«Τα κοριτσάκια δεν πρέπει να κλαίνε», της είπε ο πατέρας της, ύστερα από ένα γερό χαστούκι όταν εκείνη ήταν 14 ετών. Σε εκείνη την ηλικία, τον είχε ακολουθήσει στην Αντίσταση – ήταν ακόμα πόλεμος, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Η Οριάνα Φαλάτσι γεννήθηκε στη Φλορεντία στις 29 Ιουνίου του 1929 και ήταν κόρη ξυλουργού. Στον πόλεμο ο πατέρας της μπήκε στην Αντίσταση και την πήρε μαζί του για να αποκτήσει η κόρη του χαρακτήρα δυναμικό και μαχητικό. Σε κάθε περίπτωση έτσι έγινε.

Οταν τελείωσε ο πόλεμος, η Οριάνα ήταν 17 και άρχισε να γράφει σε εφημερίδες όπως η Corriere della serra και Σε περιοδικά όπως το L’ Europeo. Τα άρθρα της συχνά μεταφράζονταν για να δημοσιευθούν και εκτός Ιταλίας. Οταν τελείωσε το σχολείο δοκίμασε να σπουδάσει Ιατρική, αλλά σύντομα τα παράτησε. Είχε αποφασίσει οριστικά να ασχοληθεί με το γράψιμο.

Η ζωή της Οριάνα Φαλάτσι ήταν πολυτάραχη. Είχε πολύ γράψιμο, πολλή περιπέτεια σε εμπόλεμες ζώνες, πολλή αντίσταση, έναν μεγάλο έρωτα με τον Αλέκο Παναγούλη, με τον οποίο δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν σε μια κοινή γλώσσα, όπως φαίνεται στην επιστολή που δημοσιεύουμε παρακάτω, πολλούς καβγάδες με τους μουσουλμάνους («μου έχουν σπάσει τ’ αρχίδια», είχε δηλώσει) και φυσικά πολύ ξύλο. Το 1968, όταν είχε πάει στην Πόλη του Μεξικού για τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες έπεσε πάνω στις ταραχές που έγιναν στην Πλατεία των Τριών Πολιτισμών. Εκεί, 10 μέρες πριν την έναρξη των αγώνων, στρατός και αστυνομία έπνιξαν στο αίμα φοιτητική διαδήλωση. Συνελήφθησαν περισσότερα από 1.300 άτομα και δεν έγινε ποτέ γνωστό πόσοι σκοτώθηκαν – ο αριθμός εκτιμάται από 30 έως 300 φοιτητές. Φυσικά η Οριάνα βρισκόταν ανάμεσά τους κι έτσι δέχθηκε 3 σφαίρες, σύρθηκε από το μαλλί στο δρόμο μέχρι την κλούβα και εν συνεχεία εκδιώχθηκε από τη χώρα με απειλές θανάτου. Εκτοτε σιχάθηκε και τους Μεξικανούς.

Η Φαλάτσι ήταν η πρώτη Ιταλίδα που πήγε ως ειδική απεσταλμένη στον πόλεμο του Βιετνάμ (πέρασε μεγάλα διαστήματα εκεί μεταξύ 1967-1975) και είναι επίσης σε παγκόσμιο επίπεδο η γυναίκα που έμεινε στην ιστορία για τις προκλητικές συνεντεύξεις της με τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες παγκοσμίως – προκλητικές με θετικό ή με αρνητικό τρόπο.

Το 1972 σε συνέντευξη που της έδωσε ο τότε Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ, ο τελευταίος δήλωσε ότι ο πόλεμος στο Βιετνάμ ήταν «άχρηστος» και ότι ο ίδιος αισθάνεται «σαν καουμπόης που οδηγεί το βαγόνι του τρένου μόνος του, καλπάζοντας πάνω στο άλογό του». Αργότερα ο ίδιος χαρακτήρισε εκείνη τη συνέντευξη ως την μόνη πιο καταστροφική συζήτηση που είχε ποτέ με εκπρόσωπο του Τύπου.

