Λικνιστικά, διεκδικητικά, επιθετικά μπήκε στο YouTube μας: «Όταν σου χορεύω απ’ τις άλλες κλέβω». Και της απαντήσαμε με πάνω από 1,5 εκατ. χτυπήματα σε αυτή της την… αναίσχυντη διεκδίκηση. Και, ξαφνικά, μια χρυσοποίκιλτη λαϊκή ντίβα, α λα παλαιά, μια φαμ φατάλ του πάλκου με το όνομα Σούλη Ανατολή μπήκε στα μουσικά μας ακούσματα. Όσων τουλάχιστον δεν βρέθηκαν τελευταία σε κάποια από τα διεθνή φεστιβάλ στα οποία συμμετέχουν οι Imam Baildi (ήτοι οι γιοί Φαληρέα).

Και όμως. Η Σούλη Ανατολή δεν είναι απλώς μια φανταχτερή περσόνα των λάτιν λαϊκών πάλκων, του ρυθμού, του λικνίσματος. Είναι υπαρκτό καλλιτεχνικό ψευδώνυμο. Που ανήκε στη γιαγιά της, την Κερασία (Σακελλαροπούλου), τραγουδίστρια πάλκου στη δεκαετία του ’50 στο Βόλο. Την ίδια τη Ρένα Μόρφη, που είναι η ηρωίδα της ιστορίας που διαβάζετε, δεν την έβγαλαν τελικά Κερασία, αλλά η τύχη και η ζωή συνομώτησαν (ευτυχώς όχι στα… πρότυπα του Πάουλο Κοέλιο) και έφτασε όχι μόνον να την κληρονομήσει μουσικά, αλλά να πάρει και το όνομά της ως περσόνα του πάλκου.

Αν τραγουδούσε από τα μικράτα της με τέτοια γιαγιά, ρωτάτε; Μπα. Δεν πιστεύει σε αυτό η Ρένα Μόρφη. «Δηλαδή ότι γίνονται τραγουδιστές όσοι τραγουδούν πολύ από μικροί. Πάντα τραγουδούσα, αλλά όσο όλα τα παιδάκια». Άλλο ήταν που συγκλόνισε τον κόσμο της και πάνω που σπούδαζε Ιστορία και Αρχαιολογία της άλλαξε ρότα και στόχο. Ήταν το 2002 σε μια συναυλία στο Βόλο του Φοίβου Δεληβοριά με το «ΚαΨιΜί» του. Εκεί, έμεινε συγκλονισμένη η 16χρονη τότε Ρένα Μόρφη. «Από τη μαγεία και τον τρόπο που επικοινωνούσε με τον κόσμο και μετέδιδε τη συγκίνηση. Αυτό που είδα να γίνεται εκεί», μου λέει, «έμεινε τόσο χαραγμένο στην καρδιά μου που ήθελα να το ζω κι εγώ, ει δυνατόν κάθε βράδυ. Χώρια ότι είδα πως μετέδιδε τραγούδια που δεν έχεις καν στο νου σου πόση επίδραση μπορούν να έχουν, όπως το «Εφτά νωμά σε ένα δωμά» του Άκη Πάνου, που ήταν πολύ έξω από τα ακούσματά μου αλλά κατάφερε να μου το μεταφράσει και να μου το μεταφέρει μέσα από τη δική του ψυχοσύνθεση και συγκίνηση απέναντι σε αυτό».

Έτσι – και όχι από τα πέντε στο πιάνο – ξεκίνησαν όλα για τη Ρένα Μόρφη. Όλα όσα τουλάχιστον έφτασαν ως τα αυτιά μας. «Έμεινα στον δικό του αστερισμό και βρέθηκα τελικά στο πλευρό του σε μια μουσική παράσταση με την Big Band του». Για ένα χρόνο, από το 2009 μαζί του, ως το 2010 που την άκουσαν εκεί, δίπλα στον Φοίβο Δεληβοριά, οι Imam Baildi, που έψαχναν μια τραγουδίστρια σαν κι αυτήν, και την διεκδίκησαν ως «φωνή τους». «Ήμουν πάλι στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή», θυμάται.

