«Όποιος θέλει να ακολουθήσει τη Φυσική πρέπει να είναι ερωτευμένος με τη γνώση». Η φράση αυτή του δασκάλου του στο γιαννιώτικο Γυμνάσιο έμεινε χαραγμένη στη μνήμη του. Όσο και να ασχολήθηκε με τη Φυσική, σαν καθηγητής ιδιαιτέρων ή σαν δημιουργός εύληπτων βίντεο για τα μυστήρια και τα θαύματα της Φυσικής στην καθημερινή ζωή, ο Στέφανος Βαμβάκος τον είχε πάντα στο νου του αυτόν τον έρωτα.

«Ήμουν των υπολογιστών και μου άρεσε πολύ ο προγραμματισμός» μου εξομολογείται σήμερα, κάμποσα χρόνια αφότου με βάση αυτόν τον έρωτα βρήκε τον δρόμο του. «Είναι δημιουργική απασχόληση», έρχεται και η εξήγηση αμέσως. «Από το τίποτα μπορείς να κάνεις κάτι εντελώς καινούργιο. Το ίδιο γίνεται και με τα βίντεο που εξηγούν τη σχέση μας με τη Φυσική. Ή τη Φυσική στην καθημερινή ζωή μας». Καθότι ο Στέφανος Βαμβάκος, ο καθηγητής Φυσικής από τα Γιάννενα, είναι ο δημιουργός του καναλιού στο YouTube «Καθημερινή Φυσική». Και όταν λέμε δημιουργός, εννοούμε συνολικός. Αναγεννησιακός. Βρίσκει το θέμα, γράφει το κείμενο, φτιάχνει τα σκιτσάκια και το παρουσιάζει. Το εκφωνεί, αν θέλετε. Κάπως έτσι έφτασε να έχει –πέρα από τον ιστότοπο https://www.kathimerinifysiki.gr/– κάπου 38.000 ακολούθους στο YouTube, 7.800 στο facebook και 12.000 στο Patreon, τον διεθνή ιστότοπο που στην πραγματικότητα «χρηματοδοτεί» τις δημιουργικές ιδέες για την εκτέλεσή τους. Και αυτό με έναν όσο γίνεται πιο συνεχή δημιουργικό οίστρο, με χιούμορ και διάθεση επικοινωνίας, που μοιράζεται με τους αντίστοιχους The Mad Sc1ent1st και Astronio (που ειδικεύεται στα… αστρονομικά φαινόμενα). Και αυτό, οργανώνοντας παράλληλα και συζητήσεις, τριμερείς ή πολυμερείς, για επιστημονικά θέματα, το SciTalksGR, μαζί με τους παραπάνω ή βιολόγους, χημικούς και άλλους, όπως π.χ. μέλη της ομάδας Ημέρες Ορθολογισμού.

Ένας άλλος, θαυμαστός, κόσμος; Μπορεί. Ο κόσμος της επιστήμης. Απλοποιημένης για όλους, όμως. Χαριτωμένα παρουσιασμένης. «Κάτοικός» του και ο Στέφανος Βαμβάκος, ο κύριος… «Καθημερινή Φυσική». Γιος ενός σπουδαγμένου μεταλλειολόγου (στο ΕΜΠ), που τον έβαλε ήσυχα και απλά στον κόσμο της Φυσικής και εν γένει της επιστήμης, εκεί στα Γιάννενα που γεννήθηκε. Προτού ακόμη φτάσει να σπουδάσει στο Φυσικό του Πανεπιστημίου Πατρών. Βέβαια, εκείνος είχε άλλη χαρά: «Διέλυα κομπιούτερ και τα έφτιαχνα ξανά. Κυρίως τα διέλυα» μου λέει. Επισημαίνοντάς μου ότι η οικογένειά του ήταν… των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ένας (βρετανικός) Amstrad ήταν ο πρώτος υπολογιστής στο σπίτι. Και γύρω του περιοδικά, ειδικά. Το Pixel, το PC Master. «Έτσι κόλλησα το μικρόβιο, και μαζί με τη Φυσική αποφάσισα να ακολουθήσω την κατεύθυνση των υπολογιστών μέσα στη Φυσική». Με μεταπτυχιακό.

