Στις 7 Νοεμβρίου 2018 συμπληρώνονται δύο χρόνια από τον θάνατο του σπουδαίου μουσικού και ποιητή, Λέοναρντ Κοέν. Κι αν το υπέροχο «Travelling light» που ηχούσε στο ραδιόφωνο θεωρήθηκε από πολλούς ως το πιο γλυκόπικρο κύκνειο άσμα του με τον στίχο «It’s au revoir» να δίνει τη χαριστική βολή στους αμέτρητους φαν του, ο γιος του Ανταμ, αποκαλύπτει ότι δεν ήταν τα τραγούδια, αλλά τα ποιήματα που εξασφάλισαν λίγο ακόμα χρόνο επί γης στον ετοιμοθάνατο πατέρα του.

Σε αποκλειστική συνέντευξή του στη βρετανική εφημερίδα Guardian,  ο Ανταμ Κοέν μίλησε με πολύ συγκινητικά λόγια για το πώς η ανάγκη του πατέρα του να ολοκληρώσει την ποιητική του συλλογή «The Flame», του «εξαγόρασε» περισσότερο χρόνο ζωής απ’ όσο αρχικά είχαν προβλέψει οι γιατροί.

Ηταν τελικά μουσικός ή ποιητής; Ενας σπουδαίος φιλόσοφος ή ένας θλιμμένος κωμικός; Ενας κοσμοπολίτης καρδιοκατακτητής ή ένας ασκητής; Εβραίος ή Βουδιστής; Ηδονιστής ή ερημίτης; Αυτό ήταν το ωραίο με τον γεννημένο στο Μόντρεαλ του Καναδά Λέοναρντ Κοέν. Κατά τη διάρκεια της 82χρονης ζωής του, κατάφερε να είναι όλα αυτά μαζί.

Και η μεταθανάτια έκδοση της τελευταίας του ποιητικής συλλογής «The Flame»-τίτλο που επέλεξε ο γιος του, Ανταμ-, περικλείει όλες αυτές τις τόσο ενδιαφέρουσες πλευρές του.

«Ο πατέρας μου ήθελε να διατηρεί τη μαγεία και το μυστήριο της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Δεν ήθελε να εξηγεί πολλά, δεν ήθελε να απομυθοποιεί το έργο του. Το να μιλήσω για όλα αυτά ενώ ο ίδιος έχει πεθάνει, θα ήταν σοβαρή παράβαση. Ο πατέρας μου απομονωνόταν για να γράψει. Θα ήταν πολύ ματαιόδοξο εκ μέρους μου να φλυαρήσω για το πώς, ή γιατί το έκανε» λέει ο γιος.

«Για εκείνον, όλα ήταν τραγούδια και όλα ήταν ποιήματα-δεν έβαζε διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στα δύο. Συχνά αποκαλούσε τον εαυτό του αργόστροφο. Και έγραφε αυτοσαρκαστικά ποιήματα, για το ότι δεν ήταν τίποτα περισσότερο από έναν τεμπέλη μπάσταρδο που ζούσε μέσα σε ένα κοστούμι» συνεχίζει την ενδιαφέρουσα αφήγηση ο Ανταμ Κοέν.

Κρατώντας στα χέρια του ένα αντίτυπο από την ολοκληρωμένη τελευταία ποιητική συλλογή του πατέρα του, λέει χαρακτηριστικά: «Αυτό τον κρατούσε ζωντανό». Η μάχη του με τη λευχαιμία ήταν άνιση, αλλά κατάφερνε να της ξεφεύγει μέσα από την ποίηση. Στο τελευταίο του άλμπουμ άλλωστε, «You want it darker», είχε αφήσει αρκετά υπονοούμενα: «I’ m leaving the table / I’ m out of the game» (Σηκώνομαι από το τραπέζι / Βγαίνω από την παρτίδα).

Ο Λέοναρντ, όπως εξηγεί ο Ανταμ, ήταν απολύτως αφοσιωμένος στους τελευταίους μήνες ζωής που του απέμεναν σ’ αυτόν τον κόσμο. Είχε φτάσει στο σημείο να στέλνει mails με τη φράση «Μην ενοχλείτε» (Do not disturb) σε συγγενείς και φίλους, προκειμένου να προλάβει να ολοκληρώσει το τελευταίο του πρότζεκτ. «Αυτό είναι που του εξασφάλισε λίγο ακόμα χρόνο πάνω στη γη» σχολιάζει ο γιος του.

