Το «λευκό αφροδισιακό» τηλέφωνο, ένα από τα πιο διάσημα σουρεαλιστικά αντικείμενα που σχεδίασε ο Σαλβαδόρ Νταλί, ήταν μαζί με τον εξίσου διάσημο καναπέ στο σχήμα των χειλιών της Μέι Γουέστ, ανάμεσα στα 200 έργα τέχνης του «Edward James Foundation» που βγήκαν στο σφυρί τον Δεκέμβριο του 2016 σε δημοπρασία του οίκου Christie’s, προκειμένου το Ίδρυμα να εξασφαλίσει τα απαραίτητα κεφάλαια για τη συντήρησή του.

Το τηλέφωνο με το ακουστικό-αστακό πουλήθηκε σε άγνωστο συλλέκτη, έναντι 845.000 λιρών, τιμή που υπερέβη κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις των 150.000 – 250.000 λιρών. Και τώρα ο νέος ιδιοκτήτης του ζητάει να το βγάλει από την Βρετανία. Το βρετανικό Υπουργείο Πολιτισμού, όμως, εξέδωσε προσωρινή απαγόρευση εξόδου του έργου με την ελπίδα ότι θα βρεθεί κάποιος βρετανός αγοραστής πρόθυμος να πληρώσει περίπου 1 εκατ. ευρώ, ώστε να μείνει στη χώρα, που θεωρείται η πατρίδα του.

«Ο Σαλβαδόρ Ντάλι ήταν ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Αυτό το έργο δημιουργήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο και θέλω να παραμείνει εδώ», δήλωσε ο βρετανός υπουργός πολιτισμού Μάικλ Έλις αναγγέλλοντας την απόφαση του.

Παιχνιδιάρικο και ταυτόχρονα απειλητικό, το «λευκό αφροδισιακό», όπως είχε ονομάσει ο Νταλί το λευκό τηλέφωνο από βακελίτη με έναν αστακό από γύψο στερεωμένο στο ακουστικό του, είναι το τελευταίο από τα 11 τηλέφωνα-αστακούς της συλλογής του Έντουαρντ Τζέιμς, το οποίο εξακολουθεί να βρίσκεται στην Βρετανία.

Επτά από τα 11 τηλέφωνα με αστακό στο ακουστικό τους, που είχε φτιάξει ο Νταλί, ήταν λευκά ενώ τα υπόλοιπα τέσσερα ήταν συσκευές τηλεφώνου από μαύρο βακελίτη με κόκκινο αστακό-ακουστικό. Ένα από αυτά βρίσκεται στην πινακοθήκη Tate, αναφέρουν οι The Times  ενώ ένα άλλο λευκό ανήκει στο «Edward James Foundation» και είναι αυτό που δημοπρατήθηκε πριν από δύο χρόνια και τώρα απαγορεύεται να βγει από τη χώρα.

To 1938, όταν ο Σαλβαδόρ Νταλί είχε χρεωκοπήσει, ο  Έντουαρντ Τζέιμς, ποιητής που έγινε γνωστός ως μαικήνας της τέχνης και παθιασμένος υποστηρικτής του κινήματος του σουρεαλισμού, χρηματοδότησε τον Ισπανό καλλιτέχνη, αγοράζοντας όλα τα έργα που έφτιαξε εκείνη τη χρονιά. Ο Τζέιμς εμπνεύστηκε το τηλέφωνο-αστακό –και το παράγγειλε στον Νταλί, όταν έγινε μάρτυρας δύο σχετικών περιστατικών.

Στην πρώτη περίπτωση, είδε μια πλούσια αριστοκράτισσα να σηκώνει κατά λάθος έναν αστακό και να τον βάζει στο αυτί της αντί για το ακουστικό του τηλεφώνου που χτυπούσε πλάι της. Λίγο αργότερα ο Νταλί και ο Τζέιμς έτρωγαν αστακούς στο σπίτι του ποιητή στο Λονδίνο και πέταγαν τα όστρακα στο πάτωμα. Ένα από αυτά προσγειώθηκε στο ακουστικό του τηλεφώνου που βρισκόταν δίπλα στο κρεβάτι.

