Aποφοίτησα από το δημόσιο ελληνικό πανεπιστήμιο. Στην Αμερική έκανα το master μου και το διδακτορικό μου σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο. Ευτυχώς είχα δύο υποτροφίες (αν και είχα μαζί και οικονομική βοήθεια από την οικογένειά μου) για να τα βγάλω πέρα. Πρέπει να πω ότι στην αρχή, βλέποντας την υψηλή ποιότητα κορυφαίων αμερικάνικων ιδιωτικών πανεπιστημίων, άλλαξα την άποψή μου για την ανάγκη ενός αποκλειστικά δημόσιου χαρακτήρα της ανώτατης δημόσιας εκπαίδευσης που έχουμε ακόμα στην Ελλάδα.

Τα τελευταία χρόνια όμως παρατηρώ μια τάση στις ΗΠΑ που με κάνει πάλι σκεπτικό: οι αμερικανοί φοιτητές για να σπουδάσουν παίρνουν στην συντριπτική τους πλειοψηφία δυσβάστακτα δάνεια. Ο συνολικός δανεισμός για σπουδές στην ανώτατη εκπαίδευση στις ΗΠΑ σήμερα φτάνει το 1,4 τρισ. δολάρια. Και επειδή αυτό το νούμερο από μόνο του ίσως να μην περιγράφει την κατάσταση, τα στοιχεία λένε πως ο μέσος Αμερικάνος που τελειώνει το πρώτο του πτυχίο στις ΗΠΑ χρωστά γύρω στα 30.000 δολάρια. O μέσος απόφοιτος ιατρικής σχολής στις ΗΠΑ χρωστά κοντά στα 190.000 δολάρια σύμφωνα με έκθεση της Association of American Medical Colleges για το 2017.

Πολλοί από τους φοιτητές οδηγούνται σύντομα στην χρεοκοπία, αδυνατώντας να προχωρήσουν στην αποπληρωμή των δανείων τους. Υπάρχουν μελέτες για το πώς το τεράστιο βάρος των φοιτητικών δανείων επηρεάζει αρνητικά την αγορά σπιτιών με επιπτώσεις στην οικονομία, ή στην αδυναμία των χρεωμένων αποφοίτων να προχωρήσουν στο να δημιουργήσουν οικογένεια. Δεκαεννέα πολιτείες στις ΗΠΑ αφαιρούν τις άδειες εργασίας αποφοίτων που δεν αποπληρώνουν τακτικά τα φοιτητικά τους δάνεια, ενώ στην Νότια Ντακότα αφαιρείται ακόμα και η άδεια οδήγησης, κάτι που καθιστά ακόμα πιο δύσκολο σε εργαζόμενους να φτάσουν στον τόπο της δουλειάς τους…

Υπάρχει ένα ζήτημα με διάσημα πανεπιστήμια των ΗΠΑ όταν η εισαγωγή σε αυτά σε ένα μεγάλο βαθμό επηρεάζεται και από την δυνατότητα να ανταποκριθείς στα δίδακτρα και από την θέση που έχουν οι υποψήφιοι σπουδαστές στην κοινωνία στις ΗΠΑ.

Ναι, ξέρω για τις υποτροφίες για τους άριστους και τους εξαιρετικά ικανούς. Αλλά υπάρχει ένα ερώτημα για το αν η Ανώτατη Εκπαίδευση θα λειτουργεί σαν μηχανισμός που θα ευνοεί την πρόοδο και θα δίνει ίσες ευκαιρίες σε όλους, ή θα λειτουργεί σαν ένα κάποιο φίλτρο για την διατήρηση και διεύρυνση εμπεδωμένων ανισοτήτων, που τουλάχιστον στις ΗΠΑ μεγαλώνουν και αποτελούν τη βασική απειλή για τη Δημοκρατία σε όλο τον «Δυτικό» κόσμο, με την επέλαση του λαϊκισμού, του ρατσισμού και του φασισμού, δηλαδή ιδεολογιών που προσφέρουν εύκολες λύσεις σε απελπισμένους.

Δεν είμαι εναντίον των μη κρατικών πανεπιστημίων. Αλλά είμαι πολύ υπέρ των δημόσιων πανεπιστημίων. Και είναι τεράστια αυταπάτη η αντίληψη πως η δημιουργία των μη κρατικών πανεπιστημίων θα αποτελέσει τη μαγική λύση για τη βελτίωση της δημόσιας εκπαίδευσης ή της εκπαίδευσης γενικά.

Στην υπόθεση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα κανένα κόμμα δεν μπορεί να διεκδικήσει το ρόλο του ήρωα. Η τελευταία ουσιώδης απόπειρα για την αναβάθμιση της έγινε με τον νόμο της Αννας Διαμαντοπούλου, επί Γιώργου Παπανδρέου, και σταμάτησε απότομα επί του υπουργού της κυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου, Κώστα Αρβανιτόπουλου! Και ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος διακηρύσσει την υποστήριξή του για τη δημόσια εκπαίδευση συνεχίζει να αρνείται την κατάρρευση των δημόσιων ελληνικών πανεπιστημίων στις διεθνείς αξιολογήσεις.

Η νέα μεγάλη μάχη στον διεθνή καταμερισμό εργασίας θα δοθεί μεταξύ αυτών που έχουν γνώσεις και αυτών που δεν έχουν. Η πραγματικότητα γύρω μας είναι ανελέητη. Στον ανταγωνισμό έχουν μπει εδώ και χρόνια εκατοντάδες εκατομμύρια από την Ασία, όπου σπουδαστές αριστεύουν σε νέες τεχνολογίες και οδηγούν τις εξελίξεις. Προικισμένοι έλληνες φοιτητές και καθηγητές εγκαταλείπουν μαζικά την Ελλάδα. Κάποτε το φοιτητικό δυναμικό της χώρας μας διακρινόταν για την ποιότητά του. Θυμάμαι την περίοδο που οι πίσω σελίδες των έντυπων οδηγών των ξένων πανεπιστημίων είχαν τα ονόματα των καθηγητών που δίδασκαν σε αυτά και ήσαν γεμάτες με επιστήμονες από την Ελλάδα. Η σημερινή εικόνα δεν μας γεμίζει αισιοδοξία.

Παρακολουθώντας την πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή ακούω τις ίδιες παλιές συνταγές και τις ίδιες μαγικές λύσεις. Και το ερώτημα είναι: αφού όλοι μεταξύ μας συμφωνούμε πως θα θέλαμε την εκπαίδευση να είναι αλλιώς γιατί συνεχίζουμε να ανεχόμαστε την ίδια μίζερη κατάντια;

Γιατί δεν επιβάλουμε να σχεδιαστεί μια σοβαρή, χωρίς προκαταλήψεις, βασισμένη σε στοιχεία και νούμερα, πολιτική για την Παιδεία στη χώρα μας;

---

* Ο Στράτος Σαφιολέας είναι σύμβουλος στρατηγικής επικοινωνίας. Τελευταία δραστηριοποιείται σε πόλεις που διεκδικούν Ολυμπιακούς Αγώνες. Έχει διδακτορικό σε Στρατηγική της Τεχνολογίας, και στο παρελθόν έχει εργαστεί στην Διεθνή Τράπεζα και διδάξει στο George Washington University στην Ουάσινγκτον

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News