Μπορείτε να φανταστείτε τελετή για την Ημέρα των Γυναικών σε πρεσβεία του Αφγανιστάν; Μετά την πρώτη έκπληξη, όταν δέχτηκα την πρόσκληση, η φαντασία μου αποδείχτηκε εξαιρετικά περιορισμένη αφού το μόνο που σκέφτηκα ήταν ότι επρόκειτο να υποστώ μια σειρά από μάλλον βαρετές ομιλίες.

Πράγματι υπήρξαν και τέτοιες. Πέρα από τρεις λέξεις, Αφγανιστάν, Γιουνάν (Ελλάδα) και τασακόρ (ευχαριστώ), δεν κατάλαβα απολύτως τίποτα αφού έγιναν στα παστούν, καθώς απευθύνονταν στις Αφγανές που ζουν στην Ελλάδα. Όμως ο πρεσβευτής, ο κ. Ομάρ Σουλτάν, με τα… άψογα ελληνικά του, μου υποσχέθηκε ότι θα μου μεταφέρει όσα ειπώθηκαν σε μια επόμενη συνάντησή μας. (Πού έμαθε τα ελληνικά ο κ. πρέσβης; Μα, στη Θεσσαλονίκη, όπου σπούδασε αρχαιολογία και εργάστηκε δίπλα στον Μανόλη Ανδρόνικο)  

Η εκδήλωση εκτυλίχθηκε με φόντο ένα παλιό σπίτι στο Ψυχικό που στεγάζει την πρεσβεία η οποία εγκαινιάστηκε πρόσφατα. Θα σας περιγράψω το σκηνικό.

Στην είσοδο μάς υποδέχονται σεμνά οι εκπρόσωποι της βασανισμένης χώρας. Ο κήπος είναι ήδη γεμάτος με γυναίκες και πιτσιρίκια που παίζουν αμέριμνα και τρώνε το απογευματινό τους φρούτο.

Στις δύο πλευρές είναι κρεμασμένες με μανταλάκια από ένα σκοινί παιδικές ζωγραφιές. Θαυμάζω τα έργα τους. Κάποια αφηρημένα τρυπάνε την καρδιά μου, μου μιλούν για τη θύελλα των συναισθημάτων που οδήγησε παιδικά χεράκια να αναμείξουν χρώματα με αυτόν τον τρόπο.

Θάλασσες, ήλιοι, βάρκες, σπίτια, παπάκια που κολυμπούν στο νερό και καρδιές, πολλές καρδιές, κάποιες με τα χρώματα της σημαίας της πατρίδας τους, αφηγούνται ένα ταξίδι νωπό ακόμα στη μνήμη των παιδιών, όπως νωπές είναι και οι μπογιές τους πάνω στο χαρτί.

Δεν προλαβαίνω να παρατηρήσω περισσότερα πράγματα γύρω μου. Στις 5.00 μμ ακριβώς ο κύριος πρέσβης με τη σύζυγό του, ένας απεσταλμένος του υπουργείου Εξωτερικών του Αφγανιστάν και μερικοί αξιωματούχοι της πρεσβείας κάθονται στις θέσεις τους και η τελετή αρχίζει.

Πέντε νεαρές Αφγανές, που έχουν πάρει άσυλο στην Ολλανδία και τη Γερμανία, οι Φερέστα Νόορι, Ροκσάρ Νόορι, Φουζιέ Αμπάζι, Κάτερα Σαρβάρι και Σάρα Ναμπίλ, έχουν το πρόσταγμα της εκδήλωσης. Από την αρχή μέχρι το τέλος το πρόγραμμα, που έχουν ετοιμάσει διηγείται το ταξίδι και τα πάθη των γυναικών μέχρι να φτάσουν στην Ευρώπη.

Η απαγγελία ενός ποιήματος από μια κοπέλα με υπέροχη φωνή, φτάνει στα αυτιά μου τρυφερή και γλυκιά, σαν επίκληση σε κάτι θείο. Το μικρό θεατρικό δρώμενο, που ακολουθεί, είναι σπαρακτικό, όσο κι αν προσπαθώ να κρατήσω τα δάκρυά μου δεν τα καταφέρνω.

Δεν καταλαβαίνω τι λένε, όμως το νόημα είναι προφανές. Τρεις γυναίκες συναντιούνται σε ξένο τόπο. Διηγούνται η μία στην άλλη πώς έχασαν τις οικογένειές τους στο ταξίδι. Και όσο πιο χαμηλόφωνα μιλούν τόσο πιο έντονα είναι τα συναισθήματα που μας κατακλύζουν.

