Αν δεν ήμουν υποψιασμένη για το περιεχόμενο του βιβλίου «Λύτρωση – Περί του Αγίου Φωτός» (εκδ. Εκκρεμές), θα με παραξένευε η αισθητή, αν και διακριτική παρουσία αστυνομικών γύρω από την είσοδο του Polis Art Cafe, στη Σταδίου, όπου πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 9 Απριλίου η παρουσίασή του. Ο δημοσιογράφος-ερευνητής Δημήτρης Αλικάκος ασχολήθηκε με ένα θέμα που καίει, κυριολεκτικά και μεταφορικά: από πού και πώς ανάβει η φλόγα με το Αγιο Φως; Υστερα από υπομονή, επιμονή και καταγεγραμμένες μαρτυρίες ανθρώπων εκ των έσω, καταλήγει με απόλυτη βεβαιότητα στο βιβλίο του, ότι δεν πρόκειται για θαύμα, για θεϊκή παρέμβαση, αλλά για ένα ανθρώπινο χέρι που κρατά έναν αναπτήρα ή ένα σπίρτο.

Αυτό το… spoiler της Ορθοδοξίας, που έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις, καθώς κάποιοι θεωρούν ότι με αυτόν τον τρόπο υποτιμάται η δύναμη της πίστης, θα μπορούσε κάλλιστα να προκαλέσει επεισόδια από μία μερίδα κόσμου. Ευτυχώς για όλους, η βραδιά της παρουσίασης και η βάρδια των αστυνομικών κύλησε ήρεμα, και με πολύ ενδιαφέρον.

Συντονίστρια της συζήτησης, ήταν η δημοσιογράφος Νίκη Λυμπεράκη, η οποία αφηγήθηκε τον αρχικό δισταγμό που είχε να παραστεί στην παρουσίαση και πώς τελικά αποφάσισε με μεγάλη χαρά να το αναλάβει: «Ενα απόγευμα χτυπά το τηλέφωνό μου. Είναι ο Δημήτρης Αλικάκος, μου συστήνεται και μου μιλά για το βιβλίο. Εκείνη τη στιγμή, ένιωσα σα να είμαι πάλι 5-6 χρονών, κάνω Πάσχα στο χωριό μου στη Λευκάδα, κρατάω τη λαμπάδα μου, πάντα με την ίδια βαθιά συγκίνηση και απορία. Εκτοτε και πάντα, από όλα τα μυστήρια της Ορθοδοξίας, αυτό της Ανάστασης με συγκινούσε τόσο έντονα. Σκέφτηκα “πού πας να μπλέξεις τώρα;” καταλαβαίνοντας ότι ένα τέτοιο βιβλίο σίγουρα θα έχει αντιδράσεις και αρνήθηκα ευγενικά».

Διαβάζοντας όμως το βιβλίο, και όπως είπε η ίδια, κάπου μεταξύ των σελίδων 90-95 (από τις 136 που έχει συνολικά), πήρε τηλέφωνο τον συγγραφέα και του είπε: «”Θα είναι τιμή μου να είμαι εκεί!” Αυτό που κάνει ο Αλικάκος είναι δημοσιογραφία, η πεμπτουσία της δουλειάς μας, που βασίζεται στην έρευνα. Διαβάζοντας το βιβλίο, κατάλαβα ότι δεν πρόκειται για έναν άνθρωπο που έρχεται να τα ισοπεδώσει όλα, αλλά να κάνει τη δουλειά του. Ως γιος ιερέα, σίγουρα έχει και ειδική ευαισθησία πάνω στο θέμα».

Η Νίκη Λυμπεράκη, προτού δώσει τον λόγο στους ομιλητές, κατέληξε ίσως στο πιο γόνιμο συμπέρασμα της βραδιάς: «Εχοντας διαβάσει το βιβλίο, μπήκα στο Ιντερνετ και παρακολούθησα περασμένες τελετές αφής στον Πανάγιο Τάφο στα Ιεροσόλυμα. Ακόμη και αν είχα πλέον αυτή την πληροφορία, συνειδητοποίησα με ανακούφιση, ότι η συγκίνησή μου, παραμένει η ίδια. Η πίστη δεν χρειάζεται θαύματα. Ούτε για να θεμελιωθεί, ούτε για να υπάρξει».

