Ο Μαουρτίτσιο Κατελάν (γενν.1960), ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της ιταλικής σύγχρονης τέχνης είχε βγει στη σύνταξη (από μόνος του!) από το 2012, ύστερα από τη μεγάλη αναδρομική έκθεσή του στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ της Νέας Υόρκης, με τίτλο «All». Στην έκθεση εκείνη, είχε παρουσιάσει σχεδόν όλη τη δουλειά του, από το 1989, περίπου 130 τον αριθμό. Τα έργα που παρουσίασε ήταν συνδεδεμένα μεταξύ τους με τρόπο ώστε να σχηματίζουν μία τεράστια εγκατάσταση μέσα στο κέντρο του μουσείου που είναι σαν μεγάλη ροτόντα.

Το θέμα μας όμως εδώ είναι η νέα δουλειά του «συνταξιούχου» εικαστικού από την Πάντοβα, η οποία θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Guggenheim στη Νέα Υόρκη από τις 4 Μαΐου, αλλά ήδη έχει ξεσηκώσει σάλο παγκοσμίως.

Γιατί; Διότι η νέα εγκατάσταση του Μαουρίτσιο Κατελάν, η οποία τιτλοφορείται America είναι μία ολόχρυση (από ατόφιο χρυσάφι) λεκάνη τουαλέτας, η οποία είναι ακριβές αντίγραφο μίας αληθινής πορσελάνινης λεκάνης σαν αυτές που έχουμε όλοι στο μπάνιο μας και η οποία μάλιστα λειτουργεί κανονικά, καθώς είναι συνδεδεμένη με το σύστημα αποχέτευσης του μουσείου. Η λεκάνη αυτή θα βρίσκεται εγκατεστημένη, όχι στον εκθεσιακό χώρο, αλλά μέσα στις τουαλέτες για το κοινό του μουσείου – αντικαθιστά μία από τις κοινές πορσελάνινες για όσο θα διαρκέσει η έκθεση. Οποιος λοιπόν από τους επισκέπτες θέλει, θα μπορεί να τη χρησιμοποιήσει ελεύθερα, για να ουρήσει ή να αφοδεύσει.

Χορηγοί του καλλιτέχνη γι’ αυτή την πανάκριβη και προβοκατόρικη, ομολογουμένως, εγκατάσταση, είναι μεταξύ άλλων οι Δάκης και Λιέττα Ιωάννου, η διάσημη γκαλερί Perrotin με χώρους στο Παρίσι, τη Νέα Υόρκη, το Χόνγκ Κονγκ και τη Σεούλ (η οποία και εκπροσωπεί παγκοσμίως τον Μαουρίτσιο Κατελάν) καθώς και η Ντάσα Ζούκοβα, η σύζυγος του ρώσου κροίσου Ρομάν Αμπράμοβιτς, η οποία είναι επιχειρηματίας, συλλέκτρια έργων τέχνης αλλά και η ιδρύτρια του περίφημου Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Garage, το οποίο στεγάζεται στα παλιά γκαράζ των υπεραστικών λεωφορείων στη Μόσχα.

Η εν λόγω χρυσή τουαλέτα, είναι το πρώτο έργο που φιλοτέχνησε ο Μαουρίτσιο Κατελάν μετά την αυτόβουλη συνταξιοδότηση-απόσυρσή του από τον κόσμο της σύγχρονης τέχνης το 2012.

Και γιατί αυτό το έργο είναι μια χρυσή τουαλέτα; Δηλαδή: τι θέλει να πει ο καλλιτέχνης; Το μήνυμα είναι σαφές – όπως είναι εξάλλου και σε όλες τις εγκαταστάσεις του: ο Κατελάν δίνει με το έργο του στον λαό, για όσο διαρκεί η έκθεση, ένα αντικείμενο υπερβολικής και πρόστυχης χλιδής, το οποίο μπορεί να αποκτήσει μόνο το 1% του πληθυσμού της Γης. Και ο λαός, αυτό το αντικείμενο μπορεί να το απολαύσει μόνος του, σε απόλυτα ιδιωτικό περιβάλλον (της τουαλέτας), για να καλύψει τις φυσικές ανάγκες του που είναι κοινές σε πλούσιους και φτωχούς. Ποτέ ως τώρα κανένα έργο τέχνης δεν έχει παραδοθεί στο κοινό ενός μουσείου με τέτοιον τρόπο, τόσο άμεσο και τόσο ιδιωτικό.

Από την άλλη όμως ο Μαουρίτσιο Κατελάν με τη χρυσή λεκάνη του θίγει την υπερβολή στην οποία κινείται σταθερά το παγκόσμιο χρηματιστήριο της σύγχρονης τέχνης. Τέλος, αναφορικά και με τον τίτλο του έργου (America), ο καλλιτέχνης κάνει μνεία στο αμερικανικό όνειρο, στο οποίο θεωρητικά έχουν δικαίωμα όλοι και το οποίο παραλληλίζει με τις ανθρώπινες φυσικές ανάγκες. Προχωρημένο; Οι αμερικανοί κριτικοί τέχνης πάντως λένε ότι το έργο του Ιταλού τούς θυμίζει τις σοσιαλιστικά κλίνουσες προεκλογικές δηλώσεις του υποψηφίου για την ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος, Μπέρνι Σάντερς.

Οσο για το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ, το οποίο θα φιλοξενήσει την περίφημη εγκατάσταση, λέει ότι τη τουαλέτα «America» του Μαουρίτσιο Κατελάν, είναι μια σύγχρονη αναφορά στο περίφημο ουρητήριο του γάλλου σουρεαλιστή Μαρσέλ Ντυσάν με τίτλο Fountain (1917), το οποίο παρουσιάστηκε τότε σαν γλυπτό και άλλαξε για πάντα την αμερικανική τέχνη του 20ού αιώνα.

Επίσης, σύμφωνα πάντα με τους επιμελητές του Γκούγκενχαϊμ, η χρυσή λεκάνη παραπέμπει και στην παράδοξη καλλιτεχνική έρευνα του ιταλού προβοκάτορα εικαστικού Πιέρο Ματσόνι (1933-1963) με τίτλο Artist’s Shit (1961), κατά την οποία ο ίδιος κονσερβοποίησε τα περιττώματά του και πουλούσε την κάθε κονσέρβα σε τιμή που αναλογούσε στο βάρος της σε χρυσό!

Το Μουσείο Guggenheim παράλληλα με την έκθεση τον Μάιο, επανεκδίδει αναθεωρημένο και τον κατάλογο του Μαουρίτσιο Κατελάν από την προηγούμενη αναδρομική με τίτλο «All» ο οποίος περιλαμβάνει ολόκληρη τη δουλειά του εμβληματικού αυτού καλλιτέχνη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News