Πολλές φορές τα πράγματα είναι όπως φαίνονται. Σε πείσμα μιας ανομολόγητης ή ανεπίγνωστης θαυματοδοξίας προδιατεθειμένων αναλυτών, που αναζητούν και νομίζουν ότι ανακαλύπτουν πίσω από τη δυσάρεστη όψη των φαινομένων ελπιδοφόρα μηνύματα, τα φαινόμενα μπορεί να μην απατούν και η αλήθεια να βρίσκεται στην επιφάνεια, όσο και αν δεν αρέσει η γύμνια της.

Οι εκλογές για την ανασυγκρότηση της λεγόμενης Κεντροαριστεράς, με τη μεγαλύτερη του προβλεπόμενου προσέλευση και την τελική ετυμηγορία της ψήφου, κατέρριψαν μερικούς δημοφιλείς μύθους που διακινούνταν σε αυτόν τον χώρο και που φαίνεται πως θα συνεχίσουν να διακινούνται, παρά την ανασκευή τους. Γιατί είναι παρατηρημένο ότι όσο πιο παταγώδης είναι η διάψευση μιας πίστης τόσο πεισματικότερα την υπερασπίζονται οι πιστοί της (κάποιοι από αυτούς όχι και τόσο ανυστερόβουλα).

Ο πρώτος μύθος είναι ότι υπάρχει δήθεν μια μεγάλη μάζα (κρίσιμη τη λένε οι λεπτολογούντες) πολιτικά άστεγων πολιτών με «προοδευτικές» και «μεταρρυθμιστικές» ιδέες, έτοιμων να αγκαλιάσουν έναν καινούργιο φορέα που θα τις εκφράζει χωρίς τις νοθεύσεις και παραμορφώσεις που φέρνει η γλύκα της εξουσίας. Οι εκλογές απέδειξαν ότι δεν υπάρχει τέτοια μάζα, ότι η συντριπτική πλειονότητα του «κεντροαριστερού» πληθυσμού είναι στεγασμένη μια χαρά στο παλιό και γνώριμο, δηλαδή στο ΠΑΣΟΚ, έστω και με την προοπτική ενός ελαφρού ονοματικού μακιγιάζ. Το ότι, για παράδειγμα, μόνον ένας από τους δέκα που ψήφισαν Το Ποτάμι στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές πριν από μόλις δύο χρόνια (και μόνον ένας από τους δεκαεπτά στις αμέσως προηγούμενες) κινητοποιήθηκε για να στηρίξει την υποψηφιότητα του αρχηγού του δείχνει κάτι σοβαρότερο από απογοήτευση ή προσωπική αποδοκιμασία. Δείχνει ότι το κόμμα αυτό –φορέας, με όλες τις κραυγαλέες αδυναμίες του, του μόνου αληθινά καινούργιου πολιτικού λόγου που γέννησε η Κρίση– προσέλκυσε σε ένα σύντομο ειδύλλιο ανθρώπους οι οποίοι δεν ένιωθαν τόσο άβολα στην πολιτική εστία τους ώστε να την εγκαταλείψουν οριστικά ή ανθρώπους που η δυσφορία τους για την κατάσταση της χώρας είναι μάλλον ηθικοαισθητική παρά πολιτική.

Ο δεύτερος μύθος, συναφής με τον πρώτο, είναι ότι ο κεντρώος ή «κεντροαριστερός» χώρος αντιπροσωπεύει την πιο φιλοευρωπαϊκή και εκσυγχρονιστική μερίδα της ελληνικής κοινωνίας. Ο εκλογικός θρίαμβος της πασοκικής νομενκλατούρας, με όλα τα πολιτικά απολιθώματα που δεν μετακόμισαν στον ΣΥΡΙΖΑ, με τη βαθύτατα μη ευρωπαϊκή κουλτούρα της και μια αρχηγό που ακόμη και αισθητικά παραπέμπει στο ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του 1980, κάνει αυτόν τον μύθο να φαίνεται κωμικός – οδυνηρά κωμικός.

Εδώ αντανακλάται όμως κάτι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι ο χώρος της «Κεντροαριστεράς». Καιρό τώρα οι πολιτικοί αναλυτές εκπλήσσονται για την ικανότητα του παλιού πολιτικού συστήματος να επιβιώνει σχεδόν αυτούσιο μέσα στον χαλασμό της Κρίσης που το ίδιο προκάλεσε. Οι εκλογές δίνουν έμμεσα μια εξήγηση για το φαινόμενο. Μας βοηθούν να καταλάβουμε μεταξύ άλλων γιατί ο Κυριάκος Μητσοτάκης μεταρρυθμίζεται από τη Νέα Δημοκρατία αντί να τη μεταρρυθμίσει. Σηκώνουν λίγο το πέπλο μυστηρίου που σκεπάζει την εντυπωσιακή δημοσκοπική αντοχή του ΣΥΡΙΖΑ (ο οποίος έχει απορροφηθεί ασμένως από το παλιό πολιτικό σύστημα, αν θελήσουμε να δεχτούμε ότι δεν ήταν πάντα μέρος του). Υποβάλλουν το συμπέρασμα ότι ο λαός πίνει το κρασί των συμβολικών αλλαγών για να ξεχάσει ότι δεν θέλει πραγματικές. Οτι, για να το προχωρήσουμε, η φιλολογία της Κρίσης ύφανε άλλον ένα μύθο και στην πραγματικότητα η Κρίση υπήρξε καταστροφική μόνο για ένα σχετικά μικρό μέρος του πληθυσμού, ενώ το υπόλοιπο έχει βρει τρόπο να συμβιώνει μαζί της.

Σε αυτό μπορούμε να δούμε επί το έργον την παροιμιώδη ελληνική προσαρμοστικότητα και τουλάχιστον να θαυμάσουμε την ανθεκτικότητα της φυλής. Με λιγότερο δοξαστικούς όρους όμως η κατάσταση στην Ελλάδα θυμίζει το θεώρημα της Κόκκινης Βασίλισσας, που ακούει η Αλίκη στο «Μέσα από τον καθρέφτη» του Λιούις Κάρολ: πρέπει να τρέχεις συνέχεια για να μένεις στην ίδια θέση.

Είναι λοιπόν εγγυημένο ότι η δραστήρια ακινησία μας θα διαιωνίζεται; Στην πολιτική παίζει ρόλο και το απρόβλεπτο, η τύχη. Όπως παίζει ρόλο και η περίφημη πανουργία της Ιστορίας, οι ανθρώπινες εκείνες ενέργειες που παράγουν βαρυσήμαντες αλλαγές χωρίς να τις επιδιώκουν. Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να μου αντιτείνει ότι αυτό είναι μια εξορθολογισμένη μορφή της πίστης σε θαύματα…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News