Το 1979, η Φαλάτσι πήρε συνέντευξη από τον Αγιατολάχ Χομεϊνί τον οποίο προσφώνησε «τύραννο» κατάμουτρα. Για να συναντήσει τον ηγέτη στο Ιράν υποχρεώθηκε να φορέσει τσαντόρ. Διαβάστε παρακάτω τον καβγά που ξέσπαζε μεταξύ τους στη συνέντευξη…

Ο.Φ.: Πρέπει να σας ρωτήσω κάποια πράγματα. Για παράδειγμα το τσαντόρ, που υποχρεώθηκα να φορέσω για να έρθω και να σας πάρω συνέντευξη, και το οποίο επιβάλλετε να φορούν οι γυναίκες στο Ιράν. Δεν αναφέρομαι στο ρούχο, αλλά σε αυτό που πρεσβεύει, τη διάκριση στην οποία υποβάλλετε τις γυναίκες μετά την επανάσταση. Δεν μπορούν να σπουδάσουν στο πανεπιστήμιο μαζί με τους άνδρες, δεν μπορούν να δουλέψουν με τους άνδρες, δεν μπορούν να κολυμπήσουν στη θάλασσα ή σε πισίνα μαζί με τους άνδρες. Πρέπει να τα κάνουν όλα χωριστά και να φοράνε τσαντόρ. Παρεμπιπτόντως πώς κολυμπάς με το τσαντόρ;
Α.Χ.: Τίποτα από αυτά δεν σας αφορά, οι παραδόσεις μας δεν σας αφορούν. Αν δεν σας αρέσει ο ισλαμικός τρόπος ντυσίματος δεν υποχρεούστε να τον υιοθετήσετε ‒ εξάλλου αυτός αφορά νέες γυναίκες και σεβάσμιες κυρίες.
Ο.Φ.: Αυτό είναι πολύ ευγενικό, Ιμάμη, και εφόσον μου το είπατε, θα ξεφορτωθώ αμέσως αυτό ο ηλίθιο μεσαιωνικό τσουβάλι. Να!

Εν ολίγοις αυτή ήταν η Οριάνα Φαλάτσι. Μια γυναίκα που σε κάθε μορφή κανόνα πρότασσε την ανυπακοή. Μια μαχητική δημοσιογράφος που κάλυψε από πρώτο χέρι όλες τις μεγάλες συγκρούσεις που σημειώθηκαν στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, μια γυναίκα που μίλησε με τις ηγετικές προσωπικότητες που σημάδεψαν το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Αυτή η γυναίκα, ενδιαφερόταν πρωτίστως για τρία πράγματα: για το κοινό καλό, για τον έρωτα, για την αντίσταση. Με αυτή τη λογική σας παρουσιάζουμε τις τρεις επιστολές που ακολουθούν από τη συλλογή που κυκλοφορεί στην Ιταλία αυτές τις μέρες με τίτλο «La paura è un peccato» (=Ο φόβος είναι αμαρτία) από τις εκδόσεις Rizzoli.

Επιστολή προς τη Σίρλεϊ Μακλέιν
Η αμερικανίδα ηθοποιός ήταν φίλη με την Οριάνα Φαλάτσι, και η τελευταία της έστειλε αυτή την επιστολή μετά τη μεγάλη καταστροφή που προκλήθηκε από πλημύρα στη Φλωρεντία το 1966. Η ίδια η Φαλάτσι, κίνησε τα νήματα για την εξασφάλιση χρηματοδότησης ώστε να επιδιορθωθούν οι ζημιές. Μαζί με την επιστολή έστειλε και ένα λεύκωμα με φωτογραφίες από την κατεστραμμένη πόλη.

Φλορεντία, 1^η Ιανουαρίου 1967

Αγαπητή Σίρλεϊ,

αυτό είναι ένα από τα βιβλία με φωτογραφίες της πλημύρας στη Φλωρεντία. Δεν είναι το καλύτερο, αλλά είναι το μόνο διαθέσιμο αυτές τις μέρες. Δίνει μια μικρή ιδέα για τη μεγάλη καταστροφή. Εχω γράψει λεζάντες στα αγγλικά για κάθε φωτογραφία. 