Στη συνέχεια τοποθετήθηκαν με επιχειρήματα, ιστορικά στοιχεία, αλλά και σωτήριο χιούμορ, ο συγγραφέας και πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος Σταύρος Ζουμπουλάκης, ο επίκουρος καθηγητής στο ΑΠΘ, ίσως ο πιο ειδικός επί ζητημάτων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων Κωνσταντίνος Παπαστάθης, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Παντελής Μπουκάλας και ο Δημήτρης Αλικάκος.

«Πού να βρει θέση το αληθινό θαύμα;»

Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης μίλησε μεταξύ άλλων για τους λόγους που αποτρέπουν τους κληρικούς να αποκαλύψουν την αλήθεια για το Αγιο Φως: «Οι επίσκοποι δεν λένε την αλήθεια που ξέρουν, από δειλία. Στην Εκκλησία της Ελλάδος συγκεκριμένα, δεν υπάρχει κουλτούρα διαλόγου. Θέτουν ως μοναδικό κριτήριο ποιος είναι πιστός στην παράδοση και ποιος την “προδίδει”. Ολοι λοιπόν, πρέπει να συμμορφωθούν με το αξίωμα ότι τα κεριά του Πατριάρχη ανάβουν θαυματουργικά με φλόγα που προέρχεται άνωθεν. Μέσα σε όλον αυτόν τον Σκοταδισμό, πού να βρει θέση το αληθινό θαύμα;».

Και συνεχίζοντας: «Πρόκειται για ένα ψέμα που επαναλαμβάνεται τελετουργικά επί τόσα χρόνια. Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων είναι παγιδευμένο. Μην υποτιμάμε τη νοημοσύνη του κόσμου. Οσοι ακούν την αλήθεια, δεν σκανδαλίζονται. Ας προηγηθούν λοιπόν οι θεσμοί: ενορίες, ιερείς, έστω λίγοι επίσκοποι, θεολόγοι και αντίστοιχες σχολές, ας θέσουν τέρμα στη γελοιότητα της υποδοχής του Αγίου Φωτός με τιμές αρχηγού κράτους. Δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι όμως, γιατί έρχονται και εκλογές. Ούτε η Εκκλησία, ούτε η πίστη έχει ανάγκη από ψέματα. Μόνο ωφελημένοι θα βγούμε από την παραδοχή της αλήθειας».

«Γίνεται εργαλειοποίηση της θρησκείας από την πολιτική»

Ο Κωνσταντίνος Παπαστάθης φώτισε τις πολιτικές και άλλου είδους σκοπιμότητες που κρύβονται πίσω από την εντυπωσιακή φλόγα: «Η κατασκευή του θαύματος λειτούργησε ως εργαλείο νομιμοποίησης των πρωτείων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Κάθε χρόνο, η προσέλκυση των προσκυνητών είναι εντυπωσιακή. Στο φαντασιακό των πιστών, το Αγιο Φως επιβεβαιώνει την αλήθεια της πίστης. Παράλληλα, συντελείται η εργαλειοποίηση της θρησκείας από την πολιτική».

«Μία “πλεκτανίτσα”, σαν αυτές που σκαρφίζονταν οι παγανιστικές θρησκείες»

Ο Παντελής Μπουκάλας μπόλιασε τη συζήτηση με μπόλικο χιούμορ: «Κάποια στιγμή πρέπει να αποφασίσουμε ποιον Χριστιανισμό θέλουμε: του Παπαδιαμάντη, ή του Γαϊτάνου; Γιατί αν ο Γαϊτάνος είναι η μετουσίωση του Χριστιανισμού, ας αλλάξουμε πλανήτη!».

Λέγοντας ότι όταν ήταν μικρός, ήταν παπαδοπαίδι στην εκκλησία επί επτά χρόνια και έχει μία ιδιαίτερη σχέση και ευαισθησία με όλα αυτά, τόνισε: «Η κοινωνία μας είναι πλέον ωριμότατη να δεχτεί την απουμυθοποίηση του “θαύματος” του Αγίου Φωτός και να μην θαμπώνεται πια από το παραμύθι με την άφιξη στο αεροδρόμιο και τις τιμές αρχηγού κράτους. Τις εκλογές θα τις χάσει έτσι κι αλλιώς ο ΣΥΡΙΖΑ. Ας βρει κάτι απ’ την ψυχή του. Αλλωστε, και στην περίπτωση της ολυμπιακής φλόγας, τη λαμπαδηδρομία την επινόησε ο Αδόλφος Χίτλερ».