Μέχρι πρόσφατα ο Στέφανος Βαμβάκος έλεγχε ακόμη την απήχηση της «Καθημερινής Φυσικής». Αν θα μπορεί να της είναι πιστός. Όπως και στους ακολούθους του. Αν θα μπορεί ακόμη να τη χρηματοδοτεί. Να χρηματοδοτεί ουσιαστικά τον χρόνο που της αφιερώνει. Βέβαια, ξεκίνησε τη χρηματοδότηση με τα ιδιαίτερα μαθήματα Φυσικής που παρέδιδε. Απαντώντας ουσιαστικά σε απορίες που είχε και από παλιά και τις έψαχνε επισταμένα μέχρι να τις απαντήσει. «Μόλις πήρα το πτυχίο, το 2015, είχα πολύν ελεύθερο χρόνο και είπα να το προσπαθήσω. Δεν φανταζόμουν ότι θα φτάσει εδώ και θα προσπαθήσω, όλο αυτό, να το κάνω επάγγελμα. Να μοιράζομαι δηλαδή την αγάπη μου για τη Φυσική, να μαθαίνω και εγώ καινούργια πράγματα και να μπορώ να το έχω αυτό ως κύρια ασχολία μου».

Το πρώτο του βίντεο ήταν, όπως τα περισσότερα, ένα απλό ερώτημα: Γιατί υπάρχουν οι εποχές; «Ήταν ένα ερώτημα που το είχα και στη Σχολή. Και η απάντησή του αφορά κυρίως τη Φυσική και όχι τη Φιλοσοφία. Καθώς ο άξονας της Γης, όπως αυτή γυρίζει, έχει συγκεκριμένη κλίση προς τον Ήλιο. Και όπως γυρίζει, είναι πιο κοντά ή πιο μακριά. Τώρα, γιατί την έχει αυτή την κλίση, δεν έχει ξεκάθαρη απάντηση. Υπάρχουν υποθέσεις. Ότι έπεσε, ας πούμε, ένα ουράνιο σώμα στη Γη και την… έγειρε. Και από αυτό δημιουργήθηκε και η Σελήνη. Πάντως, το πρώτο βίντεό μου ήταν πολύ ερασιτεχνικό. Το είδαν κυρίως –ή μόνον– οι φίλοι μου. Όμως βγάζοντας όλο και περισσότερα βίντεο, και από στόμα σε στόμα, διαδόθηκε το κανάλι. Υπήρχε φαίνεται κενό, εκπαιδευτικό, σε αυτόν τον τομέα. Όταν το ξεκίνησα πάντως εγώ προσωπικά δεν είχα καμία προσδοκία, καθώς ήξερα ότι η απήχηση θα εξαρτιόταν από το πόσο καλά θα έκανα αυτό που κάνω».

Κάτι καλό φαίνεται πως έκανε, τελικά, ο Στέφανος Βαμβάκος. «Το στοίχημα ήταν με τον εαυτό μου. Αν θα μπορέσω να πείσω αρκετούς ότι η Φυσική είναι γοητευτική. Συν να δώσω τις απαντήσεις μου για τον κόσμο μας. Υπάρχουν πολλές παρανοήσεις στη Φυσική. Ιδιαίτερα στον τομέα της κβαντικής φυσικής που υπάρχει πολλή παραφιλολογία». Όπως και πολλά είναι πιο απλά. Και εντυπωσιακά. Π.χ.: Γιατί είναι μπλε ο ουρανός; «Λόγω ενός φαινομένου που λέγεται σκέδαση Ρέιλι (Rayleigh) ή μοριακή σκέδαση». Μιλάμε για τη διάχυση/αντανάκλαση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στα μόρια της ατμόσφαιρας. Αντίστοιχη είναι η απάντηση για το κίτρινο του ηλίου, που οι ακτίνες του σκεδάζονται όσο να φτάσουν στα μάτια, αλλά σε άλλο μήκος κύματος (όχι μπλε ή ιώδες).

Όταν μιλήσαμε με τον Στέφανο Βαμβάκο, περίμενε να δει πώς θα πάνε τα πράγματα και αν θα προχωρήσει. Φαίνεται πλέον ότι όλα προχωράνε. «Έχω πολλά στο μυαλό μου να κάνω. Το σίγουρο είναι ότι θα κάνω βίντεο» ήταν η υπόσχεσή του. «Δεν είχα φανταστεί ότι θα έφτανα και έως εδώ. Ότι θα άγγιζε τόσο πολλούς». Κυρίως όμως του δίνουν δύναμη τα ευχαριστώ του κοινού «του». Πιο χαρακτηριστικό, εκείνο μιας κοπέλας που το θυμάται: «Στέφανε, σ’ ευχαριστώ που κάνεις τη ζωή μου έμμεσα καλύτερη».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News