Υπάρχει μια συνταγή για να αποφευχθεί ο κίνδυνος να αντικατασταθούμε όλοι στους χώρους εργασίας, σε λίγα χρόνια, από ένα ρομπότ; Μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα, που φαίνεται να αποτελεί την κύρια απειλή της κοινωνίας μας,  δίνει ο Εκτορ Γκονζάλες Χιμένες, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Γιορκ, ο οποίος μελετά τη σχέση μεταξύ ανθρώπου και κοινωνικού ρομπότ και τις επιπτώσεις στην κατανάλωση.

Σε ένα άρθρο που υπογράφει στο Conversation, μετρά – όχι χωρίς μια κάποια σκωπτική διάθεση- πέντε επαγγέλματα που προορίζονται για τους ανθρώπους και θα είναι πολύ χρήσιμα για τη διαχείριση του ρομποτικού προσωπικού. Πρώτο επάγγελμα, ο «δάσκαλος τραγουδιού για ρομπότ». Ολο και περισσότερες εταιρείες  θα αναπτύξουν λογισμικό και υλικό για να κάνουν τα μηχανήματα πιο δημιουργικά σε βαθμό που να μπορούν να τραγουδούν, να χορεύουν, να μαγειρεύουν και να συμμετέχουν σε δομημένες συνομιλίες. Κάποιος πρέπει να τα διδάξει, όχι;

Δεύτερο επάγγελμα, «ο πλαστικός χειρουργός για ρομπότ». Σε ένα μέλλον με όλο και πιο εξατομικευμένα ρομπότ, θα είναι χρήσιμοι επαγγελματίες με γνώσεις  για να ρυθμίζουν τα ανδροειδή, προκειμένου να ενισχύσουν τα άκρα τους, ή να αντικαταστήσουν τους επεξεργαστές τους. Και έτσι «οι νοσηλευτές» είναι στην τρίτη θέση. Ακριβώς όπως οι άνθρωποι, τα ανδροειδή θα χρειαστούν συνεχείς ελέγχους για να ξεπερνούν διάφορες δυσλειτουργίες.

Όταν, λοιπόν, δεν θα φοβόμαστε πια, είναι πιθανό να θέλουμε να τους πάρουμε μαζί μας στις διακοπές. Και τότε θα χρειαστούμε «έναν ταξιδιωτικό πράκτορα για τα ρομπότ, ως νταντά, να αναλάβει την ευθύνη της ασφαλούς μεταφοράς». Τέλος, θα χρειαστούμε «έντιμους και χωρίς συναισθηματικούς εξαρτήσεις κριτές» όταν αποφασίσουμε να εμπλέξουμε τα ρομπότ σε αναμετρήσεις και διαγωνισμούς.

Μα γιατί μόνο πέντε;

Φωτό: Κι ένας άνθρωπος θα τους μάθει να χορεύουν. Πηγή: Columbia Pictures  

«Την τελευταία φορά που επισκέφτηκα την Κίνα ήπια τσάι με τον Ντενγκ Ξιαοπίνγκ». Οταν ένα κείμενο ξεκινάει έτσι, δεν μπορεί παρά να διαβαστεί μέχρι το τέλος. Και η ανάγνωση αυτού του κειμένου που υπογράφει στην στην Wall Street Journal ο Ντέιβιντ Κλάιν δεν απογοητεύει: ο βετεράνος δημοσιογράφος και κάτοχος του βραβείου Πούλιτζερ έχει κάτι να πει στην Αμερική και τον ηγέτη της, που έχει εμμονή με τον κινεζικό ανταγωνισμό, αλλά στην πραγματικότητα απειλείται από τη « δική του παθητικότητα».