Λαϊκή τραγουδίστρια; – την ρωτάω. Την ρωτούν συνεχώς γι’ αυτό το «λαϊκό». «Εξαρτάται τι σημαίνει για τον καθένα λαϊκό», είναι η απάντησή της. Εκείνη θεωρεί αυτό το είδος που έφερε λικνιστικά και διεκδικητικά, με το «Όταν σου χορεύω απ’ τις άλλες κλέβω», στο YouTube των ακουσμάτων μας ως «εμπνευσμένο από το κλασικό λαϊκό τραγούδι αλλά και το λαϊκό λάτιν, περασμένο μέσα από το δικό μας πρίσμα». Οι ρυθμοί είναι ο κώδικας. Κάπως σαν το μπάμπο του Μανώλη Χιώτη. Αυτό το «λαϊκό» είναι μεγάλη συζήτηση, τελικά. «Το ζήτημα είναι τι καταλαβαίνει ο καθένας με αυτό και τι εννοεί. Αυτόν που το έχει γράψει και τις καταβολές του, το από πού κατάγεται; Αυτός που το ακούει από πού κατάγεται; Για μένα λαϊκό είναι αυτό που χτυπάει στις καρδιές πολύ διαφορετικών μεταξύ τους ανθρώπων και τους θυμίζει κάτι δικό τους, που τους ξυπνάει ένα γλυκό συναίσθημα για κάτι που τους έλεγε π.χ. ο πατέρας τους ή κάτι πιο πικρό, από μιαν αγάπη που τους πλήγωσε».

Αυτό λοιπόν υπηρετεί όχι ακριβώς μόνον η Ρένα Μόρφη, αλλά κυρίως η περσόνα Σούλη Ανατολή (τίτλος και του δίσκου της στην Minos EMI), «το προσωπικό μου πρότζεκτ, που είναι κάτι πιο φανταχτερό, που δεν είναι τρολ ούτε θεατρικός ρόλος, που δεν είναι λαϊκό γλέντι, αλλά απλά η δική μου μουσική έκφραση, που την επιλέγω και στυλιστικά» (και με τι φορέματα χρυσαφιά, θα προσθέταμε).

Και στο πρόγραμμά της ως Ρένα Μόρφη, που υπηρετεί το πρότζεκτ και την περσόνα Σούλη Ανατολή, στο «Σταυρό του Νότου Plus» (αυτό το Σάββατο 28 Οκτωβρίου και το επόμενο 4 Νοεμβρίου τουλάχιστον και ανάμεσα σε περιοδεία της ανά την Ελλάδα με τους Imam Baildi), πέρα από τα τραγούδια του δίσκου «Σούλη Ανατολή» υπηρετεί ακριβώς αυτό. Το λαϊκό. Είτε είναι γραμμένο σήμερα από τους συνεργάτες της, που μοιράζονται αντίστοιχο όραμα ή «καινούργιο υλικό», όπως το χαρακτηρίζει. Είτε είναι επανεκτελέσεις παλιών τραγουδιών, όπως εκείνα τα ινδικά της Βούλας Πάλλα ή το υπέροχο «Θέλω να ζεις για μένα» της μεγάλης Χαρούλας Λαμπράκη. Αλλά και Ζαμπέτα, Καλδάρα, Άκη Πάνου. «Τραγουδάω τα τραγούδια που χτυπάνε στη δική μου καρδιά», μου ξεκαθαρίζει.

Όπως μου ξεκαθαρίζει και το θέμα των επανεκτελέσεων, σε συνδυασμό με τα νέα τραγούδια: «Σε όλες τις συναυλίες που έχω δει και έξω όλοι οι καλλιτέχνες τραγουδούν και ότι τους έχει επηρεάσει σε αυτό που είναι σήμερα. Διότι κανένας δεν έχει φυτρώσει. Δεν υπάρχει παρθενογένεση. Εμπνεόμαστε απλώς από το παλιό και έτσι γεννιέται το καινούργιο. Αυτό μου το έμαθαν πολύ καλά οι Imam Baildi. Και χαίρομαι που έχει ρεύμα το παλιό τραγούδι και αυτό τους το αποδίδω και είμαι περήφανη που συμμετέχω σε μια τέτοια μπάντα που φέρνει αυτό το υλικό ξανά στο προσκήνιο». Και αυτό πέρα από την προσωπική της διάθεση, που θέλει να «αποκατηγοριοποιήσει αυτό που λέμε λαϊκό τραγούδι». Με τη φανταχτερή, φιδίσια στην φιγούρα και λάγνα Σούλη Ανατολή κυρίως. Με πιο αναλογική προσέγγιση, όπως μου εξηγεί (σε αντίστιξη προς τις ηλεκτρονικές λούπες των Imam Baildi), και με ορχήστρες όπως παλιά, αλλά όχι με μπουζούκι. Με ηλεκτρικές κιθάρες, με λάτιν κρουστά και λάτιν και άλλους ρυθμούς, παραδοσιακούς, όπως κούμπια, ματσάτα. Μαζί με ανατολίτικο τσιφτετέλι και καρσιλαμά. «Αυτό που έκανε το ’50 ο Χιώτης με το μάμπο του, αλλά ένα βήμα, λίγο πιο βαθιά στην Καραϊβική. Χρωστάμε σε αυτό πολλά στον κρουστό μας Κάρλος Μενέντες, που κατάγεται από την Κούβα και γύρισε εκεί, αλλά τώρα μας γύρισε μαυρισμένος και εξωτικός για να παίξει μαζί μας».