Η ανοικοδόμηση της Φλωρεντίας δεν είναι μόνο θέμα χρημάτων. Σε πολλές περιπτώσεις είναι θέμα χρόνου και προσωπικού. Για παράδειγμα, δεν υπάρχουν αρκετοί εξειδικευμένοι τεχνικοί της αποκατάστασης σε όλο τον κόσμο, κι εμείς εδώ έχουμε 870 διατηρητέα κτίρια τόσο κατεστραμμένα που αμφιβάλλω αν θα μπορέσουν ποτέ να επισκευαστούν.

Παρ΄όλα αυτά είναι και θέμα χρημάτων, και έχουμε ανάγκη από χρήματα και δεν ντρεπόμαστε να τα ζητήσουμε, διότι δεν μας επιτρέπεται η πολυτέλεια της ντροπής όταν η Ομορφιά και ο Πολιτισμός μπορούν να σωθούν με κάποιον τρόπο. Αν θέλεις να στείλεις λεφτά, στείλε πολλά λεφτά. Μόνο, σε παρακαλώ στείλ’τα κατευθείαν στη Φλωρεντία, όχι στη Ρώμη – εκεί υπάρχει πάντα κάποιος κλέφτης έτοιμος να τα βάλει στο χέρι. Αν επιθυμείς να σώσεις τα κτίρια στείλ’τα στην:

• Επιτροπή για την Αποκατάσταση των Εργων Τέχνης. Παλάτσο Στρότζι, Φλωρεντία.

Αν επιθυμείς να σώσεις τα βιβλία και τα χειρόγραφα της Βιβλιοθήκης σε παρακαλώ στείλ’ τα στην:

• Επιτροπή για την Εθνική Βιβλιοθήκη της Φλωρεντίας

Αν επιθυμείς να βοηθήσεις τους άπορους άστεγους, στειλ’τα στον:

• Πιέρο Μπαρτζελίνι, Δήμαρχο της Φλωρεντίας.

Είναι δύσκολο να επιλέξεις. Εγώ διάλεξα τη Βιβλιοθήκη.

Οριάνα

Επιστολή προς τον Αλέκο Παναγούλη

Βόννη, 26 Αυγούστου 1973

Αγαπημένε μου Αλέκο,

σου γράφω εκ νέου για να σου πω πόσο χάρηκα που σε άκουσα για δεύτερη φορά στο τηλέφωνο. Παρότι δεν μπορούμε να πούμε πολλά πράγματα, αφού εσύ δεν καταλαβαίνεις τίποτα απ΄όσα λέω κι εγώ δεν καταλαβαίνω τίποτα απ΄όσα λες, είναι ωραίο να ακούω τη φωνή σου. Εγώ, μετά, νιώθω καλύτερα.

Σ΄ευχαριστώ για την απάντηση στην ερώτησή μου «τι σημαίνει να είσαι άνδρας». Τη χρειαζόμουν για το τέλος. Είναι εξαιρετική απάντηση, καλύτερη από την ποίηση του Κίπλινγκ. Μάλλον έτσι όπως θα τη χρησιμοποιήσω θα προσθέσω και τη δική σου ερώτηση προς εμένα: «Και για σένα είναι άνδρας;». Ετσι θα μπορέσω να ανταπαντήσω: «Ανδρας είναι… μια δημιουργία όπως εσύ. Είναι εσύ».

Πάντως ένα μέρος της απάντησή σου με προβλημάτισε. Ο Αντρέας το μετέφρασε ως εξής: «To love without permitting one love to become an handicap». Στα ιταλικά: «Αγάπησε δίχως να επιστρέψεις στην αγάπη να γίνει εμπόδιο». Κατάλαβα ότι αυτό το έλεγες σε μένα, όχι στους άλλους.

Ε, λοιπόν, εγώ δεν θα γίνω ποτέ εμπόδιο, αναπηρία. Εγώ ξέρω ότι υπάρχουν πράγματα ακόμα πιο μεγάλα από την αγάπη ενός ανθρώπου ή την αγάπη για έναν άνθρωπο. Για παράδειγμα, ένα όνειρο. Για παράδειγμα, μία μάχη. Για παράδειγμα, μία ιδέα.

