Αν αγαπάς την Ιστορία, η εκπομπή «Ιστορικοί Περίπατοι» της ΕΡΤ θα σε κάνει να κολλήσεις. Και λάτρης της Ιστορίας να μην είσαι όμως, πάλι θα την παρακολουθήσεις με ενδιαφέρον. Και θα διδαχθείς κάτι, χωρίς να νιώσεις ότι διδάσκεσαι. Αυτός είναι και ο στόχος της, να αναδείξει πλευρές της ελληνικής ιστορίας με απλό και κατανοητό τρόπο. Τέτοιον, που να αφορά το πλατύ κοινό και όχι μόνον εκείνους που κοιμούνται μ’ ένα ιστορικό βιβλίο παραμάσχαλα.

Η εκπομπή διανύει το δεύτερο χρόνο ζωής της κι έχει ως τώρα ασχοληθεί με αρκετά θέματα: με τα Δεκεμβριανά, τη Μετανάστευση, τη Μακρόνησο, την Ελλάδα της δεκαετίας του ’50, την Κατοχή και την Αντίσταση στην Αθήνα, ενώ ετοιμάζεται ένα πρότζεκτ για ένα ιδιαίτερα δύσκολο θέμα, τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο.

Συνομιλώ με την Μαριλένα Κατσίμη, η οποία εμπνεύστηκε το κόνσεπτ και κάνει την αρχισυνταξία και την παρουσίαση, μαζί με τον Πιέρρο Τζανετάκο. Τη ρωτάω το πρώτο πράγμα που σκέφτομαι πάντα, όταν βλέπω τέτοιες εκπομπές, με ιστορικό υλικό, συνεντεύξεις, φωτογραφίες, ντοκουμέντα, ειδικούς, αρχεία, της Παναγιάς τα μάτια με λίγα λόγια. Πόσος χρόνος και δουλειά απαιτείται για να βγει ένα επεισόδιο;

«Μπορεί να βγει και γρήγορα, αλλά συνήθως παίρνει ενάμιση με δύο μήνες. Απαιτητικά γυρίσματα, έρευνα, αρχεία, επικοινωνία με διάφορους φορείς, γραφειοκρατία, μοντάζ, θέλει χρόνο… », επιβεβαιώνει η Μαριλένα.

Για το αμέσως επόμενο πράγμα που αναρωτήθηκα (μιας και πρόκειται για την δημόσια τηλεόραση πολλοί θα το αναρωτηθούν επίσης) ήταν το μπάτζετ. Οι ιστορικές εκπομπές συνήθως κοστίζουν αρκετά, αλλά το τεράστιο αρχείο της ΕΡΤ κατεβάζει σημαντικά το κόστος εδώ, όπως μου λέει η Μαριλένα: «Είναι εξ ολοκλήρου εσωτερική παραγωγή, μικρού μπάτζετ, κι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έχει δωρεάν τα αρχεία της ΕΡΤ. Πολλοί φορείς δίνουν επίσης δωρεάν τα αρχεία τους στη δημόσια τηλεόραση. Προφανώς, η ίδια εκπομπή στην ιδιωτική τηλεόραση θα ήταν πολύ ακριβότερη»

Βεβαίως, υπάρχουν πράγματα που θα μπορούσαν να γίνουν σε κάθε επεισόδιο, αλλά θα εκτόξευαν το κόστος: «Στο επεισόδιο για τη Μετανάστευση, για παράδειγμα, θα θέλαμε να πηγαίναμε στην Αμερική. Επίσης, στο επεισόδιο για τη Μακρόνησο, θα θέλαμε να αγοράσουμε ένα αρχείο του BBC, που μιλάει για την προπαγάνδα των Εγγλέζων για τη Μακρόνησο. Το 1947-48 είχε πάει συνεργείο του BBC στο νησί. Το ντοκιμαντέρ ανέφερε λοιπόν ότι εκεί ήταν σαν σχολείο, όπου πήγαιναν και μετανοούσαν-γιατρεύονταν από τον κομμουνισμό. Το να αγοράζαμε ένα τέτοιο αρχείο θα στοίχιζε όσο το μπάτζετ όλης της εκπομπής» μου λέει η Μαριλένα.