Ο ήχος τους, μου λέει η Ρένα Μόρφη για τη Σούλη Ανατολή της, «δεν είναι αμιγώς λάτιν διότι έχει κάτι από όλους μας. Κάτι από την ηλεκτρική κιθάρα του Λάμπη Κουντουρογιάννη. Κάτι από τον εμπνευσμένο από τον Quantic (σ.σ.: τον Γουίλ Χόλαντ και την Quantic Soul ορχήστρα του) συνθέτη και σολίστ στην κλασική κιθάρα Δημήτρη Μπαλογιάννη, που είναι και συνθέτης πολλών από τα νέα τραγούδια μας. Κάτι από την αγαπημένη τζαζ και φανκ του Αστέρη Σταματάκη στα πλήκτρα». Και από τα ακούσματα ή τις προτιμήσεις των άλλων μουσικών: Άγγελος Πολυχρόνου, Ορέστης Μπενέκας.

«Δεν είναι ούτε ρέπλικα, ούτε ρετρολαγνεία αυτό που κάνουμε. Είναι μια παράσταση που έχει εμπνευστεί από κάτι, όπως όλες εμπνέονται από κάτι».

«Το ταξίδι με τους Imam Baildi προβλεπόταν από την αρχή τεράστιο και υπέροχο», μου λέει η Ρένα Μόρφη, που μόλις επέστρεψε μαζί τους από την πέμπτη πανευρωπαϊκή περιοδεία τους σε Γαλλία, Αγγλία, Σκωτία, Ελβετία, Γερμανία, με 14 συναυλίες που στην καλύτερη των περιπτώσεων είχε μόνον το 50% Έλληνες ακροατές. Για να μην μιλήσουμε για τα «μόνιμα» φεστιβάλ που εμφανίζονται, όπως το South by Southwest στο Όστιν του Τέξας, το Canada Jazz Festival, το Sziget Festival στην Ουγγαρία ή το Lafayette Festival στη Λουιζιάνα του αμερικανικού Νότου. «Είναι εντυπωσιακό πως ανταποκρίνεται κοινό που δεν ξέρει λέξη ελληνικά στη μουσική και πως είναι σαν να καταλαβαίνει τα λόγια. Πως χορεύουν και παθιάζονται. Εκεί βλέπεις το μεγαλείο αυτών των τραγουδιών και αυτών των συνθετών» (και μιλάμε για τα τραγούδια με τη Σοφία Βέμπο ως την εβραιοπούλα της Θεσσαλονίκης Στέλλα Χασκήλ, που ανέδειξαν με τις λούπες τους οι Imam Baildi).

Βέβαια, αυτό το – διαρκές πλέον – ταξίδι σήμαινε ότι άφησε πίσω την Ιστορία και την Αρχαιολογία που σπούδαζε στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Βέβαια, το παραδέχεται: «Αγάπησα πολύ την ιστορία και ολοκλήρωσα τις σπουδές μου, παρότι είχαν πάρει τα μυαλά μου αέρα με το τραγούδι. Ήταν ένα δώρο που ήθελα να κάνω στον εαυτό μου. Όπως είναι το να μοχθείς και να ολοκληρώνεις κάτι που έχεις ξεκινήσει».

Πέρα από αυτό, για τη Ρένα Μόρφη (η Σούλη Ανατολή ίσως δεν πολυασχολείται με αυτό) «η Ιστορία και το Τραγούδι έχουν κάτι κοινό. Προσπαθούν και τα δύο να αποκωδικοποιήσουν την ανθρώπινη ψυχή. Το τραγούδι αποτυπώνει συναισθήματα και στιγμές και η ιστορία αποκωδικοποιεί συμπεριφορές. Χώρια που αν είχαμε καλή γνώση της Ιστορίας θα είχαμε γλιτώσει πολλά…»

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News