Οχι, δεν είναι αλήθεια πως πρέπει «να προασπιστούμε τη δική μας, φιλελεύθερη και πολυμερή οικονομική τάξη πραγμάτων». Γιατί «ο Ντόναλντ Τραμπ, ο Βίκτορ Ορμπαν και ο Ματέο Σαλβίνι ανήλθαν στην εξουσία εξαιτίας της δυσλειτουργίας των συστημάτων του παγκόσμιου καπιταλισμού».

Αυτό τουλάχιστον θεωρεί ο Βόλφγκανγκ Μυνχάου, αρθρογράφος των Financial Times (με συνδρομή), υποστηρίζοντας πως η παγκόσμια κοινότητα καλείται πλέον να αποφασίσει εάν θα προσπαθήσει να επιλύσει, επιτέλους, τα όποια ζητήματα ή θα συνεχίσει να αναλίσκεται σε ένα διαρκές παιχνίδι αλληλοκατηγοριών.

Για το Brexit δεν φταίνε ούτε οι Ρώσοι ούτε η μεροληπτική  κάλυψη της όλης διαδικασίας από το BBC, όπως υποστήριξαν κάποιοι, αλλά μια σειρά από ανεπίλυτες πολιτικές διαμάχες καθώς και το εισοδηματικό επιχειρηματικό μοντέλο που επέλεξε να ακολουθήσει η Βρετανία εντός της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς. Ο Μυνχάου υπογραμμίζει πως η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν για την αντιμετώπισή της, αποκάλυψαν πως το σύστημα κατέληξε να είναι μη βιώσιμο. Και αναφέρει πως η Ευρωζώνη αποτελεί ένα τέλειο παράδειγμα ενός φιλελεύθερου συστήματος το οποίο είναι, πλέον, ασταθές λόγω του «εφησυχασμού» των θεσμών.

«Από τότε ξέσπασε η κρίση, οι ευρωπαϊκές αρχές προέβησαν σε επίμονες προσπάθειες για να αποκρύψουν τις ρωγμές. Σε αντίθεση με όσα υποστηρίζει το ΔΝΤ, η ΕΕ εξακολουθεί να προσποιείται ότι το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο και βασίζει τη θέση της σε προβλέψεις για την ανάπτυξη που είναι απλά αστείες. Τα κράτη-μέλη της ΕΕ δεν αντιμετωπίζουν το ζήτημα γιατί δεν θέλουν να υποστούν απώλειες στα διμερή δάνειά τους» υπενθυμίζει ο Μυνχάου.

Οσον αφορά τις πολιτικές αναταράξεις στην Ιταλία, οφείλονται σε μια δυσλειτουργική νομισματική ένωση και σε ένα μη βιώσιμο καθεστώς για τη διαχείριση των προσφύγων και των μεταναστών. Για να συνεχίσουν να συμμετέχουν στο ίδιο νομισματικό σύστημα, η Ιταλία και η Γερμανία πρέπει να προβούν σε μεταρρυθμίσεις που αμφότερες οι χώρες απορρίπτουν, είτε πρόκειται για τη δημιουργία μιας πολιτικής ένωσης είτε για την εναρμόνιση των δικαστικών συστημάτων τους. «Η μνημειώδης τάση της ΕΕ να μεταθέτει το πρόβλημα μας οδήγησε σε μια κατάσταση εντός της οποίας δεν έχει κανένα νόημα να μιλάμε για την κρίση της Ευρωζωνής σε παρελθόντα χρόνο». Γιατί το δημόσιο χρέος της Ελλάδας και της Ιταλίας είναι λιγότερο βιώσιμα σήμερα από το 2010, όταν ξέσπασε η κρίση, αλλά και διότι η Γερμανία εμφανίζεται λιγότερο πρόθυμη να στηρίξει την Ευρωζώνη.

Επιστρέφοντας στο παρελθόν, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, ο Μυνχάου επισημαίνει επίσης πως τα φιλελεύθερα οικονομικά συστήματα αποδείχτηκαν αυτοκαταστροφικά εξαιτίας της έμφυτης τάσης τους να παράγουν οικονομική και κοινωνική αστάθεια. Σίγουρα έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος μέσα σε ενενήντα χρόνια όσον αφορά τη σταθεροποίηση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος. «Αλλά η παρατήρηση ότι το ΑΕΠ πολλών ανεπτυγμένων χωρών αυξήθηκε σημαντικά ενώ μειώθηκε και η ανεργία, έχει ως αποτέλεσμα να αποτιμάται λανθασμένα η υποβόσκουσα πολιτική δυναμική, η οποία επηρεάζεται από μεταβλητούς παράγοντες όπως η εισοδηματική ανισότητα, η έλλειψη κατοικιών και η εργασιακή ανασφάλεια μεταξύ των μεσαίων τάξεων».

Ενα άλλο κοινό στοιχείο με τη δεκαετία του 1930 είναι η τάση των υποστηρικτών της φιλελεύθερης τάξης πραγμάτων να εφαρμόζουν επιβλαβείς πολιτικές μέσω της λιτότητας, της χορήγησης υψηλών μπόνους στους τραπεζίτες, της εφαρμογής μιας νομισματικής πολιτικής που οδηγεί σε αύξηση των τιμών, ή της σύναψης διεθνών εμπορικών συμφωνιών που υπονομεύουν την ανεξαρτησία των εθνικών δικαστηρίων.

Τα σημάδια, ωστόσο, της κρίσης της φιλελεύθερης δημοκρατίας άρχισαν να γίνονται εμφανή πολύ πριν τις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις που άλλαξαν το πολιτικό σκηνικό σε πολλές χώρες. Γιατί θα έπρεπε όλοι να γνωρίζουμε πως είμαστε αντιμέτωποι με ένα σοβαρό πρόβλημα «όταν δεν μπορούμε να επιβάλουμε έναν φόρο στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές επειδή οι τράπεζες απειλούν πως θα μεταφέρουν τις  δραστηριότητές τους σε φορολογικούς παραδείσους. Ή όταν τα κράτη δεν μπορούν να αυξήσουν τη φορολογία των πολυεθνικών για τον ίδιο λόγο. Ή όταν οι κατασκευαστές χημικών ή αυτοκινήτων συμπεριφέρονται συστηματικά με εγκληματικό τρόπο και δεν τιμωρούνται». Αυτό που διαφθείρει τα φιλελεύθερα συστήματα, καταλήγει ο Μυνχάου, είναι η απουσία ενός ελεγκτικού μηχανισμού της οικονομικής ζωής.

Ιδανικά θα έπρεπε να εργαστούμε για  την επιδιόρθωση του συστήματος. Ο Εμανουέλ Μακρόν, για παράδειγμα, είχε ιδέες για τη μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης, αλλά δεν έγινε το παραμικρό. Και χρονοτριβούμε ευελπιστώντας απλά πως κάτι θα συμβεί. «Εάν πραγματικά ενδιαφερόμαστε για τη φιλελεύθερη και πολυμερή τάξη πραγμάτων, το ελεύθερο εμπόριο και την ΕΕ, το λιγότερο χρήσιμο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε να προασπιζόμαστε το στάτους κβο και να υπερβάλλουμε όσον αφορά τους λαϊκιστές. Το πρόβλημά μας δεν είναι η άλλη ομάδα αλλά η δική μας ομάδα».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News