Στις αρχές του 2^ου αιώνα μ.Χ. ο Ρωμαίος σατυρικός ποιητής Γιουβενάλης, είχε γράψει στο έργο του «Σάτυραι»: Rara avis in terris nigroque simillima cycno. Που σημαίνει «Ενα σπάνιο πουλί στη γη, τόσο σπάνιο όπως ένας μαύρος κύκνος».

Η φράση αυτή επιβίωνε για αιώνες στην Ευρώπη για να περιγράψει ένα αδύνατο ή αναπάντεχο συμβάν, μιας και ο κόσμος πίστευε ότι όλοι οι κύκνοι ήταν κατάλευκοι. Ωσπου το 1697 ανακαλύφθηκαν στην Αυστραλία οι μαύροι κύκνοι και αποδείχθηκε στην πράξη ότι ένα και μόνο απροσδόκητο γεγονός, ανά πάσα στιγμή, μπορεί να διαψεύσει μια μακροχρόνια παρατήρηση ή μια βεβαιότητα. «Μαύροι κύκνοι» με βάση τη θεωρία του Νασίμ Νίκολας Τάλεμπ, ήταν για παράδειγμα η Γαλλική Επανάσταση ή το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους δεδομένης και της πολύ σημαντικής επίδρασης που είχαν στην ιστορία. Ωστόσο, η μακρά περίοδος έντονης αμφισβήτησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δεν θα καθιστούσε πλέον ως αναπάντεχη εξέλιξη ή «μαύρο κύκνο» ακόμα και τη διάλυσή της. Που πηγαίνει λοιπόν η Ευρώπη;

Η χρονιά που έρχεται ίσως αποδειχθεί ορόσημο για την ΕΕ λόγω των μεγάλων πολιτικών εξελίξεων. Στις κατεξοχήν «ευρωπαϊκές χώρες», Γαλλία και Γερμανία, θα διεξαχθούν εκλογές. Νέα κυβέρνηση θα εκλέξουν και στην Ολλανδία και ενδεχομένως στην Ιταλία, δύο ακόμα ιδρυτικές χώρες της ΕΕ.

Το Ηνωμένο Βασίλειο επίσης αναμένεται να ενεργοποιήσει το άρθρο 50 της συνθήκης της Λισαβόνας για να ξεκινήσει η διαδικασία εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ενωση ενώ την προεδρία των ΗΠΑ θα αναλάβει ο Τραμπ με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τις διατλαντικές σχέσεις.

Οι φυγόκεντρες, αντιευρωπαϊκές δυνάμεις έχουν ενισχυθεί σε βαθμό που να  διεκδικούν με μεγάλες πιθανότητες την εξουσία στις επικείμενες εκλογικές αναμετρήσεις.

Αν, φυσικά, η Λεπέν αναλάβει τα ηνία της χώρας που επινόησε την ΕΕ, αυτό μπορεί να σημάνει και το τέλος της Ενωμένης Ευρώπης, τουλάχιστον με τη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα. Η λιγότερη Ευρώπη όμως που παρεκκλίνει των τεσσάρων θεμελιωδών ελευθεριών στη διακίνηση προσώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων, και θέτει σε κίνδυνο τη Χάρτα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της ΕΕ, θα γύριζε το ρολόι της ηπείρου πολλές δεκαετίες πίσω. Αυτά αποτέλεσαν, άλλωστε, τους πυλώνες για την οικονομική ανάπτυξη και την ενδυνάμωση των σχέσεων, των ευρωπαϊκών λαών.

Ομως, ούτε και η περισσότερη Ευρώπη που αναβιώνει το όραμα του φεντεραλισμού αποτελεί ρεαλιστική απάντηση σε μια περίοδο που η ΕΕ δοκιμάζεται από τη συνεχή οικονομική κρίση, τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές, την τρομοκρατία και τις γεωπολιτικές προκλήσεις γύρω της. Οι διαχωριστικές αναφορές, εξάλλου, στον ευρωπαϊκό χώρο μεταξύ Βορρά-Νότου σε οικονομικό επίπεδο και Ανατολής-Δύσης σε κοινωνικό και πολιτικό κυρίως επίπεδο, δυσκολεύουν τη συνοχή της Ενωσης σε μεγάλο βαθμό. Επιπλέον η Γερμανία που είναι η μοναδική χώρα με βαθιά γνώση και αληθινή εμπειρία ομοσπονδίας, δεν δείχνει διατεθειμένη να αναλάβει πρωτοβουλίες δημιουργίας σκληρού πυρήνα με όσα κράτη θα προχωρούσαν σε πολιτική ενοποίηση και ομόκεντρων κύκλων με τις χώρες που θα διαφοροποιούνταν στον βαθμό ολοκλήρωσης.

Η Ευρώπη λοιπόν χρειάζεται να πάρει μια ανάσα, διασφαλίζοντας καταρχήν τον κοινό παρονομαστή και να στρέψει το βλέμμα στους πολίτες της, μειώνοντας το χάσμα με τις πολιτικές ελίτ στη λήψη των αποφάσεων.

Οι τρεις μηχανισμοί που δημιούργησαν ΕΕ και Eυρωζώνη από την αρχή της κρίσης για την προστασία και σταθεροποίηση των κρατών μελών και του χρηματοπιστωτικού συστήματος (EFSM, ΕFSF και ΕSM) αλλά και οι πρωτοβουλίες της ΕΚΤ υπό τον Μάριο Ντράγκι, είναι βήματα που δεν μπορούν να υποτιμηθούν. Ωστόσο, η ενίσχυση της αλληλεγγύης βρίσκεται κυρίως στην αμοιβαιοποίηση του ρίσκου. Δηλαδή, στη δημιουργία τραπεζικής και δημοσιονομικής ένωσης, κάτι που δυσκολεύει όμως η Γερμανία με την αυστηρή της προσκόλληση στις πολιτικές λιτότητας.

Με αφορμή και τις επετειακές εκδηλώσεις από τα 500 χρόνια της Μεταρρύθμισης του Λούθηρου και τα 100 χρόνια της Ρωσικής Επανάστασης είναι βέβαιο ότι το 2017 θα βρει την Ευρώπη να συζητά περισσότερο από ποτέ τον μελλοντικό της προσανατολισμό.

*Πού πας Ευρώπη;

*Ο Σπύρος Τσαούσης ζει στο Λονδίνο και εργάζεται ως financial controller σε επενδυτική τράπεζα.

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News