Φανταστείτε την σκηνή: Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επιστρέφει κάθιδρος, από το ολλανδικής καταγωγής παιχνίδι, στο Γκολφ της Γλυφάδας. Έχει καλέσει δημοσιογράφους, συνήθως εκείνους που του ασκούσαν κριτική, για να μαθαίνει από την «άλλη πλευρά». Ο Γιάννης Μαρίνος, ο επί χρόνια πολλά εκδότης-διευθυντής του «Οικονομικού Ταχυδρόμου», έχει φτάσει νωρίτερα από τους άλλους. Ο πρόεδρος κάθεται μαζί του. Κάθιδρος πάντα. Είναι η εποχή που γραφόταν ότι υποφέρει από λουμπάγκο.

«Πώς μπορείτε και παίζετε με το λουμπάγκο;», τον ρωτάει ο συνομιλητής του. «Ξέρεις τι πόνους αισθάνομαι; Αλλά δεν θέλω να το βάλω κάτω». «Κερδίσατε;» «Ναι». «Ποιόν;» «Πάντα παίζω μόνος μου. Δεν θέλω να με κερδίζει κανένας». Για τον ίδιο λόγο δεν δέχτηκε να παίξει και τάβλι με τον Γιάννη Μαρίνο!

Μια ανθρώπινη στιγμή, αποκαλυπτική, από τον βίο και τις συνομιλίες ενός πολιτικού, που έχει αναχθεί στη σφαίρα του θρύλου από πολλούς, με έναν δημοσιογράφο, ο οποίος όπως μου λέει «ετιμήθηκε από την φιλία του». Και όχι μόνον αυτού του πολιτικού. Αλλά και του Ανδρέα Παπανδρέου. Και του Χαρίλαου Φλωράκη. Τόσα χρόνια στο κουρμπέτι και τόσες συζητήσεις, κυρίως φιλικές, μετά ο Γιάννης Μαρίνος (ο άλλοτε ευρωβουλευτής, επί τριάντα και πλέον χρόνια μέλος του δ.σ. στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και συγγραφέας) είχε πολλά να πει. Πέρα από τα δημοσιογραφικά και πολιτικά του κείμενα. Κυρίως ανθρώπινα.

Πολλές φορές τα συζητούσε με τον φίλο του Σταύρο Ξαρχάκο, στα κοινά τους γεύματα. Εκείνος ήταν που τον πίεσε να μην τα λέει μόνον, αλλά να τα γράψει. Τόσες ιστορίες, τόσα χρόνια επαφής με έναν άνθρωπο με δημοσιογραφικό κριτήριο και λογισμό, αλλά και με φιλική πρόσβαση, δεν θα έπρεπε – του έλεγε – να μείνουν λόγια. Αλλά να γραφτούν. «Έτσι αποδέχτηκα την πρόκληση και την συνεχή πίεση του Σταύρου Ξαρχάκου», μου λέει ο Γιάννης Μαρίνος. Και εγένετο ο τόμος «Κωνσταντίνος Καραμανλής, Ανδρέας Παπανδρέου, Χαρίλαος Φλωράκης. Εκμυστηρεύσεις τριών μεγάλων», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη. Και παρουσιάζεται το απόγευμα της Πέμπτης 14 Φεβρουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Μύθοι, είπαμε; «Δεν είμαι βέβαιος αν ήταν μύθοι», διατυπώνει την άποψή του ο Γιάννης Μαρίνος. «Ήταν τρεις σημαντικοί πολιτικοί ηγέτες με προτερήματα και ελαττώματα, από τους οποίους ετιμήθηκα και με φιλική διάθεση απέναντί μου. Είχα με τα χρόνια φιλικές κουβέντες μαζί τους. Όταν είσαι μόνος με έναν φίλο ανοίγεσαι. Αυτό το άνοιγμα της καρδιάς τους δίνει άλλη διάσταση, διαφορετική από εκείνη που βλέπει κάποιος όταν τους παρακολουθεί σε δημόσια δραστηριότητα. Αυτό έκρινα ότι θα έπρεπε να καταγραφεί κάπου για τον ιστορικό του μέλλοντος».

Προσπαθώ να βάλω τον συνομιλητή μου σε διαδικασία να συνοψίσει τα προτερήματα και τα ελαττώματα. Δεν υποκύπτει στην δημοσιογραφική περιέργεια. Προτιμάει όσα εκείνος, με αγάπη και χάρη στην δημοσιογραφική του παρατήρηση, θυμάται:

«Το περιβάλλον του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Ανδρέα Παπανδρέου θεωρούσε πως ήταν αλάνθαστοι. Όταν τους επισήμαινα κάποιο λάθος, τόσο η ιδιαιτέρα του πρώτου Λένα Τριανταφύλλη, όσο και Αγγέλα Κοκκόλα, του Ανδρέα Παπανδρέου, απαντούσαν: «Ο πρόεδρος δεν κάνει ποτέ λάθος». Ακόμη και όταν τους έλεγα ότι μόνον ο Θεός είναι αλάνθαστος. Το ίδιο το είπα και στον Κωνσταντίνο Καραμανλή. «Ναι, μόνον ο Θεός δεν κάνει λάθη, αλλά και εγώ προσπαθώ να μην κάνω λάθος». Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν μου έδωσε την ευκαιρία να πούμε αν κάνει ή όχι λάθος. Ο δε Χαρίλαος Φλωράκής δεν μου παρουσιαζόταν αλάνθαστος. Αλλά πιο γήινος και ανθρώπινος, ίσως επειδή δεν του δινόταν η ευκαιρία να το κάνει αυτό, ηγούμενος ενός μονολιθικού κόμματος».