Η εμφάνιση ενός τραγουδιστή, που ήρθε μαζί με το συγκρότημά του από την Καμπούλ, ξεσηκώνει τις γυναίκες. Οι στιγμές αποτυπώνονται στα κινητά, για λίγο στον κήπο γίνεται χαμός. Και εγώ βρίσκω την ευκαιρία να χωθώ με ένα από τα κορίτσια της επιτροπής σε ένα ήσυχο γραφείο για να μιλήσουμε.

Στρατευμένη τέχνη

Η Σάρα Ναμπίλ είναι φωτογράφος, ζωγράφος, χρησιμοποιεί βίντεο και μικτές τεχνικές. Από το 2015 ζει στη Γερμανία, σπουδάζει εικαστικά στη Σχολή Καλών Τεχνών του Βιζμπάντεν. Στην Καμπούλ σπούδαζε πολιτικές επιστήμες και ήταν ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η δράση της ήταν και είναι κοινωνική, τα έργα της πολιτικά. Με τη ζωγραφική της, με φωτογραφίες, βίντεο και κολάζ, ασκεί χρόνια τώρα σκληρή κριτική στη βία κατά των γυναικών.

Σε ηλικία 14 ετών έκανε την πρώτη της έκθεση στο «Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης του Αφγανιστάν», συμμετείχε, μάλιστα, σε 35 εκθέσεις. Σύγχρονη τέχνη στο Αφγανιστάν; Ναι, υπάρχει αλλά είναι απειροελάχιστη και πλέον πολύ επικίνδυνη. Πίσω στην πατρίδα της, η Σάρα θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια πολύ επιτυχημένη εικαστικό, όμως η τέχνη της έγινε αφορμή για να αποκτήσει πολλούς εχθρούς.

«Αν συνεχίσετε θα σας σκοτώσουμε», ήταν η απειλή που δεχόταν καθημερινά η ίδια και οι συνάδελφοί της από τους Ταλιμπάν. Παρόλα αυτά συνέχισε γιατί «η τέχνη είναι η ζωή μου», μου λέει. Μέχρι που μια μέρα, στη διάρκεια μιας παράστασης, δέχτηκαν τρομοκρατική επίθεση. Ένας φίλος της ανατινάχτηκε δίπλα της.

Το σοκ ήταν τεράστιο για τη Σάρα, χρειάστηκε να μείνει δύο ημέρες στο νοσοκομείο. Τα πράγματα άρχισαν να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. «Πρέπει να σταματήσεις, δεν μπορώ να σε δω να πεθαίνεις», της είπε η μητέρα της. Και τότε η Σάρα πήρε τη μεγάλη απόφαση να φύγει, κάτι που ποτέ πριν δεν είχε σκεφτεί. Έφτασε στην Ολλανδία και από εκεί ζήτησε άσυλο και έγινε δεκτή στη Γερμανία.

Εδώ και τέσσερις μήνες, μαζί με άλλες τέσσερις νεαρές από το Αφγανιστάν με παρόμοια δράση, έφτιαξαν την ομάδα υποστήριξης γυναικών προσφύγων από το Αφγανιστάν. «Δεν είναι οργάνωση, έχουμε ελεύθερες δραστηριότητες, συνεργαζόμαστε με διάφορες οργανώσεις, αυτή τη φορά όμως ενωθήκαμε για να πραγματοποιήσουμε το συγκεκριμένο πρόγραμμα», λέει.

Πώς βρέθηκαν στην Ελλάδα; «Σκεφτήκαμε ότι οι γιορτές για την Ημέρα των Γυναικών είναι κάπως βαρετές. Γίνονται κάποιες ομιλίες και αυτό είναι όλο. Δεν είναι καθόλου πρακτικές», απαντάει και η φωνή της γεμίζει ένταση, «Θέλαμε να δουλέψουμε για τις γυναίκες, με κείμενα και λόγους δεν αλλάζουν τα πράγματα, θέλαμε να κάνουμε κάτι πρακτικό».

Αρχικά σκέφτηκαν να κάνουν την εκδήλωσή τους κάπου αλλού, τα προβλήματα όμως ήταν πολλά. Απευθύνθηκαν λοιπόν στην πρεσβεία που μόλις άνοιξε στην Αθήνα και ο πρέσβης δέχτηκε με χαρά να συνεργαστούν: «Είχα σκοπό έτσι κι αλλιώς να γιορτάσουμε την Ημέρα των Γυναικών στην πρεσβεία», μου είπε ο  Ομάρ Σουλτάν με τα εξαιρετικά ελληνικά του.

Το πρώτο πράγμα που έκαναν τα κορίτσια μόλις έφτασαν στην Αθήνα στις 2 Μαρτίου, ήταν μια έρευνα για τις γυναίκες από το Αφγανιστάν που έχουν αποκλειστεί στη χώρα μας. Πήγαν σε καταυλισμούς, σε σπίτια, στην πλατεία Βικτωρίας, είδαν παλιότερους και νεοαφιχθέντες πρόσφυγες, μίλησαν με περίπου 300 γυναίκες.