Τα λέμε το Σάββατο. Το πολύ, Κυριακή. Αν τα καταφέρω, και πριν από το Σάββατο ή την Κυριακή. Η δουλειά στη Βόννη τελείωσε, θα κάνω μια στάση στην Ιταλία να δω τη μητέρα μου που είναι άρρωστη. Μετά θα πετάξω αμέσως σε σένα. Μη σκεφτείς ούτε λεπτό να βγεις από την κλινική όταν θα φτάσω. Αν πρέπει να μείνεις στην κλινική, θα μείνεις στην κλινική. Κι εγώ θα σου κάνω παρέα στην κλινική με μία εκ βαθέων συζήτηση στα ελληνικά. ‘H θα παίξουμε σκάκι.

ΟΚ;

Περίμενέ με. Εγώ σε περίμενα πολύ.

Οριάνα

Επιστολή προς τον Φιντέλ Κάστρο
Η Οριάνα Φαλάτσι είχε κλείσει μία συνέντευξη με τον κουβανό ηγέτη τον Νοέμβριο του 1983. Κι ενώ όλα είχαν κανονιστεί, ο Κάστρο ακύρωσε τη συνέντευξη. Ισως αυτό ήταν αποτέλεσμα σοβιετικής παρέμβασης. Ισως επειδή η Φαλάτσι ήταν πολύ απότομη. Στο ερωτηματολόγιο που είχε προετοιμάσει για τον συνεντευξιαζόμενο υπήρχαν ερωτήσεις του στιλ: Είναι αλήθεια ότι δεν μπορείτε να ανεχθείτε τους Αμερικανούς; Γιατί αφήνετε να σκοτωθούν τόσοι στρατιώτες σας σε τόσους πολέμους στο εξωτερικό; Εσείς έχετε διωχθεί και τώρα διώκετε;

Ο λόγος πάντως που επικαλέστηκε το καθεστώς ήταν η «αντιεπαναστατική» συμπεριφορά που επέδειξε η Οριάνα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της στην Κούβα και κατόπιν αυτού. Η απάντησή της, απευθείας προς τον Φιντέλ Κάστρο, ήταν μία επιστολή 1.400 λέξεων (εδώ συντομευμένη), στην οποία του τα λέει έξω από τα δόντια.

Νέα Υόρκη, 1^η Οκτωβρίου 1983

κύριε Πρόεδρε,

την Τετάρτη 28 Σεπτεμβρίου, ο Πρεσβευτής σας στην Ουνέσκο […] με ενημέρωσε ότι η συνέντευξη που είχε συμφωνηθεί για τον Νοέμβριο ακυρώθηκε. Η αιτία της ακύρωσης είναι κάτι το απίστευτο: «Πείτε στην Οριάνα την οποία δέχθηκα την περασμένη άνοιξη, πως σύμφωνα με τις πληροφορίες μου με το που έφυγε από την Κούβα, εκφράστηκε αρνητικά για τις θέσεις μου και έκανε δηλώσεις που δείχνουν προκατάληψη εναντίον της επανάστασης και του σοσιαλισμού». […] Αυτό το μήνυμα προσβάλει τη νοημοσύνη και την αξιοπρέπειά μου. Η πράξη σας αυτή είναι προδοσία, και τουλάχιστον έλλειψη σεβασμού σε έναν άνθρωπο του οποίου δεν χάσατε ποτέ την εκτίμηση και στον οποίο οφείλετε –όχι μόνο γι’ αυτόν τον λόγο– πολύ σεβασμό. […] Η αλήθεια είναι ότι αθετήσατε τον λόγο σας, με προδώσατε επειδή το μετανιώσατε. […] Είδατε σ΄αυτή τη συνέντευξη αυτό που βλέπουν πολλοί ηγέτες σ’ εμένα: μια γυναίκα ενοχλητική, με ανεξάρτητη σκέψη, μια συγγραφέα που δεν εντυπωσιάζεται από την Εξουσία και που την αντιμετωπίζει χωρίς φόβο και συστολή για να μπορέσει να γράψει την ιστορία. Τι κρίμα! Σας είχα για πιο τολμηρό πιο σκληραγωγημένο από τις μάχες. […]

