Είναι μια τεράστια απώλεια. Οχι μόνο επειδή υπήρξε ένας θρύλος της Θεωρητικής Φυσικής, ο οποίος με την έρευνά του για τις μαύρες τρύπες του Διαστήματος και τα εκλαϊκευτικά του συγγράμματα μας έκανε να κατανοήσουμε -ή έστω να μη φοβόμαστε- τα μυστήρια του Σύμπαντος, αλλά και επειδή υπήρξε ένα σύμβολο της ανθρώπινης θέλησης.

Ο βρετανός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ δεν υπάρχει πια. Εφυγε από τη ζωή την Τετάρτη, σε ηλικία 76 ετών.

Ο Χόκινγκ αντιμετώπιζε από πολύ νέος νευροεκφυλιστική νόσο που τον είχε αφήσει παράλυτο, χωρίς τη δυνατότητα ομιλίας. Στα 21 του και ενώ ήταν ήδη μεταπτυχιακός φοιτητής στο Κέιμπριτζ, διεγνώσθη με μια σπάνια πάθηση —νόσο του κινητικού νευρώνα (αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση)— και οι γιατροί τού έδωσαν τότε δύο χρόνια ζωής. Τελικά έζησε μισό και πλέον αιώνα.

Η κατάστασή του δεν τον εμπόδισε να συγγράφει και να δίνει εμπνευσμένες ομιλίες, μέσω υπολογιστή. Βαθύτατα πολιτικοποιημένος –υπήρξε διαχρονικά οπαδός του Εργατικού Κόμματος–, ανήσυχος για το μέλλον της ανθρωπότητας αλλά και για το παρόν της, ο Χόκινγκ δεν μετρούσε τα λόγια του, αν και κάθε μία λέξη διατυπωνόταν με τεράστιο αγώνα.

• Διαβάστε: «Η πολιτική του Τραμπ θα φέρει την καταστροφή»

Πέρα από το σπουδαίο επιστημονικό του έργο –αποκωδικοποίησε μεταξύ άλλων την ακτινοβολία των Μαύρων Τρυπών και ερμήνευσε την κβαντική βαρύτητα– ο Χόκινγκ τα τελευταία χρόνια αναφερόταν στην ανάγκη η ανθρωπότητα να εξαπλωθεί και σε άλλους πλανήτες για να αποφύγει τον αφανισμό από την καταστροφή της Γης. 

Η ζωή του υπήρξε μια ακροβασία ανάμεσα στην επιστήμη του και στη δημόσια εικόνα του που προέκυπτε από το γεγονός ότι ήταν αιχμάλωτος σε ένα αναπηρικό αμαξίδιο.

Σε μια συνέντευξή του στο BHMagazino και στον δημοσιογράφο Μάκη Προβατά, το 2010, είχε πει: «Το να θεωρούμαι το πιο σπουδαίο μυαλό στη Γη είναι απλώς μια υπερβολή των μέσων ενημέρωσης. Ανάμεσα στους φυσικούς είμαι σεβαστός, ελπίζω. Η φιλοδοξία μου ήταν να καταλάβω το Σύμπαν, όχι να γίνω διάσημος. Θα ήταν υποκριτικό να παραπονιέμαι, όμως αυτό μπορεί να γίνει ενοχλητικό. Εξαιτίας της αναπηρικής καρέκλας είναι αδύνατον να ταξιδεύω ινκόγκνιτο. Ολοι με αναγνωρίζουν και θέλουν να φωτογραφηθούν μαζί μου. Θέλουν έναν ήρωα της επιστήμης. Οπως ήταν ο Αϊνστάιν. Ταιριάζω στο στερεότυπο ενός “ανάπηρου-ιδιοφυΐα”. Σε αυτό είμαι απόλυτα “αδύναμος”. Δεν είμαι μια ιδιοφυΐα όπως ήταν ο Αϊνστάιν».

