Οι εγκέφαλός μας δεν είναι μια τέλεια μηχανή με ομαλή λειτουργία, ούτε ανταποκρινόμαστε στα γεγονότα της ημέρας πάντα με την ίδια συνέπεια. Διαισθητικά, ίσως γνωρίζετε ότι μετά το φαγητό η συγκέντρωσή σας κάνει βουτιά. Η αποδοτικότητά μας όμως παρουσιάζει πολύ περισσότερες διακυμάνσεις από την κάμψη μετά το μεσημεριανό γεύμα.

Πώς μπορούμε να παρατηρήσουμε τα σημάδια που δείχνουν ότι ο εγκέφαλός μας αλλάζει την ώρα που δουλεύουμε; Αν γνωρίζαμε πότε είναι καλύτερες οι επιδόσεις μας, θα προγραμματίζαμε διαφορετικά την ημέρα μας; Και τελικά δίνοντας προσοχή στις νευρολογικές διαφορές, θα μπορούσαμε άραγε να αξιοποιήσουμε τον εγκέφαλό μας για να εργαζόμαστε καλύτερα;

Αφήστε τις αγχωτικές δουλειές για το πρωί

Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι, αν δεν είστε από τη φύση σας πρωινός τύπος, καλό θα ήταν να μην προσπαθήσετε να γίνετε με το ζόρι. Παρά τα όσα υποστηρίζουν διάσημοι επιχειρηματίες και σελέμπριτι από τον χώρο του fitness, η αλλαγή του μοντέλου του ύπνου δεν έχει κατ’ ανάγκη ως αποτέλεσμα τις καλύτερες επιδόσεις αν δεν είναι μέρος του φυσικού σας ρυθμού.

Ωστόσο, το πρωί εξακολουθεί να είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος της ημέρας. Μια έρευνα ανάμεσα σε ιάπωνες εργαζόμενους διαπίστωσε ότι το πρωί ανταποκρινόμαστε καλύτερα σε αγχωτικά γεγονότα. Οι εργαζόμενοι υποβλήθηκαν σε μια δοκιμασία στρες δύο ώρες ή 10 ώρες μετά το ξύπνημα, έχοντας να αντιμετωπίσουν την εκτέλεση ενός αγχωτικού καθήκοντος είτε στην αρχή της εργάσιμης ημέρας είτε στο τέλος πριν φύγουν από το γραφείο.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα επίπεδα της κορτιζόλης των εργαζομένων αυξήθηκαν σημαντικά μετά τo πρωινό τεστ, αλλά όχι μετά από το τεστ στο τέλος της ημέρας. «Η κορτιζόλη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προστασία του σώματός μας», λέει BBC ο Γιουτζίρο Γιαμανάκα, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Hokkaido της Ιαπωνίας, «είναι η κύρια ορμόνη που εμπλέκεται στην αντίδραση “πάλης ή φυγής” (fight-or-flight)».

Η απελευθέρωση της κορτιζόλης συμμετέχει σε σημαντικά στάδια της αντίδρασης «πάλης ή φυγής», που χωρίς αυτή δεν συμβαίνουν. Για παράδειγμα, η κορτιζόλη ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση ενώ επίσης αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Αυτό εξασφαλίζει ότι όταν είστε σε κατάσταση στρες, δεν αισθάνεστε πανικό, αλλά έχετε την ικανότητα να σκεφτείτε και να ενεργήσετε κάνοντας κάτι για αυτό.

Η κορτιζόλη αποκαθιστά επίσης την ισορροπία μετά από ένα αγχωτικό συμβάν, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί κανείς να ηρεμήσει πιο εύκολα μετά από ένα αγχωτικό πρωινό, ενώ αν κάτι τέτοιο του συμβεί το βράδυ, το πιθανότερο είναι ότι θα συνεχίσει να ανησυχεί.

Επαναλαμβανόμενα στρεσογόνα γεγονότα αργά μέσα στην ημέρα μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης τύπου 2, καθώς και η κατάθλιψη, προειδοποιεί ο Γιαμανάκα: «Εάν μπορείτε, αποφύγετε αγχωτικές καταστάσεις το βράδυ, προτιμήστε τα αγχωτικά καθήκοντα το πρωί».

Βρείτε την καλύτερη στιγμή σας το απόγευμα

Τα επίπεδα της κορτιζόλης μπορεί να είναι υψηλότερα το πρωί και να μας βοηθούν να τα βγάζουμε καλύτερα πέρα αλλά «δεν είναι όλοι πιο αποτελεσματικοί το πρωί», λέει η Κριστίνα Εσκριμπάνο Μπαρένο, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης, «Παροιμίες, όπως “το πρωινό πουλί πιάνει το σκουλήκι” των Αγγλων αποκαλύπτουν ότι η επαγγελματική μας ζωή είναι προσανατολισμένη στο πρωί, έτσι οι άνθρωποι που προτιμούν το πρωί έχουν ένα πλεονέκτημα».

Το να είναι κανείς πρωινός ή βραδινός τύπος εξαρτάται από πολλά πράγματα, όπως ηλικία, φύλο, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Το σώμα μας μάς προετοιμάζει για το άγχος της ημέρας λίγο μετά το πρωινό ξύπνημα, έτσι όταν έχει κανείς αυτό το χημικό πλεονέκτημα, είναι καλύτερο να το αξιοποιεί στο έπακρο.

