Παραφράζοντας τον τίτλο μιας δικής του ταινίας, βασισμένης στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η κουβανική περιπέτεια του εμβληματικού ιταλού κινηματογραφιστή Φραντσέσκο Ρόσι ήταν το χρονικό ενός προαναγγελθέντος «κινηματογραφικού» θανάτου. Επρόκειτο για ένα πρότζεκτ στο οποίο ο καταξιωμένος σκηνοθέτης και σεναριογράφος -εγκατέλειψε τα εγκόσμια το 2015– αφιερώθηκε με όλες του τις δυνάμεις. Αυτό που επιδίωκε ο Ρόσι ήταν να γυρίσει μια ταινία για τον Τσε, σχεδόν αμέσως μετά τη δολοφονία του, αλλά τελικά δεν τα κατάφερε.

Ο δημιουργός αριστουργημάτων όπως το «Τζουλιάνο ο αρχιληστής» και «Τα χέρια πάνω από την πόλη», ένας άνθρωπος της Τέχνης και της Αριστεράς με πάθος για την ελευθερία, αντιμετώπισε σημαντικές δυσκολίες εξαιτίας και του καθεστώτος Κάστρο, από το οποίο ζήτησε αλλά ποτέ δεν έλαβε την απαραίτητη βοήθεια, αλλά και των ιταλών χρηματοδοτών του, οι οποίοι ενδεχομένως να λάκισαν μπρος στην επαναστατικότητα του πρωταγωνιστή της ταινίας.

Το αποτέλεσμα ήταν το ταξίδι στα χνάρια του πιο διάσημου επαναστάτη του 20ου αιώνα που πραγματοποίησε ο Ρόσι στο τέλος του 1967, φτάνοντας έως την πολυπληθέστερη χώρα της Καραϊβικής και καταλήγοντας στη συνέχεια στη Βολιβία, να μην αποδώσει καρπούς. Τουλάχιστον έως σήμερα. Γιατί τώρα -χάρη στη θυγατέρα του Ρόσι, Καρολίνα,- αυτή η αγιογραφία του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα που δεν προβλήθηκε ποτέ στη μεγάλη οθόνη, κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία της Ιταλίας.

«Οι 199 Ημέρες του Τσε», (I 199 GIORNI DI CHE, εκδ. Rizzoli), περιλαμβάνουν το ημερολόγιο που κράτησε ο κινηματογραφιστής κατά το οδοιπορικό του στα μέρη όπου έδρασε ο αργεντινός επαναστάτης. Ο Ρόσι έγραψε, μεταξύ άλλων, για την αναχώρησή του με προορισμό την Αβάνα την 31η Οκτωβρίου του 1967, μόλις 22 ημέρες μετά τον θάνατο του ήρωα των Κουβανών, για την παραμονή του στη Βολιβία, για την επιστροφή του στην Κούβα, για τις πολλές εβδομάδες που πέρασε στη Ρώμη, προσπαθώντας, μάταια όπως αποδείχτηκε, να φτιάξει την ταινία του. Ενας πρόλογος της επιμελήτριας της έκδοσης, φωτογραφικά ντοκουμέντα, ένα χρονολόγιο αλλά και μια εξαιρετική αφήγηση για την αποστολή του στη νησιωτική χώρα την οποία ο Ρόσι συνέγραψε  πολλά χρόνια μετά, το 2012, αφότου ξαναπήρε στα χέρια του το ημερολόγιό του, συμπληρώνουν την έκδοση.

Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Σέρνα όπως Μάρκος Ιούνιος Βρούτος

Πρόκειται για ένα βιβλίο που είναι συγχρόνως ένα μυθιστόρημα «του δρόμου», ένα κινηματογραφικό ντοκουμέντο, η αναβίωση μιας εποχής αλλά και μια έρευνα για τον θάνατο του Τσε καθώς ο σκηνοθέτης είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με πλήθος μαρτύρων και ανθρώπων που κάτι είχαν να πουν. Αλλά αυτό που ξεχωρίζει, διατρέχοντας τις περισσότερες από 240 σελίδες τούτου του βιβλίου, είναι η ματιά ενός αυθεντικού καλλιτέχνη: «Αυτή η ταινία δίχως την οδυνηρή και θλιβερή παρουσία της Λατινικής Αμερικής δεν θα άξιζε πολλά. Οι γηγενείς Ινδιάνοι άλαλοι, ακίνητοι ανά τους αιώνες, η βάπτιση εκείνου του πλάσματος, γυμνού ανάμεσα στα χέρια μιας μητέρας περισσότερο φοβισμένης για τη μοίρα τους παρά ευτυχισμένης. Και εκείνα τα νεκροταφεία από λάσπη, αναχώματα δίχως όνομα. Και οι Ανδεις καλυμμένες από χιόνι στη μοναξιά μιας θάλασσας από ακαλλιέργητα εδάφη», έγραψε ο Ρόσι, περιγράφοντας μέσα σε μερικές αράδες μια ολόκληρη ήπειρο. Αφορμή για να αποφασίσει, ωστόσο, (να αποπειραθεί) να γυρίσει μια ταινία για τον Τσε στάθηκε ένας από τους πιο επιφανείς πρωταγωνιστές της ρωμαϊκής ιστορίας.