Το επεισόδιο για τη Μακρόνησο ήταν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα που είδα (κι ένα επεισόδιο που προκάλεσε και αντιδράσεις). Όπως μου αναφέρει η Μαριλένα, η Μακρόνησος ήταν και γι’ αυτούς μια τρομερή εμπειρία, επειδή ακριβώς την είδαν από μια διαφορετική σκοπιά, αλλιώτικη απ’ αυτή που έχουμε συνηθίσει: «Ξέρουμε ότι η Μακρόνησος είναι ένα μαρτυρικό νησί, όπου πολλοί άνθρωποι βασανίστηκαν φρικτά και δεν υπέκυψαν. Όμως η συντριπτική πλειοψηφία δεν άντεξε και υπέγραψε την περιβόητη δήλωση μετανοίας. Εμείς βλέπουμε τη Μακρόνησο σαν ένα νοσηρό πείραμα και προσπαθούμε να κατανοήσουμε τι συνέβαινε εκεί. Είναι σημαντικό να μην βλέπεις στην Ιστορία μόνο καλούς και κακούς. Αυτό όμως είναι περίεργο γιατί αυτό το αφήγημα έχουμε συνηθίσει. Όπως, ας πούμε, για τον Βενιζέλο. Κάναμε εκπομπή για τον Εθνικό Διχασμό και όταν φτάσαμε στο σημείο που ο Βενιζέλος, ενώ κατάφερε να υπογράψει τη Συνθήκη της Λωζάνης, ξαφνικά έχασε τις εκλογές, προσπαθούσαμε να εξηγήσουμε το γιατί. Ο ιστορικός λοιπόν μας έλεγε ότι αυτό συνέβη γιατί ο λαός ήταν κουρασμένος πια από τον πόλεμο, αλλά και εξαιτίας της  αυταρχικότητας του Βενιζέλου. Το να ακούς ότι ο μεγαλύτερος ηγέτης της Ελλάδας είχε και αρνητικές πλευρές, έκανε και λάθη, ξενίζει, προκαλεί αντιδράσεις.»

Οι «Ιστορικοί Περίπατοι» έχουν πάρει πολύ καλές κριτικές και από την ιστορική κοινότητα, κάτι το οποίο είναι σπάνιο. Παρακολουθώντας τους, καταλαβαίνεις γιατί. Είναι μια εκπομπή που αφήνει τον ιστορικό να ηγηθεί και να αφηγηθεί την ιστορία, όπως την έχει ο ίδιος μελετήσει: «Αντικειμενική ιστορία δεν υπάρχει. Υπάρχει τίμια ιστορία» εξηγεί η Μαριλένα: «Διαλέγουμε ιστορικούς που είναι αναγνωρισμένοι από την ιστορική κοινότητα και είναι εξειδικευμένοι στο θέμα τους. Ο,τι λέμε βασίζεται σε πηγές, υπάρχει επιστημονικότητα. Μας έχουν πει ότι αυτό που κάνουμε είναι δημόσια ιστορία. Εκλαϊκεύουμε την Ιστορία, βασισμένοι σε επιστημονική γνώση.»

«Το μυστικό της επιτυχίας μας» λέει η Μαριλένα «είναι η ίδια η ομάδα που τρέχει το πρότζεκτ των περιπάτων. Σκηνοθεσία, φωτογραφία μοντάζ και μια ιδιαίτερα απαιτητική παραγωγή. Όλοι αγαπάμε πολύ αυτό που κάνουμε κι αυτό φαίνεται. Επίσης έρευνα και πάλι έρευνα. Κι εγώ και ο Πιέρρος κάνουμε μεταπτυχιακό στην Ιστορία, ενώ η σκηνοθέτης, Ελενα Λαλοπούλου, στο ιστορικό ντοκιμαντέρ».

Οι «Ιστορικοί Περίπατοι» είναι μια εκπομπή που θα μπορούσε να είναι στο History Channel, αλλά έχουμε την ευκαιρία να την παρακολουθούμε από την δημόσια τηλεόραση. Και ναι, αυτή είναι η ΕΡΤ που θέλουμε.

Υ.Γ.: Η ομάδα των «Ιστορικών Περιπάτων»: Παρουσίαση – αρχισυνταξία: Μαριλένα Κατσίμη, Πιέρρος Τζανετάκος. Σκηνοθεσία: Έλενα Λαλοπούλου. Δ/νση Παραγωγής: Ελένη Ντάφλου. Δ/νση Φωτογραφίας: Γιώργος Πουλίδης. Η σελίδα τους εδώ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News