Μια μακριά, συναισθηματικά πλούσια αλλά μη ερωτική σχέση με μια παντρεμένη γυναίκα διατηρούσε επί περίπου 30 χρόνια ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’. Η σχέση ξεκίνησε όσο ήταν καρδινάλιος και συνεχίστηκε με την άνοδό του στην κεφαλή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας μέχρι και τον θάνατό του, αποκαλύπτουν επιστολές αλλά και φωτογραφίες που έρχονται τώρα στο φως.

Πρόκειται για επιστολές του Πάπα που φυλάσσονταν για χρόνια στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Πολωνίας χωρίς να γίνονται διαθέσιμες στο κοινό. Το υλικό θα παρουσιαστεί τη Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου σε αφιέρωμα του Panorama στο BBC One.

Παραλήπτρια των επιστολών είναι η πολωνοαμερικανίδα φιλόσοφος Αννα-Τερέζα Τιμιενιέτσκα. Μετά τον πόλεμο, και αφού είχε βιώσει την εμπειρία της κατοχής της χώρας της από τους Ναζί, ταξίδεψε στις ΗΠΑ για σπουδές και παρέμεινε εκεί ακολουθώντας ακαδημαϊκή καριέρα. Παντρεύτηκε τον Χέντρικ Χουθάκερ, οικονομολόγο και για ένα διάστημα οικονομικό σύμβουλο του Πάπα, και απέκτησαν τρία παιδιά.

Η αρχή της σχέσης, αναφέρει το BBC, έγινε το 1973 όταν η Τιμιενιέτσκα επικοινώνησε, μέσω επιστολής, με τον Πάπα, τότε αρχιεπίσκοπο Κρακοβίας Κάρολ Βοϊτίλα, με αφορμή ένα βιβλίο που είχε γράψει αυτός. Ταξίδεψε μάλιστα από τις ΗΠΑ στην Πολωνία για να συζητήσουν για το έργο.

Αποφάσισαν τότε να συνεργαστούν πάνω στην αγγλόφωνη έκδοση του βιβλίου του. Αν και αυτό ήταν γνωστό δημόσια από τότε, οι επιστολές δείχνουν ότι η σχέση ήταν βαθύτερη και δεν σταματούσε στο -τρόπον τινά- επαγγελματικό πλαίσιο της κοινής συγγραφής.

Οι επιστολές σου «έχουν τόσο πολύ νόημα και είναι βαθιά προσωπικές», έγραφε ο Πάπας στην Τιμιενιέτσκα

Ο Βοϊτίλα και η Τιμιενιέτσκα συναντήθηκαν αρκετές φορές για να δουλέψουν πάνω στο βιβλίο, άλλοτε παρουσία του γραμματέα του και κάποιες φορές και μόνοι ενώ συνέχιζαν να αλληλογραφούν. Αρχικά, οι επιστολές είχαν επίσημο τόνο, στην πορεία όμως άρχισε να γίνεται περισσότερο προσωπικός.

Το 1974 σε επιστολή από τη Ρώμη, όπου ήταν σε σύνοδο επισκόπων, ο καρδινάλιος Βοϊτίλα γράφει ότι τα γράμματα της Τιμιενιέτσκα «έχουν τόσο πολύ νόημα και είναι βαθιά προσωπικά, παρά το γεγονός ότι είναι γραμμένα σε φιλοσοφικό “κώδικα”».

Σε άλλο σημείο, ωστόσο, γράφει ότι υπάρχουν θέματα «που για μένα είναι πολύ δύσκολο να τα γράψω». Καθώς το BBC δεν είχε πρόσβαση στις επιστολές της φιλοσόφου είναι δύσκολο -αν όχι αδύνατον- να γίνει σαφές το τι εννοούσε ο μελλοντικός Πάπας.

Την ίδια εποχή, ας το έχουμε υπόψη, ο καρδινάλιος, όπως και άλλοι υψηλόβαθμοι παράγοντες του κλήρου, ήταν υπό συνεχή παρακολούθηση της μυστικής αστυνομίας της Πολωνίας, καθώς το καθεστώς δεν εμπιστεύονταν την πανίσχυρη στη χώρα Καθολική Εκκλησία. Οποιαδήποτε σχέση που ενδεχομένως θα προχωρούσε πέρα από ένα τυπικό πλαίσιο θα μπορούσε να καταγραφεί και πιθανόν να αξιοποιηθεί από τις Αρχές κατά του καρδινάλιου ή της Εκκλησίας.

Ενας χαλαρός Πάπας

Η σχέση, πάντως, ήταν απλώς φιλική και μέσα από το υλικό που περιλαμβάνεται στην εκπομπή του BBC φαίνεται ένας άλλος άνθρωπος, κοντά στη φύση και πιο χαλαρός.

Στο αρχείο της Τιμιενιέτσκα μετά τον θάνατό της βρέθηκαν πολλές φωτογραφίες με τον καρδινάλιο Βοϊτίλα και αργότερα τον Πάπα σε προσωπικές στιγμές χαλάρωσης, μακριά από τα εκκλησιαστικά καθήκοντα. Σε μία εικονίζεται με στολή και πέδιλα για το σκι, αλλού με κοντό παντελόνι σε κάμπινγκ κοντά σε λίμνη, αλλά και στο Βατικανό. Εικόνες προσωπικής ζωής που μοιάζουν ασυνήθιστες για έναν -έστω εξωστρεφή- άνθρωπο της Εκκλησίας.

Το 1976 ο Βοϊτίλα επισκέφτηκε τις ΗΠΑ για σύνοδο Καθολικών και η Τιμιενιέτσκα τον κάλεσε να διαμείνει με την οικογένεια της στην κατοικία της στο Βερμόντ.

Από τα συμφραζόμενα φαίνεται ότι και εκεί του αποκάλυψε τα αισθήματά της. Η «απάντηση» του καρδιναλίου ήταν να της χαρίσει ένα φυλαχτό που φοριέται στο στήθος και την πλάτη, δώρο του πατέρα του. Σε μετέπειτα επιστολές του εμφανίζεται να προσπαθεί να συμβιβάσει την φιλική σχέση τους με την θρησκεία. Ετσι σε μία υπονοεί ότι τον δέσμευε ο όρκος που είχε δώσει στην Εκκλησία.

Η φιλία και οι επαφές συνεχίστηκαν και μετά το 1978 όταν ο Κάρολ Βοϊτίλα ανακηρύχτηκε Πάπας. Ωστόσο ψυχράθηκαν με την εκ μέρους της εσπευσμένη έκδοση του βιβλίου πάνω στο οποίο εργάστηκαν μαζί. Το Βατικανό κινήθηκε εναντίον της νομικά, ενώ η Τιμιενιέτσκα κατηγορήθηκε για διαστρέβλωση των ιδεών του Πάπα.

Παρά ταύτα οι σχέσεις τους αργότερα αποκαταστάθηκαν. Σε μια τρυφερή φωτογραφία εμφανίζονται μαζί στο Βατικανό, ηλικιωμένο και οι δύο με τον Πάπα να την αγγίζει στο μάγουλο.

Οι επιστολές συνεχίζονταν με τον Πάπα να αναπολεί και το Πόμφρεϊ στο Βερμόντ όπου ζούσε η Τιμιενιέτσκα, αλλά και την κοινή τους πατρίδα, την Πολωνία.

Οι επιστολές της Τιμιενιέτσκα πωλήθηκαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Πολωνίας το 2008, δεν είναι όμως σαφές αν παρέδωσε και δικές της. Η Τιμιενιέτσκα πέθανε το 2014, την ίδια χρονιά που αγιοποιήθηκε ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News