• «Να θυμάσαι να κοιτάς προς τα αστέρια και όχι προς τα πόδια σου»

Είχε πει όμως επίσης, απαντώντας στην ερώτηση ποιο θεωρεί ως το πιο ασήμαντο πράγμα στη ζωή: «Η αυτολύπηση. Δεν έχω τίποτε θετικό να πω για την αρρώστια μου, όμως με έμαθε το πιο σημαντικό. Να μην οικτίρω τον εαυτό μου και να συνεχίσω με ό,τι ήμουν ικανός να κάνω. Αλλοι είναι χειρότερα από εμένα. Είμαι πιο ευτυχής τώρα από όταν προτού αρρωστήσω»…

Εν τέλει, η ζωή του υπήρξε λαϊκό ανάγνωσμα, έγινε ντοκιμαντέρ αλλά και χολιγουντιανή ταινία, οδηγώντας τον ηθοποιό Εντι Ρεντμέιν, που τον ενσάρκωσε στο φιλμ «Η Θεωρία των Πάντων», στον θρίαμβο των Οσκαρ το 2015.

Υπό αυτό το πρίσμα, είναι λίγα αυτά που δεν ξέρουμε για τον Χόκινγκ. Αλλωστε ο ίδιος υπήρξε ανοιχτό βιβλίο με τον ίδιο τρόπο που τα βιβλία του μας άνοιξαν τα μάτια για τα μυστήρια του Σύμπαντος. Σύμφωνα με τους New York Times, είχε ζητήσει η εξίσωση της Ακτινοβολίας Χόκινγκ (των Μαύρων Τρυπών) να χαραχτεί στον τάφο του.

Γεννημένος τον Ιανουάριο του 1942, καταμεσής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Χόκινγκ ξεκίνησε τις σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης τον Οκτώβριο του 1959 σε ηλικία 17 ετών. Αναφέρεται ότι τους πρώτους 18 μήνες ήταν βαριεστημένος και μόνος: ήταν νεότερος από πολλούς άλλους σπουδαστές, και βρήκε την ακαδημαϊκή μελέτη «γελοία εύκολη». Ο Ρόμπερτ Μπέρμαν, καθηγητής του στη Φυσική, είπε αργότερα:: «ήταν αρκετό για αυτόν να ξέρει ότι κάτι μπορούσε να γίνει, και μπορούσε να το κάνει χωρίς να δει πώς οι άλλοι άνθρωποι το έκαναν».

Ωστόσο κατάφερε να συμμετάσχει στην ομάδα της κωπηλασίας ως πηδαλιούχος και έτσι εντάχθηκε στο σύνολο. Ο προπονητής της κωπηλασίας τότε διαπίστωσε ότι ο Χώκινγκ καλλιέργησε μια εικόνα παράτολμου, οδηγώντας το πλήρωμά του σε επικίνδυνες διαδρομές που κατέληξαν σε κατεστραμμένες λέμβους…

Αποφοίτησε το 1961 σε ηλικία 19 ετών και έπειτα πήγε για μεταπτυχιακές σπουδές στο περίφημο Τρίνιτι Χολ του Κέιμπριτζ. Κάπου τότε ξεκίνησαν τα πρώτα σημάδια της νόσου — μια σπάνια αρρώστια του νευρικού συστήματος που τότε θεωρούσαν πως σε σκοτώνει μέσα σε δύο χρόνια. «Η συνειδητοποίηση ότι είχα μια ανίατη ασθένεια που θα μπορούσε να με σκοτώσει μέσα σε λίγα χρόνια ήταν ένα σοκ», είχε πει. «Πώς θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο;»

Ο Χόκινγκ βυθίστηκε στην απελπισία, για να διασωθεί από μια παλιά φίλη, τη Τζέιν Γουάιλντ. Το ζευγάρι άρχισε να βγαίνει και γρήγορα η φιλία τους εξελίχθηκε σε σχέση, η οποία κατέληξε σε γάμο. «Ηθελα να βρω κάποιο σκοπό για την ύπαρξή μου», είχε πει η Γουάιλντ, «και υποθέτω ότι τον βρήκα στην φροντίδα του Στίβεν». 

Με την Τζέιν απέκτησαν τρία παιδιά. Αυτά ανακοίνωσαν τον θάνατό του.

«Αισθανόμαστε τεράστια θλίψη για τον θάνατο του αγαπημένου μας πατέρα», ο οποίος «ήταν σπάνιος άνθρωπος» και «σπουδαίος επιστήμονας, το έργο του οποίου θα ζήσει για πολλά χρόνια ακόμη», τόνισαν η Λούσι, ο Ρόμπερτ και ο Τιμ Χόκινγκ, στην ανακοίνωση που μετέδωσε το βρετανικό πρακτορείο ειδήσεων Press Association.