Ο Κλάιν, που επέστρεψε στην Κίνα έπειτα από 40 χρόνια, περιγράφει μια χώρα της οποίας η οικονομία από το 1978 έχει αυξηθεί κατά 5.000% και που «το 2030 θα ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες». Αλλά δεν είναι τα μεγέθη που πρέπει να ανησυχούν την χώρα που ηγείται στη Δύση, όσο το γεγονός ότι η Κίνα την έχει αφήσει πίσω στο πεδίο του δυναμισμού: «Η Κίνα δεν είναι πλέον ένα έθνος αντιγραφέων, αλλά ένα έθνος που προχωράει σε όλους τους ζωτικούς τομείς όπως οι συναλλαγές μέσω κινητών τηλεφώνων, τα προηγμένα μικροτσίπ και η τεχνητή νοημοσύνη».

Κάθε μέρα  καταγράφονται 10.000 νέες επιχειρήσεις, γεγονός που σημαίνει ότι κάθε λεπτό γεννιούνται 7 startup (νεοφυείς επιχειρήσεις). Στις ΗΠΑ, ούτε το 8% των επιχειρήσεων δεν έχουν δημιουργηθεί μέσα στον τελευταίο χρόνο, όταν το 1980 ήταν το ποσοστό αυτό ήταν 12,5%.

Κι έπειτα είναι τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Δεν υπάρχει δημοσιογράφος στον κόσμο που να έχει μελετήσει τα θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας όσο ο Ντέιβιντ Κλάιν. Ο οποίος εξηγεί ότι οι Κινέζοι όχι μόνο έχουν πλέον περισσότερες ευρεσιτεχνίες από τους Αμερικανούς, αλλά τις προστατεύουν με ad hoc δικαστήρια. Παρόλα αυτά, στις ΗΠΑ η προστασία των δικαιωμάτων αποδυναμώνεται. Ως εκ τούτου, οι τελικές συμβουλές στον Τραμπ: «Να ανησυχείτε λιγότερο για την Κίνα και περισσότερο για την παρακμή των αμερικανικών επιχειρήσεων».

Φωτό: Ιδέες να υπάρχουν και η δουλειά γίνεται και με ένα τάμπλετ. Πηγή: Shutterstock

Σε όλους όσοι είχαν παρακολουθήσει από κοντά το τέλος του πολέμου της ανεξαρτησίας στην πρώην Ροδεσία, ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε έμοιαζε παραδόξως το πιο κατάλληλο πρόσωπο για να απαλλάξει τη χώρα από τον φαύλο κύκλο της βίας. Πώς έγινε αυτός ο ήρωας ένας τύραννος που παρέμεινε στην εξουσία επί σχεδόν τέσσερις δεκαετίες; Πώς αρνήθηκε τόσο επίμονα να παραιτηθεί προβάλλοντας το επιχείρημα ότι μόνο ο Θεός μπορούσε να του στερήσει το αξίωμά του;

Αυτή η μεταμόρφωση από ήρωα σε διάβολο παραμένει ένα από τα πιο μεγάλα μυστήρια της σχέσης ανάμεσα στον άνθρωπο και την εξουσία, παρατηρεί στον L’ Obs ο Πιερ Χασκί. «Ο Μουγκάμπε, γράφει, ήταν ένας κομψός άνθρωπος που μιλούσε τα αγγλικά της Οξφόρδης, ένας διανοούμενος που είχε γοητευτεί από την σκέψη του Μάο, αλλά κι ένας αγωνιστής τον οποίο είχε πληγώσει το γεγονός ότι άλλες αφρικανικές χώρες, όπως η Μοζαμβίκη, είχαν πετύχει την ανεξαρτησία του πριν από τη δική του χώρα. Ανήκε σε εκείνη τη γενιά των ηγετών των απελευθερωτικών κινημάτων που είχε εκπαιδευτεί στο Φορτ Χέιρ, το πανεπιστήμιο μόνο για μαύρους στη Νότια Αφρική, μαζί με τον Νέλσον Μαντέλα και τον Στιβ Μπίκο».

Εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν. Και η δημοσιογράφος Χάιντι Χόλαντ αναρωτιέται στο βιβλίο της «Δείπνο με τον Μουγκάμπε»: «Εάν είχαμε αντιδράσει διαφορετικά στα πρώτα του σημάδια της παράνοιας, η Ζιμπάμπουε θα μπορούσε να είχε αποφύγει αυτήν την κάθοδο; Ο Μουγκάμπε είναι μόνο ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο διαφθείρει η εξουσία;». Και να τι απαντά η ίδια: «Πίστευε ότι ήταν ιδιαίτερος, ότι είχε γεννηθεί για να γίνει σπουδαίος. Αλλά θα τον θυμόμαστε κυρίως ως έναν τύραννο, ένα θλιβερό πρόσωπο που κατέστρεψε τη χώρα του».