 Οτιδήποτε και αν σκέφτεται κανείς για τον Κάστρο, είναι αδύνατο να μην τον συνεπάρει αυτός ο άνδρας. Είναι ο πατριάρχης του Μάρκες, ο τελευταίος δικτάτορας της Λατινικής Αμερικής και συγχρόνως ο αρχηγός μιας θρυλικής επανάστασης

«Τον Οκτώβριο του 1967 έσπαζα το κεφάλι μου για να ξεδιαλύνω μια ιδέα που με απασχολούσε καιρό: πάντα με γοήτευε η προσωπικότητα του Βρούτου, του δολοφόνου του Καίσαρα. Η απόλυτη αγάπη του για τη δικαιοσύνη και την αρετή που τον ώθησαν στην τυραννοκτονία, και η αδυναμία του να διαχειριστεί τις συνέπειες της πράξης του […] θεωρούσα πως ήταν στοιχεία που θα μπορούσαν ν’ αναδειχθούν εκ νέου με τρόπο εμβληματικό μέσω μιας αντιπαραβολής με την επικαιρότητα […] Ο Ρίτσαρντ Μπάρτον με είχε κάνει να ελπίζω ότι θα θελήσει να συμμετάσχει σ’ αυτήν την περιπέτεια μαζί μου», αποκαλύπτει ο Ρόσι στο ημερολόγιό του. Αλλά στη συνέχεια, προσδιορίζει, «θέλησα να διαβάσω τις σελίδες του Σουητώνιου, του Πλούταρχου και, στο τέλος, την τραγωδία του Σαίξπηρ, και ήταν ξεκάθαρο πλέον για μένα ότι έχανα τον χρόνο μου, καθώς ο θεατρικός συγγραφέας είχε χρησιμοποιήσει τον χρονογράφο και τον ιστορικό ως σεναριογράφους και είχε προσθέσει τους διάλογους, ήτοι την ποίηση. Και εμπεριείχε όλα όσα ήθελα να πω. Αλλά δεν αισθανόμουν ικανός να αναμετρηθώ στον κινηματογράφο με τον Σαίξπηρ […] Περιφερόμουν, οπότε, μεταξύ των ερειπίων της Ρωμαϊκής Αγοράς απογοητευμένος και οργισμένος που δεν μπορούσα να βρω μια λύση, όταν πληροφορήθηκα την είδηση του θανάτου του Τσε Γκεβάρα. Επρόκειτο για μια αναπάντεχη επιφοίτηση: αυτός θα ήταν αυτός ο δικός μου Βρούτος»  

Όσον αφορά στον ηγέτη της Κουβανικής Επανάστασης, ο Ρόσι, με ματιά κινηματογραφική σημειώνει πως «ο Φιντέλ είναι σαν τον Φεντερίκο (Φελίνι) με γενειάδα, ψηλός όπως εκείνος, έχει την ίδια σωματική διάπλαση, την ίδια φωνή, την ίδια επιθυμία να είναι αρεστός και να σαγηνεύει, είναι ψεύτης όπως ο Φελίνι, και ιδιοφυής, ομιλητής ακαταμάχητος, αχρείος και ανήμπορος την ίδια στιγμή. Οτιδήποτε και αν σκέφτεται κανείς για τον Κάστρο, είναι αδύνατο να μην τον συνεπάρει αυτός ο άνδρας. Είναι ο πατριάρχης του Μάρκες, ο τελευταίος δικτάτορας της Λατινικής Αμερικής και συγχρόνως ο αρχηγός μιας θρυλικής επανάστασης, που εκείνη την εποχή έκανε πολλούς να ελπίζουν ότι ο δημοκρατικός και φιλελεύθερος σοσιαλισμός θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα και σε χώρες με κομμουνιστική διακυβέρνηση».  

Οσο για τους λόγους της αποτυχίας του, «το στοίχημα ήταν σχεδόν αδύνατο, αλλά είχα καταφέρει να πραγματοποιήσω γυρίσματα στα μέρη της αδιαπέραστης αλήθειας του Σαλβατόρε Τζουλιάνo, κάτω από τα μάτια της Μαφίας, οπότε γιατί να μην τα καταφέρω και εδώ; Έκανα λάθος, όχι όσον αφορά τους υπολογισμούς αλλά την κρίση μου: ενώπιον των πολιτικών η Μαφία είναι ένα αστείο».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News