«Μια φορά είχε πει “δεν θα ήταν και πολύ σπουδαίο αυτό το Σύμπαν, αν δεν ήταν το σπίτι των ανθρώπων που αγαπάς”. Θα μας λείπει για πάντα» συμπλήρωσαν.

O Χόκινγκ ήταν ο πρώτος που εξέθεσε μια κοσμολογία που εξηγήθηκε από μια ένωση της γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας και της κβαντικής μηχανικής. Το θεωρητικό του έργο σχετικά με τις Μαύρες Τρύπες, αλλά και την προέλευση και τη φύση του Σύμπαντος είναι πρωτοποριακό και συχνά επαναστατικό.

Ο Χόκινγκ υποστήριζε ότι πριν την Μεγάλη Εκρηξη φαινομενικά δεν υπήρχε απολύτως τίποτε, αλλά στην πραγματικότητα ο χωροχρόνος υπήρχε. Ο χωροχρόνος είναι το μαθηματικό μοντέλο που ενώνει τον χώρο και τον χρόνο σε μία συνέχεια. Ο χωροχρόνος συνήθως ερμηνεύεται ως συνδυασμός του ευκλείδειου χώρου τριών διαστάσεων με τον χρόνο ως μια επιπρόσθετη διάσταση, οπότε προκύπτει ένα πολύπτυχο μόρφωμα τεσσάρων διαστάσεων. Η τέταρτη διάσταση, αυτή του χρόνου, είναι διαφορετική από τις άλλες τρεις που αφορούν μήκος στον ευκλείδειο χώρο.

• Διαβάστε: «Να εγκαταλείψουμε τη Γη»

Ο Χόκινγκ είχε εξηγήσει ότι ο χωροχρόνος ήταν καμπυλωμένος σε μια έξτρα διάσταση αλλά η συγκεκριμένη κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο χωροχρόνος όσο και γενικότερα το όλο περιβάλλον το οποίο υπήρχε πριν την δημιουργία του Σύμπαντος (μας) είναι φαινόμενα που δεν μπορεί να κατανοήσει ο άνθρωπος. Η θεωρία αυτή έχει λάβει την ονομασία «πρόταση χωρίς σύνορα» και κεντρική της ιδέα είναι ότι αν προσπαθήσουμε να πάμε πίσω στον χρόνο για να δούμε τι συνέβη θα διαπιστώσουμε ότι ναι μεν ο χρόνος συρρικνώνεται συνεχώς καθώς το Σύμπαν μικραίνει συνεχώς πλησιάζοντας στο σημείο μηδέν (όταν δηλαδή συμβαίνει η Μεγάλη Εκρηξη) αλλά ο χρόνος συρρικνώνεται απεριόριστα και δεν φτάνει ποτέ σε ένα ξεκάθαρο σημείο εκκίνησης. Αρα πιθανώς ο χρόνος προϋπήρχε με κάποιο τρόπο της Μεγάλης Εκρηξης και του Σύμπαντος (μας).

• Διαβάστε: «Οσα δημιουργήσαμε, μπορούν να μας αφανίσουν»

Σε πιο προσωπικό -και φιλοσοφικό- επίπεδο, ο Χοκινγκ δήλωνε πως δεν είναι «θρησκευόμενος κατά τη συνήθη έννοια» και πίστευε ότι «το Σύμπαν διέπεται από τους νόμους της επιστήμης. Οι νόμοι μπορεί να αποφασίστηκαν από τον Θεό, αλλά ο Θεός δεν παρεμβαίνει για να τους καταργήσει», εξηγούσε με νόημα.

Σε συνέντευξή του είχε πει ότι θεωρεί την έννοια του Παραδείσου μύθο, τονίζοντας ότι «δεν υπάρχει παράδεισος ή μετά θάνατον ζωή» και ότι μια τέτοια ιδέα είναι «παραμύθι για τους ανθρώπους που φοβούνται το σκοτάδι». Κάπου τώρα θα έχει βεβαιωθεί αν είναι όντως παραμύθι…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News