Ε πώς αλλιώς;

Φωτό: Αισθάνεται άνθρωπος ή θεός; Πηγή: Reuters/Mike Hutchings

Ακόμη και σήμερα, όταν μιλάμε για απιστία αναφερόμαστε συνήθως στη μοιχεία. Αλλά ποιος προδίδει περισσότερο; Αυτός που έχει μια σεξουαλική σχέση, μπορεί και φευγαλέα, με ένα τρίτο πρόσωπο ή εκείνος που στην αρρώστια του συντρόφου του αρχίζει να απομακρύνεται, να χάνεται, να αδιαφορεί; Και αν μεταφερθούμε στο πολιτικό πεδίο, ποιος προδίδει πραγματικά τη χώρα του;

Είναι μόνο μερικές αυτές από τις ερωτήσεις που θέτει ο Αβισάι Μαργκαλίτ, ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους φιλοσόφους, στο τελευταίο του δοκίμιο «Περί απιστίας». Κι ενώ εκ πρώτης όψεως το θέμα αυτό μοιάζει τετριμμένο, για τον Μαργκαλίτ η απιστία είναι εξ ορισμού το φίλτρο μέσα από το οποίο πρέπει να διαβάζουμε κάθε «δυνατή σχέση». Ενας λόγος για τον ισραηλινό διανοητή, βιβλία του οποίου έχουν μεταφραστεί και στα Eλληνικά, είναι ότι μόνο στις σχέσεις που θεωρούμε δυνατές, δηλαδή σε εκείνες που δίνουμε αξία, μπορούμε να αισθανθούμε προδομένοι.

Μα ποιες είναι αυτές οι «δυνατές σχέσεις»; Η ερωτική αγάπη και η φιλία ασφαλώς. Αλλά και το ανήκειν σε μια θρησκευτική κοινότητα ή η προσκόλληση στην πατρίδα. Το βασικό χαρακτηριστικό της προδοσίας σε όλες αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι τόσο η πρόθεση αυτού που προδίδει να πληγώσει όσο η αδιαφορία του «προδότη» απέναντι στο θύμα του, στην κοινή τους ιστορία, στις αξίες για τις οποίες πολέμησαν μαζί. Είναι αυτή η αδιαφορία που αποκαλύπτει με τον πιο βάναυσο τρόπο στο θύμα ότι μπορεί να αντικατασταθεί. Να αντικατασταθεί από έναν εραστή, από έναν εχθρό της πατρίδας, από έναν άλλο θεό.

Να γιατί, γράφει η Repubblica, η προδοσία για τον Αβισάι Μαργκαλίτ ταυτίζεται με την έλλειψη καθαρότητας στις ανθρώπινες σχέσεις: «Εάν, φίλε μου, σου αποκρύπτω πληροφορίες ζωτικής σημασίας, σημαίνει πως λείπει η καθαρότητα και η διαφάνεια στην επαφή μας. Εάν αντίθετα αντιλαμβάνομαι μια ανθρώπινη σχέση ως φετιχιστική  νομή και κατοχή ενός αντικειμένου, σημαίνει πως λείπει η καθαρότητα και η διαφάνεια στη σχέση».

Αυτό σημαίνει ότι μια σχέση πρέπει να διέπεται πάντα και σε κάθε περίπτωση από «όλη την αλήθεια»; Όχι, απαντά ο Μαργκαλίτ. Η ζωή χρειάζεται πολλές φορές μυστικότητα. Σοφός άνθρωπος ε;

Φωτό: Ο «θάνατος του Καίσαρα» του Βιντέντσο Καμουτσίνι. Αυτό κι αν ήταν προδοσία. Πηγή: wikimedia.org