Απέφυγε να τους εκθέσει, αλλά να τους σεβαστεί και τους τρεις στο βιβλίο του, μου επισημαίνει με έμφαση ο Γιάννης Μαρίνος. Τον αφήνω όμως να βουτήξει και πάλι σε εκείνες τις θύμισες και έξω από το βιβλίο του.

«Ύστερα από μια συνέντευξη στο Καστρί κι ενώ με συνόδευε έως έξω, ο Ανδρέας Παπανδρέου μου έλεγε: «Είδατε τι ωραία τα καταφέρνει ο Καβάκο Σίλβα στην Πορτογαλία. Μιλάμε για τον κεντροδεξιό πρωθυπουργό, μεταξύ 1985 και 1995, που κατάφερε να επαναφέρει την πορτογαλική οικονομία ύστερα από τις κινήσεις του αριστερού ταγματάρχη Οτέλο Σαράιβα ντε Καρβάλιο, στελέχους της «Επανάστασης των Γαρυφάλλων». Γυρίζω, λοιπόν, στον Ανδρέα Παπανδρέου και τον ρωτάω: «Αφού εκτιμάτε ότι τα καταφέρνει εκείνος στην Πορτογαλία γιατί δεν εφαρμόζετε και στην Ελλάδα την ίδια πολιτική;» «Θα το ήθελα, αλλά δεν μπορώ». «Γιατί;». «Εκείνος είναι δεξιός κι εγώ σοσιαλιστής!» (Γελάει.) Η ταμπέλα υπερτερούσε της ουσίας».

Όσο για τον Χαρίλαο Φλωράκη; Ο Γιάννης Μαρίνος θυμάται μια περίοδο που ασκούνταν κριτική στο «κόμμα του λαού», για ένα πολύ μεγάλο οικόπεδο που είχε στο Χαλάνδρι και όπου είχε χτίσει μια βίλα, στην οποία έμενε ο γενικός γραμματέας. «Μια μέρα μου λέει: «Πάμε να σου δείξω αυτό που λένε όλοι ότι είναι βίλα». Και βλέπω μια διώροφη ωραία κατοικία με πολύ μεγάλο κήπο, περιποιημένο. «Πρέπει να έχετε πολύ καλό αρχιτέκτονα», του λέω. «Βεβαίως, έχουμε μία κυρία». «Είναι τόσο επιτυχημένη η αρχιτεκτονική ώστε φαίνεται σαν βίλα». «Δεν έχεις τον θεό σου», μου απάντησε».

Αν ρωτήσει κάποιος τον δημοσιογράφο και εκδότη Γιάννη Μαρίνο ποιες είναι οι δύο μεγάλες του αγάπες, θα απαντήσει: «Είμαι ερασιτέχνης ψαράς από παιδί και ακούω πάντα μουσική. Κλασική μουσική».

Κρίνοντας από το πόνημά του, να τολμήσω να προσθέσω και μία αγάπη, όσο γίνεται αντικειμενική και κοντά στην όποια αλήθεια, για το ανθρώπινο. Αυτό το ανθρώπινο, πέρα από μεγέθη και μύθους, που είδε στους τρεις σημαντικούς πολιτικούς (για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του). «Οσοι μου κάνουν την τιμή να διαβάσουν το βιβλίο, θα ήθελα να έχουν υπόψη τους ότι είναι μια έντιμη καταγραφή. Προσπάθησα να παρουσιάσω τα πράγματα όπως ακριβώς του ελέχθησαν και όπως τα προσέλαβα, δίχως να είμαι θετικός ή αρνητικός».

Και με την αυστηρότητα και δημοσιογραφική σαφήνεια, που διακρίνει και τα γραπτά του: «Κανένα κόμμα δεν με διεκδίκησε ως δικό του και κανένα δεν υποστήριξα δημόσια. Ισως ένα ελάττωμά μου είναι ότι δεν αποδέχομαι την υποταγή και προσήλωση προς δήθεν ιδέες, αριστερές ή δεξιές. Και ίσως ότι κρίνω με την δική μου λογική και το δικό μου ήθος τα πράγματα. Αυτό κάνω και με τα γραπτά μου».

Οπως και τούτη η καταγραφή, για την οποία ο ίδιος σημειώνει: «Τα όσα αξιομνημόνευτα αποκόμισε συγγραφέας αυτού του βιβλίου από την προσωπική σχέση μαζί τους, αν δεν καταγράφονταν θα κατέληγαν ως μη συμβάντα. Συνεπώς, θα παρέμεναν άγνωστα για τους ενδιαφερομένους, και ιδιαίτερα για τους επίσημους βιογράφους τους, μολονότι μπορούν να συντελέσουν στην πληρέστερη κατανόηση των τριών σημαντικότερων πολιτικών ηγετών της ελληνικής μεταπολιτευτικής ιστορίας».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News