεδόν, τις συνολικές δαπάνες τους για βιώσιμα προϊόντα.

Αυτό, ωστόσο, που φαίνεται να παραμένει σταθερό είναι η διάθεσή μας να καταναλώνουμε, αφού το shopping therapy είναι απόλυτα συνδεδεμένο με την ανθρώπινη φύση… Όπως αναφέρει η φετινή έκθεση της Επιτροπής Περιβαλλοντικών Ερευνών: «η μόδα ικανοποιεί τις ψυχολογικές ανάγκες των καταναλωτών… και κάθε λύση πρέπει να αναγνωρίζει και να συντηρεί αυτά τα οφέλη».

Οι πρωτοπόροι της μόδας, γράφει το BBC, διερευνούν λύσεις οι οποίες στο μέλλον θα προσφέρουν στις αγορές χωρίς να κάνουν κακό στον πλανήτη μας- και οι απαντήσεις φαίνεται ότι βρίσκονται στον ψηφιακό κόσμο. «Βλέπουμε τελικά την ψηφιακή βιομηχανία να φέρνει επανάσταση στις παλιές πρακτικές και να εξελίσσεται τα επόμενα 20 χρόνια», λέει η Ρέιτσελ Στοτ από το The Future Laboratory, «Η άυλη και ψηφιακή μόδα προσφέρει ευκαιρίες στις μάρκες να ασκούν τη δημιουργικότητά τους και να επικοινωνούν με τους καταναλωτές μέσω ενός διαφορετικού μέσου».

Σε μια επίδειξη, ρούχα δεν υπάρχουν καν. Πέρσι, όταν η νορβηγική εταιρεία Carlings ξεκίνησε μια ψηφιακή συλλογή, έκανε μόδα -φουτουριστικό streetwear που πουλιόταν online και προσαρμοζόταν στις φωτογραφίες των χρηστών- σύμφωνα με τη φιλοσοφία των μανιακών influencers στα social media «φορέστε το μια φορά, βγάλτε μια selfie και “σκορπίστε” τη». Ο Μόρτεν Γκρούμπακ της Virtue Nordic δήλωσε επίσης στο περιοδικό i-D «Έχουμε ανοιχτεί σε έναν κόσμο με ευκαιρίες για styling, που δεν αφήνει αρνητικό αποτύπωμα στον πλανήτη».

Για την εικονική γενιά, η ψηφιακή συλλογή είναι απλά ένα λογικό βήμα προς τα εμπρός. Ένθερμοι παίκτες videogames όπως τα Fortnite, The Sims και Sansar, ξοδεύουν ήδη δισεκατομμύρια για πράγματα που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα, μεταξύ άλλων και για ρούχα.  «Όλο και πιο συχνά, θα βλέπουμε ψηφιακές συλλογές και ενδύματα απαλλαγμένα από φυσικούς και δημιουργικούς περιορισμούς να γίνονται μέρος του τοπίου της μόδας», λέει η Στοτ.

Ο Μάθιου Ντρινκγουότερ, από το London College of Fashion συμφωνεί: «Υπάρχει μια σαφής τάση να αναμειγνύεται ο φυσικός κόσμος με το περιεχόμενο του Διαδικτύου», λέει. Σύμφωνα με το δικό του όραμα στο μέλλον -χρησιμοποιώντας γυαλιά ενισχυμένης πραγματικότητας που συνδυάζουν τον πραγματικό κόσμο με ψηφιακές εικόνες- θα «μοιραζόμαστε» τα ρούχα που θέλουμε να τα δούμε φορεμένα, μέσα από τα γυαλιά ενισχυμένης πραγματικότητας άλλων που θα τα φοράνε…

Φαντασία; Οχι ακριβώς. Συνεργαζόμενος με το ILMxLAB, το εκπληκτικό τμήμα ψυχαγωγίας της εταιρείας Lucasfilm, ο Ντρινκγουότερ παρουσίασε το project του στο ντεφιλέ του σχεδιαστή Στίβεν Τάι το 2018 στην Εβδομάδα Μόδας του Λονδίνου.

«Το project υποδεικνύει ένα μέλλον στο οποίο θα έχουμε τη δυνατότητα να κατεβάζουμε περιεχόμενο στα ρούχα μας, να το βλέπουμε με γυαλιά ενισχυμένης πραγματικότητας και να παρουσιάζουμε τον εαυτό μας με διαφορετικό τρόπο σε όλους τους γύρω μας», λέει ο Ντρινκγουότερ.