Ωστόσο, για κάποιες εργασίες το σώμα μας χρειάζεται λίγο χρόνο για να αποκτήσει την απαραίτητη ταχύτητα. Η απόδοση σε απλά καθήκοντα, όπως για παράδειγμα οι αριθμητικές πράξεις, συσχετίζεται με τη θερμοκρασία του σώματος, όσο υψηλότερη είναι η θερμοκρασία, τόσο καλύτερη είναι η απόδοσή μας.

Γενικά, τα σώματά μας είναι πιο ζεστά νωρίς το βράδυ, οπότε ίσως είναι καλύτερο να αφήσουμε απλά πνευματικά καθήκοντα μέχρι τότε. Αυτός ο καθημερινός ρυθμός ελέγχεται από το βιολογικό ρολόι μας (κιρκαδιανός ρυθμός), πράγμα που σημαίνει ότι η προτίμησή μας να σηκωνόμαστε νωρίς ή αργά έχει μικρή επίδραση σε αυτό το μοτίβο.

«Η στιγμή της καλύτερης απόδοσης των πρωινών τύπων εμφανίζεται λίγο νωρίτερα και των βραδινών λίγο αργότερα», λέει ο Κόνραντ Γιανκόφσκι, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας στην Πολωνία, «Αλλά γενικά αυτή η χρονική διαφορά δεν είναι εντυπωσιακή»

Οι υψηλότερες θερμοκρασίες του σώματος που προκαλούνται από φυσιολογικές, καθημερινές αλλαγές αυξάνουν τη μεταβολική δραστηριότητα στον εγκεφαλικό φλοιό. Αυτό επιταχύνει τις γνωστικές διαδικασίες. «Ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι η υψηλότερη θερμοκρασία του εγκεφάλου σχετίζεται με ταχύτερη συναπτική διαβίβαση», λέει ο Γιανκόφσκι, «Η τεχνητή αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος μπορεί επίσης να αυξήσει την απόδοση, αλλά μόνο μέχρι λίγο πάνω από 37 βαθμούς Κελσίου. Ένας εγκέφαλος που βράζει δεν θα λειτουργούσε καλά».

Η υπνηλία, η εγρήγορση, η βραχυπρόθεσμη μνήμη, ακόμη και οι επιδόσεις στο γυμναστήριο συνδέονται με το ρυθμό της θερμοκρασίας του σώματος, λέει ο Γιανκόφσκι. Αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η θερμοκρασία επηρεάζει άμεσα όλες αυτές τις διαδικασίες.

Η θερμοκρασία και άλλες λειτουργίες επηρεάζονται μάλλον από το κιρκαδιανό ρολόι, έτσι με βάση το προφίλ της θερμοκρασίας μας μπορούμε να προβλέψουμε τις επιδόσεις μας. Για παράδειγμα, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ατυχημάτων, όταν έχουμε υψηλή υπνηλία και χαμηλή εγρήγορση που συμβαίνουν νωρίς το πρωί, όταν οι θερμοκρασίες του σώματος είναι χαμηλές».

Σεβαστείτε τον κύκλο του ύπνου σας

Για πιο σύνθετες εργασίες, ωστόσο, η καλύτερη στιγμή της ημέρας εξαρτάται πολύ περισσότερο από το αν είστε πρωινός ή βραδινός τύπος. Το πιο σημαντικό είναι να απομονώσετε τον εαυτό σας από περισπασμούς και είναι καλύτερο να το κάνετε με τρόπο που ταιριάζει στον κύκλο του ύπνου σας.

«Σε συνθήκες πραγματικής ζωής, οι άνθρωποι με πολύπλοκα καθήκοντα που απαιτούν να μην έχουν περισπασμούς συχνά επιλέγουν να εργάζονται ακραίες ώρες όταν ο υπόλοιπος κόσμος κοιμάται», προσθέτει ο Γιανκόφσκι, «Για τους πρωινούς τύπους, αυτό θα ήταν νωρίς το πρωί πριν οι άλλοι ξυπνήσουν, ενώ για τους βραδινούς είναι η ώρα που οι άλλοι ήδη κοιμούνται».

Σε κάθε περίπτωση αγχωτικά εργασιακά καθήκοντα, όπως οι παρουσιάσεις ή οι αντιπαραθέσεις, θα πρέπει να προγραμματίζονται με προτεραιότητα νωρίς μέσα στην ημέρα. Ετσι θα έχετε χρόνο να ηρεμήσετε και να συνεχίσετε τη δουλειά σας αργότερα.  Και θα μπορέσετε αργότερα μέσα στην ημέρα να εστιάσετε σε πιο μοναχικές εργασίες που απαιτούν συγκέντρωση, αλλά επιτρέψτε στον εαυτό σας λίγη ευελιξία ανάλογα με το αν είστε πρωινός ή βραδινός τύπος.

Αποδεικνύεται, τελικά ότι ο καλύτερος τρόπος για να προετοιμάσουμε το μυαλό μας για την εργάσιμη ημέρα μπορεί να βρίσκεται στην άνεση του κρεβατιού μας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News