Είναι πραγματικά ανατριχιαστικό το πώς το παράλογο μπορεί να διδάξει τις μεγαλύτερες αλήθειες. Είναι, ίσως, αστείο το πώς πάντα προσπαθούμε να τα βάλουμε όλα σε μία σειρά, να συνδυάσουμε δεδομένα, να βρούμε τους πιο «ορθολογικούς» τρόπους επίλυσης προβλημάτων και εν τέλει βυθιζόμαστε στην υπερανάλυση και χάνουμε την ουσία. Θαυμάζω πραγματικά τους ανθρώπους που με τον πιο «τρελό» τρόπο μπορούν να μεταδώσουν τα πιο ηχηρά μηνύματα. Που μέσα από το παράδοξο μπορούν να σοκάρουν, να κινητοποιήσουν και να ξυπνήσουν κοιμισμένα πνεύματα και απαθείς οντότητες.

Μπήκα πρόσφατα σε αυτές τις σκέψεις, όταν είδα μία ερασιτεχνική θεατρική ομάδα να «τολμά» να ανεβάσει τον θρυλικό «Ρινόκερο» του Ιονέσκο. Θα μου πείτε, βέβαια, πως το θέατρο του παραλόγου έχει γίνει πλέον «μόδα» και «πουλάει», για αυτό και το βλέπουμε όλο και συχνότερα στην ελληνική θεατρική σκηνή από επαγγελματίες και ερασιτέχνες. Θα σας απαντήσω: σίγουρα! Αυτό, όμως, δεν παύει να με προβληματίζει για την επικαιρότητα και το δυναμισμό τέτοιων κειμένων. Για τον «ρεαλισμό» του κόσμου που μπορούν να πλάσουν ασυνάρτητες λέξεις, εικόνες και νοήματα.

Ο ρουμάνος συγγραφέας εξιστορεί στον «Ρινόκερο» την ιστορία του Μπερανζέ, κατοίκου ενός μικρού γαλλικού χωριού που αρχίζει να κατακλύζεται από ρινόκερους. Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι υποκύπτουν στη μεταμόρφωση σε αυτό το καταστροφικό είδος, που φαντάζει στα μάτια τους πιο ανθρώπινο από τον υποτιθέμενο ανθρωπισμό του ανθρώπινου είδους. Όλοι, εκτός από τον Μπερανζέ που, έχοντας χάσει μέχρι και την αγαπημένη του στη μανία της ρινοκερίτιδας, θυσιάζοντας τον έρωτα για τη σωτηρία της ανθρωπότητας, μένει μόνος. Η μοναξιά τον κάνει να αμφιβάλλει, να προβληματίζεται για τα ελαττώματά του, να αμφιταλαντεύεται για το κατά πόσο πρέπει να υποκύψει και αυτός στη νέα τάση. Κάτι μέσα του, όμως, δεν τον αφήνει να συνθηκολογήσει και να γίνει σαν αυτούς!

Ο ποιητικός Ιονέσκο γέννησε την αλληγορία με τους ρινόκερους, λίγα χρόνια μετά την «ανάκαμψη» από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, για να προβάλει ένα αντιναζιστικό μήνυμα. Οι συμβολισμοί που κρύβονται, ωστόσο, πίσω από το κείμενο αυτού του «τρελού», που αφιέρωσε σελίδες για να πλάσει μια -εκ πρώτης όψεως- ιστορία επιστημονικής φαντασίας, είναι αμέτρητοι και διαχρονικοί. Σε μία εποχή πολιτικής και ηθικής κρίσης, σε έναν κόσμο αμοραλισμού και απανθρωπιάς, σε μία κοινωνία γεμάτη από «μοναχικούς Μπερανζέ», όλοι βιώνουμε μία σύγχρονη μορφή «ρινοκεριάδας». Υποτασσόμαστε με την παγερή αδιαφορία μας στον κομφορμισμό του μικρού κουτιού που δημιουργούμε γύρω μας, χωρίς καν να μπορούμε να διανοηθούμε την ύπαρξη των άλλων κουτιών ακριβώς δίπλα μας. Επαφυόμαστε στην ιδέα ότι οι μεγάλοι και ισχυροί «γνώστες» δουλεύουν για να επιλύσουν τα προβλήματα που αφορούν εμάς τους ίδιους και παραιτούμαστε! Παραιτούμαστε από κάθε μορφή προόδου και από κάθε πρόκληση. Συνθηκολογούμε μπροστά στην πρώτη δυσκολία! Πλάθουμε, έτσι, τον δικό μας παράλογο κόσμο, όπου εθελοτυφλούμε και νιώθουμε πως βαδίζουμε μπροστά, ενώ στην ουσία κάνουμε μια τρύπα στο νερό. Ζούμε στην εγωιστική ψευδαίσθηση πως έχουμε κάνει το καλύτερο που μπορούμε και πως τα υπόλοιπα είναι εκτός των περιορισμένων δυνατοτήτων μας.

Δεν θέλω να ακουστώ «ψευτοεπαναστατική». Θέλω μόνο να θίξω το πόσο εύκολα μπλεκόμαστε μόνοι μας και αρκούμαστε στην εύκολη λύση, ενώ στεκόμαστε «αδύναμοι» με τα χέρια σταυρωμένα και πνιγόμαστε σε μία κουταλιά νερό. Ο Ιονέσκο, το παράλογο και γενικότερα η τέχνη πάντα θα μου θυμίζει τον Άνθρωπο και τις δυνάμεις του και θα με ωθεί να δουλέψω για αυτόν και για τον κόσμο του. Πραγματικά λυπάμαι όσους (ιδίως νέους) επιλέγουν να τον ξεχνάνε!

* Η Ελενα Μουζάκη είναι Φοιτήτρια στη Νομική Σχολή Αθηνών

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News