Δύο εκπρόσωποι της εξουσίας μου γύρισαν την πλάτη αυτή την εβδομάδα: ο Αουγκούστο Πινοσέτ και ο Φιντέλ Κάστρο. […] Μπορώ να καταλάβω τον Πινοσέτ. Δεν μπορώ να πω το ίδιο για τον Φιντέλ Κάστρο. Δεν με κολακεύει να ξέρω ότι φοβήθηκε την Οριάνα Φαλάτσι. Αντίθετα με απογοητεύει ως άνθρωπος και ως πολιτικός. Περισσότερο ως άνθρωπος, παρά ως πολιτικός. Πίστευα πως γνώρισα έναν άνθρωπο ο οποίος δεν ήταν μόνο αρχηγός κράτους ή πολιτικός. Τώρα καταλαβαίνω ότι γνώρισα απλώς έναν από τους πολλούς αρχηγούς κρατών. […] Επίσης, γνώρισα έναν πολιτικό που με κορόιδεψε. Θα τα γράψω όλα στο επόμενο βιβλίο μου, θα εξηγήσω γιατί δεν περιλαμβάνεται η συνέντευξη του Κάστρο. Κι αυτό το θλιβερό επεισόδιο θα είναι το πικρό συμπέρασμα των μελετών μου πάνω στην Εξουσία.  

Θα καταλάβετε, ότι την Τετάρτη, 28 Σεπτεμβρίου κάνατε ένα σοβαρό λάθος: όχι μόνο τινάξατε στον αέρα μία συνέντευξη κορυφαίας ποιότητας και ιστορικής σημασίας. Οχι μόνο εξοργίσατε ένα πρόσωπο το οποίο θα ήταν πολύ πιο συνετό να μην προσβάλλετε και να μην θίξετε. Σαν μια πέτρα που πέφτει με φόρα μέσα στο σαλόνι που είναι γεμάτο κρύσταλλα και θρυμματίζει ό,τι πολύτιμο υπάρχει εκεί. Εσείς καταστρέψατε κάτι ακόμα μεγαλύτερης σημασίας.  

Και γι’ αυτόν τον λόγο, εγώ δεν σας συγχωρώ.

Οριάνα Φαλάτσι

Δεν ξέρουμε αν απάντησε ο Φιντέλ Κάστρο σ’ αυτή την επιστολή, πάντως συνέντευξη δεν έδωσε. Ωστόσο η Οριάνα Φαλάτσι, χάρη στην επιμονή, τη μαχητικότητα και τις διασυνδέσεις της κατάφερε να πάρει συνεντεύξεις από πολλά κυρίαρχα πρόσωπα της ιστορίας μέσα στις δεκαετίες του 1960, του 1970 και του 1980. Μεταξύ άλλων έχει μιλήσει με τη μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Ινδίας Ιντιρα Γκάντι, την πρωθυπουργό του Ισραήλ Γκόλντα Μέιρ, τον παλαιστίνιο ηγέτη Γιάσερ Αραφάτ, τον πρωθυπουργό του Πακιστάν Ζουφικάρ Αλι Μπούτο, τον γερμανό καγκελάριο Βίλι Μπραντ, τον σάχη του Ιράν, Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, τον πρόεδρο του Νοτίου Βιετνάμ Νγκουγέν Βαν Θιέου, τον στρατηγό του Βορείου Βιετνάμ Βο Νγκουέν Γκιαπ (κατά τη διάρκεια του πολέμου), τον κινέζο ηγέτη Ντενγκ Ξιαοπίνγκ, τον πολωνό πρόεδρο και νομπελίστα Λεχ Βαλέσα, τον πνευματικό ηγέτη του Θιβέτ Δαλάι Λάμα, τον αμερικανό πολιτικό Ρόμπερτ Κένεντι κ.α.

Βιβλία της έχουν μεταφραστεί πολλά και στα ελληνικά. Αυτόν τον καιρό διατίθενται από τα ελληνικά βιβλιοπωλεία οι ακόλουθοι τίτλοι: «Ενας άντρας» (Εκδόσεις: ΕΞΑΝΤΑΣ, τιμή: € 20,35), «Γράμμα σ΄ένα παιδί που δε γεννήθηκε ποτέ» (Εκδόσεις: ΝΕΦΕΛΗ, τιμή: € 13,56), «Η οργή και η περηφάνια» (Εκδόσεις: ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ, τιμή: € 22,59), «Ινσαλάχ» (Εκδόσεις: ΕΞΑΝΤΑΣ, τιμή: € 25,44)

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News