Η Σάρα μου δείχνει στο κινητό της φωτογραφίες από την πλατεία. Οι περισσότερες γυναίκες δεν ήθελαν να δείξουν τα πρόσωπά τους. Απολύτως κατανοητό. «Ακούσαμε τόσες πολλές διαφορετικές ιστορίες», μου λέει. Όλες, όμως έχουν όμως κάτι κοινό: όταν έφυγαν από τη χώρα τους για να πάνε στη Γερμανία, την Ολλανδία και τη Σουηδία, αυτές οι γυναίκες δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι θα εγκλωβίζονταν εδώ.

«Έχουν πράγματι προβλήματα, ψυχολογικά αλλά και ηθικά. Ήρθαμε, λοιπόν, εδώ για να κάνουμε κάτι διαφορετικό γι’ αυτές τις γυναίκες», λέει η Σάρα. Προσκάλεσαν έναν τραγουδιστή που ήρθε από την Καμπούλ για να τις διασκεδάσει λίγο, κάλεσαν όμως επίσης δύο αφγανούς δικηγόρους να τους δώσουν συμβουλές για τα προβλήματά τους.

«Διαπιστώσαμε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ενημέρωση. Δεν είμαι μητέρα αλλά είμαι γυναίκα και μπορώ να τις καταλάβω. Η καρδιά μας έχει ραγίσει, δεν μπορούμε να κοιμηθούμε τα βράδια, είναι πραγματικά πολύ σκληρά όλα αυτά που ακούμε εδώ», μου λέει η Σάρα. Η φωνή της είναι ήρεμη.

Την κοιτάζω με θαυμασμό. Αυτό το κορίτσι των 23 ετών καταφέρνει να υποτάξει κάτω από δυναμισμό και αποφασιστικότητα όλη την οργή και την απελπισία της για την ιστορία της γυναίκας που μου διηγείται.  Ένα πεντάχρονο αγοράκι βρίσκεται στη Γερμανία ενώ η μητέρα του έχει αποκλειστεί στην Ελλάδα εδώ και ένα χρόνο! Έναν ολόκληρο χρόνο περιμένει να βρεθεί μια λύση.

«Ο γιος της είναι στο νοσοκομείο αυτή τη στιγμή, αρρώστησε γιατί έχει χάσει τη μητέρα του. Μπορώ να το καταλάβω, κι εγώ όταν βρέθηκα στη Γερμανία ένιωσα την έλλειψη της μητέρας μου, συνέχεια τη νιώθω. Είναι πραγματικά σκληρό», μου επαναλαμβάνει.

Οι πέντε ακτιβίστριες κάλεσαν τις γυναίκες στην πρεσβεία κι εκείνες ήρθαν μαζί με τα παιδιά τους. Από τις 2 μέχρι τις 4 το απόγευμα περίπου 50 πιτσιρίκια ζωγράφισαν το ταξίδι τους και μετά κρέμασαν τα έργα στον κήπο: «Οι πρέσβεις αγόρασαν, ήδη, ζωγραφιές των παιδιών. Είναι πολύ καλό, αυτό. Πολύ καλό. Όταν γυρίσουμε πίσω στις χώρες μας θα κάνουμε και εκεί εκθέσεις και διαλέξεις».

Στόχος τους είναι να πουλήσουν τα έργα των παιδιών, να βγάλουν και ένα βιβλίο με τις εικόνες και τις ιστορίες που μάζεψαν. Τα λεφτά θα πάνε στα παιδιά και αν δεν τα βρουν, θα τα δώσουν σε οργανώσεις που φροντίζουν παιδιά.

«Θέλουμε να μιλήσουμε για τα προβλήματα των γυναικών από το Αφγανιστάν στην Ελλάδα. Η Δυτική Ευρώπη πρέπει να αποφασίσει γι’ αυτό το πρόβλημα. Δεν είναι μόνο δικό μας, είναι όλων και πρέπει να ληφθούν αποφάσεις», μου είπε λίγο πριν αποχαιρετιστούμε.

Συγκινημένη βαθιά, την ευχαρίστησα για την εμπειρία που είχα την τύχη να μοιραστώ μαζί της και βέβαια βγάλαμε το καθιερωμένο σέλφι. Η Σάρα δηλώνει, άλλωστε, βασίλισσα του σέλφι. Ναι, αυτή ήταν μια σπουδαία γιορτή για την Ημέρα των Γυναικών. Και η χαρά μου μεγάλη όπως κάθε φορά που συναντώ τόσο γενναίες γυναίκες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News