Οταν ο Λέοναρντ ήταν νέος, ήταν απολύτως μαγεμένος από την ποίηση του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Γι’ αυτό άλλωστε, αργότερα ονόμασε την κόρη του, «Λόρκα»! Ο έρωτάς του για την ποίηση ήταν απόλυτος, όπως θυμάται ο Ανταμ: «απήγγελλε απ’ έξω Μπάιρον, Σαίξπηρ, Βίβλο. Μιλάμε για έναν φωτεινό παντογνώστη…Θα τον χαρακτήριζα έναν μυθο-ρομαντικό ποιητή».

Οσο επιδέξιος ήταν στην ποίηση, τόσο αδέξιος ήταν σε ό,τι είχε να κάνει με τα οικονομικά του. Το 2005 μήνυσε την επί χρόνια συνεργάτιδά του-χρειάστηκε να περάσει μία ολόκληρη δεκαετία για να καταλάβει ότι καταχρώνταν τα χρήματά του: «Ο πατέρας μου δεν ήξερε πότε έκλεβε ο λογιστής του. Οταν όμως του έδειχνες ένα ποίημα, μπορούσε αμέσως να καταλάβει αν ο ποιητής “έκλεβε” ή αν ήταν αληθινός. Για μένα, αυτά που έγραφε ο πατέρας μου, ήταν σαν να του τα υπαγόρευε ο Θεός».

Δύσκολα μπορείς να φανταστείς τον Λέοναρντ Κοέν με ξεκούμπωτο πουκάμισο – μία τέτοια φωτογραφία του, θα ήταν συλλεκτική. Ντυμένος πάντα στην πένα, με καλόγουστο κοστούμι και καλογυαλισμένα παπούτσια, είναι λες και φρόντισε την υστεροφημία του, με την ίδια σχολαστικότητα με την οποία φρόντιζε το ντύσιμό του.

Σε ό,τι είχε να κάνει λοιπόν με την τελευταία έκδοση, δεν άφησε τίποτα στην τύχη, σε αντίθεση με το χαοτικό υλικό, τους χειρόγραφους στίχους, τα αμέτρητα ντέμο που έχουν αφήσει πίσω τους δεκάδες διάσημοι μουσικοί, η συλλογή «The Flame» του Κοέν, αποτελεί το προϊόν μίας πάρα πολύ προσεκτικής «απόσταξης».

Σύμφωνα λοιπόν με τις αυστηρές οδηγίες του, η συλλογή αυτή χωρίζεται σε τρεις ενότητες. Η πρώτη περιλαμβάνει 63 ποιήματα, μερικά από τα οποία έχουν εκδοθεί και σε περασμένες δεκαετίες.

Η δεύτερη περιέχει τους στίχους-μερικές φορές αλλαγμένους από την ηχογραφημένη εκδοχή τους – των τριών τελευταίων του άλμπουμ.

Και η τρίτη ενότητα, είναι στην ουσία μία πλούσια συγκομιδή από τα σημειωματάρια του Κοέν, προσεκτικά επιλεγμένη μέσα από 3.000 σελίδες που γράφτηκαν από τον ίδιο μέσα σε εξήντα περίπου χρόνια, καταλήγοντας στην ημέρα του θανάτου του. Υπάρχει ακόμη και η αλληλογραφία μέσω mail που είχε ανταλλάξει με κάποιον φίλο. Ακόμη και η online αλληλογραφία του σου δίνει την αίσθηση ότι ήταν γραμμένη με ρίμα και μέτρο.

«Η θρησκεία, οι δάσκαλοι, οι γυναίκες, τα ναρκωτικά, ο δρόμος, η δόξα, τα λεφτά: τίποτα δεν μου δίνει μεγαλύτερη έκσταση και δεν μου απαλύνει τον πόνο, από το να μουτζουρώνω σελίδες»: ο Ανταμ επαναλαμβάνει τα λόγια που είχε ακούσει από τον πατέρα του.

Ο ίδιος ο Λέοναρντ, παραδεχόταν ότι είχε θυσιάσει τα πάντα στο όνομα της ποίησης, της απόλυτης Μούσας του: δεν παντρεύτηκε ποτέ, θεωρούσε τον εαυτό του κακό πατέρα, δεν έδωσε μεγάλη σημασία στην υγεία του, ούτε στην περιουσία του. Ανάμεσα σε πολλές σχέσεις, εφήμερες ή λίγο πιο «σοβαρές», η ποίηση είναι το ένα και μοναδικό πράγμα στο οποίο ο Κοέν έμεινε πιστός ως το μεγάλο του φινάλε.

Και η συλλογή «The Flame», είναι «Η Φλόγα» που θα καίει για πάντα επιβεβαιώνοντας ακριβώς αυτό.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News