Η ειρωνεία της ζωής είναι παρούσα ακόμη και στο θάνατο: σχεδόν την ίδια ώρα που, έπειτα από εντολή της ελληνικής δικαιοσύνης, ολοκληρωνόταν η εκταφή της σορού του Αλέξανδρου Βέλιου για να διαπιστωθεί εάν του χορηγήθηκε ένεση που επίσπευσε τον θάνατό του, ένας 17χρονος Βέλγος γινόταν ο πρώτος ανήλικος στον κόσμο που άφηνε την τελευταία του πνοή με τον ίδιο τρόπο. Και απολύτως νόμιμα. Πώς κατάφερε να κάνει ένα τέτοιο βήμα το καθολικό Βέλγιο, η χώρα με τους περισσότερους δηλωμένους πιστούς στην Ευρώπη, τουλάχιστον έως πριν από μερικά χρόνια, ενώ η ορθόδοξη Ελλάδα φοβάται ακόμη και να συνεχίσει τη συζήτηση για την ευθανασία που άνοιξε ένας δημοσιογράφος τις τελευταίες ημέρες της ζωής του;

Πάμε λίγο πίσω, στις 4 Απριλίου του 1990. Ο βασιλιάς Μποντουέν του Βελγίου παίρνει άδεια δυο ημερών από τα βασιλικά του καθήκοντα επικαλούμενος «ηθική αδυναμία» να τα ασκήσει. Η κίνηση δεν έκανε κανέναν να πέσει από τα σύννεφα. Το βελγικό Σύνταγμα είχε τροποποιηθεί λίγο νωρίτερα ακριβώς για να μην αναγκάζεται ο καθολικός βασιλιάς να επικυρώνει νόμους για τους οποίους αισθανόταν ότι έθεταν σε δοκιμασία τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις.

Κάπως έτσι η χώρα νομιμοποίησε τις αμβλώσεις. Κι έτσι έγινε 12 χρόνια αργότερα μια από τις πρώτες χώρες που νομιμοποίησε την ευθανασία κι έπειτα, το 2104, η μοναδική μαζί με την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο και τη μακρινή Κολομβία που επέκτεινε το δικαίωμα στον «αξιοπρεπή θάνατο» και στους ανήλικους.

Την Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου έγινε και η πρώτη όπου ένας ανήλικος έκανε χρήση αυτού του δικαιώματος – ήταν 17 χρονών, τίποτε άλλο δεν έγινε γνωστό για την περίπτωσή του. Ο,τι ακολούθησε ήταν περίπου αναμενόμενο: η καθολική εκκλησία εξέφρασε τη διαφωνία της επισήμως και ανεπισήμως, ο καθολικός Τύπος δραματοποίησε ακόμη περισσότερο ένα ανθρώπινο δράμα με ερωτήματα του τύπου «μα μπορεί πραγματικά ένα παιδί να ζητήσει να το σκοτώσουν;».

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει ένας κόσμος που υπερασπίζεται το δικαίωμα στον αξιοπρεπή θάνατο – ή μάλλον στη λύτρωση από τον πόνο: «Μόνο όποιος έχει δει από κοντά αυτούς τους ανθρώπους να παλεύουν μπορεί να καταλάβει» είπε σε συνέντευξή του στη Repubblica ο Αλμπέρτο Σπινόζα, ισπανός συγγραφέας που πάλεψε για πολλά χρόνια με τον καρκίνο όταν ήταν παιδί για να αποτυπώσει αυτήν την πάλη στο βιβλίο του «Κόκκινα βραχιολάκια».

Είναι μια διαμάχη που δεν περιστρέφεται μόνο γύρω από τον θάνατο. Τον περιέχει κιόλας: το 2014 στην Ολλανδία η Ελς Μπορστ πλήρωσε στα 81 της χρόνια με τη ζωή της το γεγονός ότι θεωρείτο πάντα στη χώρα της η «μητέρα» του νόμου για την ευθανασία. «Την τιμώρησα για το έγκλημα που διέπραξε» θα έλεγε ο άνθρωπος που άφησε πάνω στο σώμα της 41 μαχαιριές.

Κι αλλού τι γίνεται; Ιδού πώς έχουν τα πράγματα (βλ. χάρτη) με τεχνική υποσημείωση: Ενεργητική χαρακτηρίζεται η ευθανασία (βλ. και υποβοηθούμενη αυτοκτονία) στην οποία υπάρχει παρέμβαση των γιατρών για την επέλευση του θανάτου, παθητική όταν απλώς διακόπτεται η φαρμακευτική αγωγή ή η μηχανική υποστήριξη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News