«Οι ταυτότητές μας εξελίσσονται συνεχώς και γίνονται όλο και πιο ρευστές, καθώς κινούνται συνεχώς ανάμεσα στον ψηφιακό και τον φυσικό κόσμο»,  προσθέτει η Ρέιτσελ Στότ, «Η ψηφιακή μόδα επιτρέπει στους ανθρώπους να πειραματίζονται πλήρως με το πώς θα ήθελαν να φαίνονται, και να τραβάνε τα δημιουργικά τους όρια στα άκρα. Τώρα πλέον  όλα είναι εφικτά: ένα χτένισμα από νερό, ένα φόρεμα που αλλάζει σχήμα ανάλογα με τους ήχους…»

Μπορεί η σκέψη του να λειτουργεί κανείς τόσο πολύ online σας κάνει να αναπηδάτε, υπάρχουν, όμως, ήδη συγκεκριμένες εφαρμογές της τεχνολογίας. Σύμφωνα με το Ίδρυμα Ellen MacArthur, κάθε χρόνο χάνονται 500 δισ. δολάρια από ενδύματα που μένουν απούλητα και από φθορές. Το 87% του συνόλου της μόδας πηγαίνει σε χώρους υγειονομικής ταφής.

Θαυμαστός καινούργιος κόσμος

Τι θα συνέβαινε, λοιπόν, αν κατασκευάζονταν μόνο τα ρούχα που πραγματικά ήθελαν οι άνθρωποι; Αυτή είναι η ιδέα πίσω από την πρόσφατη δουλειά του ψηφιακού πρακτορείου Neuro Studio με έδρα τη Νέα Υόρκη: το Solventus 2019 είναι μια συλλογή για την οποία έγινε τρισδιάστατη σάρωση ανθρώπινων μοντέλων για να ληφθούν τα ακριβή μέτρα τους πριν σχεδιαστούν τα ενδύματα απευθείας πάνω στα ψηφιακά τους είδωλα.

Η πρόθεση, τελικά, είναι να φτιάχνονται με ακρίβεια ρούχα μόνον όταν κάποιος τα παραγγείλει.Υπάρχει και κάτι ακόμη: η συλλογή του Neuro Studio περιλαμβάνει την 3D εκτύπωση, την τεχνολογία που επιτρέπει στους σχεδιαστές να προσαρμόζουν ψηφιακά τα κομμάτια σε μεμονωμένους πελάτες. Ακόμη, εταιρείες όπως η Nike, οι οποίες επιτρέπουν ήδη στους πελάτες τους να σχεδιάζουν τα δικά τους αθλητικά είδη, μας δείχνουν ότι στο μέλλον οι καταναλωτές θα μπορούν να εκτυπώνουν τρισδιάστατα τα παπούτσια τους στο σπίτι. Οι αγοραστές, εξάλλου, θα μπορούσαν να γίνουν οι ίδιοι σχεδιαστές!

Είμαστε, λέει η Ρέιτσελ Στοτ, όλο και πιο κοντά σε ενδύματα που θα σχεδιάζονται από τον καταναλωτή, επισημαίνοντας ότι η βιομηχανία της μόδας δεν θα είναι πια αυτή που ήταν κάποτε, θα χάσει και την παλιά της δόξα.  «Η ηγεμονία των επιρροών της μόδας έχει μετατοπιστεί τα τελευταία χρόνια, από τους σχεδιαστές, τους δημιουργικούς διευθυντές και τους εκδότες των περιοδικών μόδας στον κόσμο. Ο καταναλωτής θέλει δημιουργικό input και υπερεξατομικευμένα προϊόντα και η τεχνολογία του δίνει τη δύναμη να τα σχεδιάσει ο ίδιος».

