Η Δανία είναι ένας άλλος κόσμος. Το καταλαβαίνεις πριν καν προσγειωθείς στην Κοπεγχάγη. Χωμένες στον βυθό της Βαλτικής Θάλασσας διακρίνονται από ψηλά οι ανεμογεννήτριες που σου υπενθυμίζουν ότι πάνω από το 50% της ηλεκτρικής ενέργειας αυτής της χώρας παράγεται από ανανεώσιμες πηγές. Υστερα το βλέπεις στους δρόμους, στον υπέροχο τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν μεταξύ τους ποδηλάτες, οδηγοί και πεζοί, στην ευκολία με την οποία κινούνται άτομα με αναπηρία ή κινητική διαταραχή, στα δεκάδες καρότσια με βρέφη (σχεδόν όλα ντυμένα σαν Τελετάμπις με χρωματιστές φόρμες του σκι), καθένα από τα οποία ήρθε στον κόσμο μαζί με ένα φουσκωμένο επίδομα από το κράτος.

Το συναντάς και σε μία διαφορετική, πιο προοδευτική μορφή, στην «αναρχική» κοινότητα Κριστιάνια. Σε αυτό το κοινωνικό πείραμα που διατηρείται από τη δεκαετία του 1970 αυτό που σου κάνει εντύπωση δεν είναι οι στύλοι με τις μικρές και μεγάλες ζελατίνες με διαφορετικά είδη μαριχουάνας ή τα ανέμελα χαμόγελα των ανεμπόδιστων πωλητών κάτω από τη βροχή. Είναι ο πάγκος με τα κουνουπίδια και τα λάχανα, η παράγκα με τα κρεμασμένα μεταχειρισμένα ρούχα, το βλέμμα του θρυλικού επαναστάτη του Μεξικού Εμιλιάνο Ζαπάτα που επιβλέπει από ένα γκράφιτι την αισθητή απουσία της έννοιας της ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Οι περίπου 1.000 κάτοικοι της αυτοδιαχειριζόμενης κοινότητας στην καρδιά της Κοπεγχάγης μοιράζονται τα πάντα.

Μα ποιο είναι το μυστικό τους; Είναι στο DNA των Δανών η προοδευτικότητα; Οχι, δεν μπορεί, θα είναι κάτι στην ατμόσφαιρα που εισπνέουν οι κάτοικοι της χώρας. Ετσι εξηγείται το φαινόμενο Σελίνα Γιουλ. Είναι Ρωσίδα. Εντελώς διαφορετικό DNA. Εφτασε στη Δανία σε ηλικία 13 ετών και σήμερα αναγνωρίζεται από την κυβέρνηση της Δανίας επισήμως ως το πρόσωπο που συνέβαλε στο να μειωθεί κατά 25% η σπατάλη φαγητού στη χώρα!

«Ηταν μία τρελή ρωσίδα γυναίκα που μπήκε μέσα με μία τρελή ιδέα για τη μείωση της σπατάλης φαγητού. Και δείτε πού έφτασε», δηλώνει στο BBC η Μαρία Νοέλ, υπεύθυνη επικοινωνίας στο Dagrofa, ένα κατάστημα λιανικής πώλησης της Δανίας. Εφτασε εκεί επειδή ενηλικιώθηκε στην Κοπεγχάγη αλλά και επειδή μεγάλωσε στη Μόσχα, πριν και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης. «Ερχομαι από μία χώρα όπου βιώσαμε σημαντικές ελλείψεις φαγητού, τη διάλυση των υποδομών, ο κομμουνισμός κατέρρευσε, δεν ήμαστε σίγουροι πώς θα φέρουμε φαγητό στο τραπέζι», λέει η ίδια.

Ως καταναλωτής στη Δανία, με ένα ιστορικό στη Ρωσία, όταν συνειδητοποίησε πόσο φαγητό κατέληγε στα σκουπίδια η Γιουλ εξοργίστηκε. Αρχισε σεμνά, το 2008, με μία απλή σελίδα στο Facebook, όπου αναρτούσε συμβουλές στους υπόλοιπους καταναλωτές προτρέποντάς τους να μειώσει καθένας τα απορρίμματα φαγητού. Απλά πράγματα: να φτιάχνουν μία λίστα με τα απαραίτητα ψώνια, να βγάζουν μία φωτογραφία το ψυγείο τους για να βλέπουν από το σουπερμάρκετ τι και πόσα τρόφιμα έχουν πραγματικά ανάγκη. «Αρχισα ως ένας εξαγριωμένος καταναλωτής, αλλά η Δανία είναι μία μικρή χώρα, και το μήνυμα πέρασε εύκολα», έχει εξηγήσει η ίδια.

Γρήγορα ίδρυσε την οργάνωση Stop Spild af Mad («Σταματήστε να σπαταλάτε φαγητό») και ύστερα από τρεις μήνες κατάφερε να πείσει τη μεγαλύτερη αλυσίδα σουπερμάρκετ Rema 1000 να αντικαταστήσει όλες τις προσφορές (2+1 δώρο) με εκπτώσεις σε μεμονωμένα προϊόντα. Πριν εφαρμόσει το σχέδιο της Γιουλ, η αλυσίδα σπαταλούσε περίπου 80 με 100 μπανάνες την ημέρα! Ο αριθμός αυτός μειώθηκε κατά 90% όταν σε καθεμία μπανάνα τοποθετήθηκε το μήνυμα «πάρε εμένα, είμαι σινγκλ». Σήμερα, ύστερα από εννέα χρόνια, όλα τα σουπερμάρκετ ακολουθούν μία παρόμοια στρατηγική.

Η οργάνωση της 36χρονης Γιουλ κάνει διαρκώς εκστρατείες οι οποίες σταδιακά έχουν αφαιρέσει το στίγμα που συνοδεύει τα υπολείμματα φαγητού. Οι οδηγίες κάθε φορά είναι απλές: Μία φορά τον μήνα αναζήτησε στην κατάψυξή σου UFO («unidentified frozen object» ή «μη ταυτοποιημένο κατεψυγμένο αντικείμενο»), κάθε Κυριακή φτιάξε τάπας με συγκεντρωμένα υπολείμματα φαγητού της εβδομάδας, μην ντρέπεσαι να πάρεις μαζί σου ένα άδειο τάπερ σε ένα εστιατόριο –και όχι μόνο για τον σκύλο σου!- άδειασε το περιεχόμενο του ψυγείου σου και χάρισέ το στον γείτονά σου πριν κάνεις ένα ταξίδι.

Είτε λόγω DNA, είτε λόγω νοοτροπίας, ατμόσφαιρας, πρόσφατης ιστορίας ή διακυβέρνησης, οι κάτοικοι της Δανίας είναι ανοιχτόμυαλοι. Γρήγορα υιοθέτησαν την πολιτική της οικονομίας στο φαγητό. Εξ ου και μειώθηκε κατά 25% η σπατάλη σε εθνικό επίπεδο μέσα σε λίγα μόνο χρόνια. Μάλιστα, το 2016 άνοιξε το πρώτο σουπερμάρκετ (Wefood) που πουλάει αποκλειστικά τρόφιμα που έχουν λήξει, σε τιμή μειωμένη κατά 30 με 50%. Κι ύστερα άνοιξε κι άλλο κατάστημα. Κι άλλο. Εν τω μεταξύ, άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά προσπαθούν να υιοθετήσουν την ίδια νοοτροπία. Κι όλα άρχισαν από μία τρελή ρωσίδα με μία τρελή ιδέα.