Την γραμματική των εξαιρέσεων, όπως περίπου έλεγε ο Ουμπέρτο Εκο σε ένα από τα παιγνιώδη κείμενά του για τα οξύμωρα, μιας Ευρώπης που είναι μεν ενωμένη, αλλά προβλέπει -και αποδέχεται προφανώς- διαφορετικές πολιτικές για ένα από τα πιο ισχυρά μέλη της, επιχειρούν να γράψουν οι «28» μετά την ιστορική συμφωνία με τη Βρετανία.

Η ανησυχία που εκφράζεται εδώ και πολλά χρόνια και σε διαφορετικά επίπεδα, αλλά και με διαφορετικές αφορμές, για μία Ευρώπη πολλών ταχυτήτων -πολιτικών, οικονομικών, πολιτισμικών, θεσμικών- επανέρχεται. Η αίσθηση ότι η Βρετανία πήρε τόσα πολλά ώστε να μπορεί βάσιμα να πει ότι είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά την ίδια ώρα δεν είναι και μέλος του πιο στενού πυρήνα, είναι διάχυτη και το «τι μέλλει γενέσθαι» είναι το επίμαχο ερώτημα.

Η Monde σε εκτεταμένο κείμενο ανιχνεύει αυτήν την τάση και καταγράφει πώς φτάσαμε στη συμφωνία και γιατί οι λεπτομέρειες της επίτευξης είναι αυτές που μας δείχνουν με ποιο τρόπο η ενότητα των «28» κλυδωνίζεται.

Για τη Monde η διαπραγμάτευση για την αποφυγή του Brexit ήταν μια μακρά και δραματική διαδικασία που μπλέχτηκε με το Προσφυγικό, το οποίο το βλέπουν σαν τη μεγαλύτερη κρίση χώρες όπως η Γερμανία και η Αυστρία, αλλά και η Ελλάδα (η εφημερίδα καταγράφει την πρόθεση του Αλέξη Τσίπρα να βάλει βέτο στη συμφωνία με τη Βρετανία αν δεν υπήρχε εγγύηση για το μη κλείσιμο των συνόρων). Μια Ευρώπη δηλαδή που συζητούσε δύο υπαρξιακά της προβλήματα ταυτόχρονα, με το ένα να επηρεάζει την εξέλιξη του άλλου.

Deal. Unanimous support for new settlement for #UKinEU

— Donald Tusk (@eucopresident) February 19, 2016

Μία μόλις λέξη («Deal») στο tweet του Ντόναλντ Τουσκ μετά την λήξη των μαραθώνιων επαφών με τον Ντέιβιντ Κάμερον για το καθεστώς της Βρετανίας μέσα στην ΕΕ ή (αν δεν πήγαιναν καλά τα πράγματα) έξω από αυτήν, άνοιγε, λοιπόν, περισσότερα θέματα από όσα έκλεισε.

Τι συμφωνία, με τι όρους και τι σημαίνει αυτό για την Ενωμένη Ευρώπη; Και περισσότερο, πόσο ενωμένη θα είναι έπειτα από την ομόφωνη αποδοχή αυτού του ειδικού καθεστώτος όπως το χαρακτήρισε και ο ίδιος ο βρετανός πρωθυπουργός;

Μια Ευρώπη «λιγάκι αποπροσανατολισμένη»

Την ώρα που η Ευρώπη προσπαθεί μέσα από αρκετές δυσκολίες, διαφωνίες και καθυστερήσεις να προωθήσει την όλο και βαθύτερη οικονομική και πολιτική ενοποίηση, ένα μέλος της καταφέρνει να διεκδικήσει την εξαίρεσή του από «τα τμήματα που δεν λειτουργούν», κατά τα λόγια του Κάμερον, όπως η Σένγκεν και το ευρώ. Αλλά την ίδια ώρα το μέλος αυτό ζητά από τους ψηφοφόρους του να πουν «ναι» στην Ενωση, με τους όρους που διεκδίκησε και πέτυχε.

Με άλλα λόγια, είναι μια συμφωνία υπερασπίσιμη για τον Κάμερον, αλλά όχι ιδιαίτερα για τους άλλους ηγέτες, συμπεραίνει η Monde. «Εντιμη» λύση κατά τον Γιούνκερ, «δεν παραβιάζει τις βασικές αρχές της ΕΕ», κατά τον Τουσκ: αμήχανες μοιάζουν οι διαπιστώσεις και των δύο.

Το δημοσίευμα της Monde θέτει, πάντως, το ζήτημα πολύ παραστατικά: έπρεπε να εκτελεστεί σωστά η χορογραφία της διαπραγμάτευσης, με τον Κάμερον να μπορεί να δηλώνει ότι διαπραγματεύτηκε σκληρά και -αν δεν τα κατάφερνε- να έπεφτε ηρωικά και για τους άλλους ηγέτες να μπορούν και αυτοί να λένε ότι το πάλεψαν όσο μπορούσαν. Win-win ή όχι, μόνο η πορεία των συνομιλιών θα το έδειχνε.

Ολα αυτά είναι συμπτώματα μιας Ευρώπης που έχει χάσει τον προσανατολισμό της, γράφει η εφημερίδα, για να προσθέσει σε αυτά και την γνωστή πλέον φωτογραφία με την Ανγκελα Μέρκελ. Την ώρα που παιζόταν το Brexit οι άλλοι ηγέτες κοιτούσαν (κυριολεκτικά και μεταφορικά) αλλού: ο Ολάντ σε μια συνέντευξη για γαλλικό μέσο, και η Μέρκελ στο δρόμο για να αγοράσει το παραδοσιακό σνακ των Βρυξελλών, τις τηγανιτές πατάτες στο χωνάκι.

Και ο λογαριασμός;

Η ΕΕ βγαίνει από τη διαπραγμάτευση για την αποφυγή του Brexit κουρασμένη γράφει η Monde. Είναι ίσως μια «πολυ-κρίση», γράφει η εφημερίδα, όπου ποτέ δεν ήταν βαθύτερες οι αντιθέσεις ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ όσο αυτές που φαίνονται το τελευταίο διάστημα.

Οτι και αν βγάλει το αμφίρροπο για την ώρα δημοψήφισμα της Βρετανίας, το μέλλον της Ευρώπης σαν Ενωση πολλών ταχυτήτων με κάθε μέλος σε διαφορετικό βαγόνι για διαφορετικά ζητήματα μοιάζει όλοι και πιο κοντινό. Και ένα «όχι» θα προκαλέσει έναν –μοιραίο ίσως- σεισμό που θα θέσει εν αμφιβόλω όλη την Ενωση.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News