Στη συνέχεια, μίλησε για την εμμονή των ανθρώπων με τα θαύματα: «Αν διαβάζετε Espresso, θα βλέπετε ότι γίνονται τουλάχιστον επτά θαύματα την ημέρα. Δεν υπάρχουν εικόνες που να μην κλαίνε, ανάπηροι σηκώνονται, τυφλοί βλέπουν, ο Ολυμπιακός παίρνει το πρωτάθλημα, κ.ά. Μία τέτοια “πλεκτανίτσα” λοιπόν όπως αυτή με το Αγιο Φως, θυμίζει κατασκεύασμα που σκαρφίζονταν και οι παγανιστικές θρησκείες».

Και καταλήγοντας πολύ εύστοχα: «Ο Χριστιανισμός είναι μία γλυκύτατη θρησκεία με συχνά πικρότατους εκπροσώπους, όπως ο Αμβρόσιος Καλαβρύτων και ο Ανθιμος. Το σκάνδαλο λοιπόν, δεν είναι το βιβλίο. Δεν χρειαζόμαστε κανένα αεροπλάνο και καμία εντυπωσιακή άφιξη για να πιστέψουμε στην Ανάσταση».

«Ηθελα να λύσω ένα παιδικό αίνιγμα»

Ο Δημήτρης Αλικάκος έκλεισε τη βραδιά αφηγούμενος τι τον οδήγησε στη συγκεκριμένη έρευνα και τι αντιμετώπισε κατά τη διάρκειά της: «Κατέβηκα τρεις φορές στα Ιεροσόλυμα για να λύσω ένα παιδικό αίνιγμα. Ως γιος ιερέα, μεγάλωσα κοντά στο ράσο. Τη Μεγάλη Εβδομάδα άναβα τα καρβουνάκια, έδινα το θυμιατό στον πατέρα μου μέσα στο ιερό. Κάπου στην εφηβεία μού γεννήθηκε η πρώτη απορία: πώς ανάβει το Αγιο Φως;».

Πέρυσι τέτοια εποχή, ο Αλικάκος έκανε το πρώτο τηλεφώνημα στο Πατριαρχείο. Ακολούθησε ένα πρώτο ταξίδι γεμάτο «μεγάλες απογοητεύσεις, ανασφάλεια και φόβο».

«Κατανοώ απόλυτα τους ανθρώπους που πέφτουν από τα σύννεφα ερχόμενοι αντιμέτωποι με την αλήθεια για το Αγιο Φως. Η Εκκλησία πρέπει να τους δώσει διέξοδο. Το βιβλίο δεν έχει στόχο να καταρρίψει την ύπαρξη του Θεού. Δεν είναι ο Θεός το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι η διαχείριση της θρησκείας από τους ανθρώπους. Ας ξέρουμε ότι αυτό που μεταφέρουμε το βράδυ της Ανάστασης είναι ένα ψεύδος. Ας παραδεχτούμε ότι μεταφέρουμε έναν συμβολισμό» είπε χαρακτηριστικά, ξεκαθαρίζοντας ότι επειδή δεν συντελείται κάποιο «θαύμα», αυτό δεν υποβιβάζει αυτομάτως τη σημασία της τελετής.

Ακολούθησαν ερωτήσεις από το πολυάριθμο κοινό και στη συνέχεια ο συγγραφέας υπέγραφε αντίτυπα του ήδη πολυσυζητημένου βιβλίου του.

Φεύγοντας από τον χώρο, είδα τους αστυνομικούς που σχολούσαν από τη βάρδια και κάποιοι ήδη μιλούσαν στο κινητό για να κανονίσουν τα βραδινά τους σχέδια. «Δεν δέχτηκα επιθέσεις. Και αυτό το θεωρώ δικαίωση του βιβλίου» είχε πει λίγο νωρίτερα ο ερευνητής, που μεγάλωσε δίπλα σε έναν ανοιχτόμυαλο πατέρα – ιερέα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News