Την ίδια στιγμή, η τεχνολογία των ενδυμάτων κυριολεκτικά καλπάζει. Οι εταιρίες έξυπνων υφασμάτων αναπτύσσουν υλικά που μπορούν να συγκεντρώνουν στοιχεία όπως, στην περίπτωση του παπουτσιού μπάσκετ της Nike, Adapt BB. Είναι το πιο smart παπούτσι που έχει κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα στην αγορά αφού δεν χρειάζεται να καθίσεις ή να σκύψεις για να το δέσεις, αλλά ρυθμίζεις καθετί από την εφαρμογή που έχεις κατεβάσει στο κινητό σου…. «Στο μέλλον, με το λανσάρισμα των 5G, τα ρούχα θα λειτουργούν ως interface, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε με τον συνδεδεμένο κόσμο και ο ένας με τον άλλο», λέει ο Μάνοτεν Νάπελ, ιδρυτής του ψηφιακού περιοδικού FashNerd.

Το αν, βέβαια, οι τεχνολογίες αυτές θα είναι διαθέσιμες σε όλους ή όχι, είναι άλλο θέμα. «Κοιτάζω τις κοινωνικές συμπεριφορές», λέει στο BBC η σχεδιάστρια μόδας Τζέραλντιν Γουάρι, «Και νομίζω ότι η έλλειψη προμηθειών – για παράδειγμα έλλειψη νερού και υφασμάτων και το κόστος που ανεβαίνει- πρόκειται να είναι μεγάλη. Όταν συμβαίνουν τέτοια πράγματα, οι άνθρωποι ξοδεύουν τον προϋπολογισμό τους για αυτά που πραγματικά χρειάζονται για να επιβιώσουν». Και η γρήγορη μόδα; «Είναι ένα ξεπερασμένο μοντέλο», απαντάει η Γουάρι, «Δεν μπορώ να φανταστώ πώς μπορεί να συνεχιστεί. Οι μάρκες που δεν έχουν κάποια στρατηγική αειφορίας θα έχουν πρόβλημα».

Πού θα στραφεί, λοιπόν, ο απλός άνθρωπος; Ενώ η τεχνολογία του μέλλοντος εξελίσσεται, υπάρχει παράλληλα μια τάση που δείχνει μια επιστροφή στο χειροποίητο και το χειροπιαστό. «Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για τη βιοτεχνία», λέει η Γουάρι, «Είναι ένας διαφορετικός τρόπος σύνδεσης με τα ρούχα». Ακόμη, υπάρχει μια έκρηξη στις αγορές από δεύτερο χέρι, οι οποίες σύμφωνα με την ιστοσελίδα ThredUP, αυξάνονται 24 φορές πιο γρήγορα από ό, τι το λιανεμπόριο στο σύνολό του. Εν τω μεταξύ, αυξάνονται και οι ενοικιάσεις!  «Στη μόδα, η ενοικίαση μπορεί να προσφέρει ανανέωση χωρίς το περιβαλλοντικό κόστος», λέει η Σάρα Αρνολντ του Higher Studio.

«Οι άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν ανάγκη το ντύσιμο,  έτσι θα δούμε μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο στο μέλλον θα έχουμε πρόσβαση στα ρούχα», υποστηρίζει η Στοτ, «Η ιδιοκτησία δεν είναι πλέον ο τελικός στόχος. Επιλέγουμε μουσική και ταινίες σε ψηφιακές συνδρομητικές υπηρεσίες, κάτι παρόμοιο θα δούμε και με τα ρούχα. Οι άνθρωποι θα γίνονται συνδρομητές σε κεντρικές υπηρεσίες μόδας και θα δανείζονται ρούχα βραχυπρόθεσμα ανάλογα με τις ανάγκες τους και τις αλλαγές στον τρόπο ζωής τους, μειώνοντας τις μάζες των ενδυμάτων που μένουν αχρησιμοποίητα στις ντουλάπες».

Παρόλα αυτά, η μόδα θα διατηρήσει την ταυτότητά της ως μορφή απόδρασης και έκφρασης, ιδιαίτερα καθώς οι συνθήκες στη γη θα δυσκολεύουν. «Την περίοδο της Μεγάλης Ύφεσης, υπήρχε πολλή λάμψη»,  λέει η Γουάρι, «Και στις τάσεις αυτή τη στιγμή, υπάρχει πολύ χρώμα. Η μόδα είναι πάντα ένας καθρέφτης του τι συμβαίνει στην κοινωνία. Και στο μέλλον είναι πιθανό να υπάρξουν τόσο μεγάλες διαφορές μεταξύ εχόντων και των μη εχόντων που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια μόδα πολύ extravagant».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News