Ο Σαλβαδόρ Νταλί, βέβαια, είχε αρχίσει να σχεδιάζει αστακούς πολύ καιρό πριν, γοητευμένος τόσο από την αντίθεση ανάμεσα στο σκληρό κέλυφος και το μαλακό εσωτερικό τους όσο και από τη σχέση φαγητού και ερωτισμού.

Στην αυτοβιογραφία του «Η απόκρυφη ζωή μου» (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Εξάντας), γράφει: «Δεν καταλαβαίνω γιατί η σαμπάνια είναι πάντα παγωμένη και γιατί τα τηλέφωνα, τα οποία συνήθως είναι τόσο τρομακτικά ζεστά και δυσάρεστα κολλώδη στην αφή, δεν μπαίνουν επίσης σε ασημένιες σαμπανιέρες με θρυμματισμένο πάγο γύρω τους».

Με εξαίρεση το μοναδικό λευκό τηλέφωνο που εξακολουθεί να μα βρίσκεται στην κατοχή του Ιδρύματος, όλα τα υπόλοιπα έχουν πωληθεί. Ο ίδιος ο Τζέιμς πούλησε ένα από αυτά για να χρηματοδοτήσει την κατασκευή ενός σουρεαλιστικού κήπου στο Μεξικό.

Και τώρα ο βρετανός υπουργός πολιτισμού θέλει να το κρατήσει στο Ηνωμένο Βασίλειο: «Είναι σημαντικό να κρατήσουμε την τέχνη παγκόσμιας κλάσης σε αυτή τη χώρα και ελπίζω να βρεθεί ένας αγοραστής να το σώσει για το έθνος», δήλωσε ο κύριος Έλις, ο οποίος πήρε την απόφαση προσωρινής απαγόρευσης εξόδου μετά από πρόταση της «Επιτροπής αναθεώρησης για την εξαγωγή έργων τέχνης και αντικειμένων πολιτιστικού ενδιαφέροντος».

Ο βρετανός υπουργός ισχυρίστηκε ότι το λευκό τηλέφωνο είναι «σαφώς διαφορετικό» από τις κόκκινες και μαύρες εκδοχές του έργου (άλλωστε και τα 11 έργα είναι ελαφρώς διαφορετικά μεταξύ τους) και επίσης ότι «έχει στενή σχέση με την ιστορία και την εθνική ζωή της Βρετανίας μέσω του σημαντικού ρόλου του Τζέιμς ως προστάτη των σουρεαλιστών και συλλέκτη των έργων τους».

Ο Ρίτσαρντ Καλβοκορέσι, μέλος της επιτροπής, δήλωσε ακόμη: «Με τον υπαινιγμό του ερωτισμού και της απειλής, της ευχαρίστησης και του πόνου, το “τηλέφωνο-αστακός (λευκό αφροδισιακό)” είναι ένα κλασικό δείγμα υπερρεαλιστικής φαντασίωσης, που παραπέμπει στα γλυπτά – παγίδες της υπερρεαλιστικής  φάσης του Τζιακομέτι». Τονίζοντας πόσο σημαντικό είναι το έργο, συμπλήρωσε ακόμη ότι υπήρξε προπομπός αμφιλεγόμενων αλλά παιχνιδιάρικων γλυπτών που έφτιαξαν μισό αιώνα αργότερα καλλιτέχνες όπως ο Τζεφ Κουνς και ο Ντάμιεν Χιρστ.

Η απόφαση σχετικά με την αίτηση άδειας εξαγωγής για το γλυπτό αναβλήθηκε μέχρι την 21^η Ιουνίου με ενδεχόμενη παράταση ως την 21^η Σεπτεμβρίου, αν υπάρξει κάποια σοβαρή πρόταση.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News