Η πρώτη επί της ουσίας σύγκρουση της κυβέρνησης με την, υπό νέα ηγεσία, αξιωματική αντιπολίτευση, φέρνει στην επιφάνεια τις μεθοδεύσεις των κέντρων λήψης αποφάσεων του Μεγάρου Μαξίμου και τη βεβιασμένη απόπειρα δημιουργίας ενός νέου τηλεοπτικού τοπίου.

Κεντρικό στοιχείο της αντιπαράθεσης αυτής έγινε η εκ μέρους της αξιωματικής αντιπολίτευσης ανάδειξη της συγκέντρωσης των σχετικών εξουσιών σε ένα πρόσωπο και ειδικότερα στον υπουργό Επικρατείας, Νίκο Παππά. Το αποκορύφωμα της σύγκρουσης ήταν μέχρι στιγμής η άρνηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης να ψηφίσει υπέρ της συγκρότησης σε σώμα του νέου ΕΣΡ στην πρόσφατη διάσκεψη των προέδρων της Βουλής όπου απαιτούνταν πλειοψηφία 4/5. Το πρωί της Παρασκευής η Ντόρα Μπακογιάννη, μιλώντας στον Alpha 98,9, κατήγγειλε πως «η κυβέρνηση κατά παράβαση του Συντάγματος φέρνει έναν νόμο που δίνει στον κ. Παππά την εξουσία να αποφασίζει για τα κανάλια και οχι το ΕΣΡ».

Κατόπιν αυτού, ΕΣΡ αυτήν την στιγμή επί της ουσίας δεν υπάρχει. Οι υπάρχουσες πληροφορίες από τον χώρο της κυβερνητικής πλειοψηφίας συντείνουν στο ότι το επόμενο βήμα θα είναι ο «ευνουχισμός» του ΕΣΡ, προκειμένου η κυβέρνηση να προχωρήσει στην διαδικασία όπως την επιθυμεί. Σύμφωνα με κάποιες πηγές, τροπολογία που έχει ήδη ετοιμαστεί θα μεταφέρει τις αρμοδιότητες της Ανεξάρτητης Αρχής στο υπουργείο Τύπου. Ομως κάτι τέτοιο πιθανώς να αποτελέσει θρυαλλίδα άλλων εξελίξεων, καθώς υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν πως η Ευρώπη παρακολουθεί προσεκτικά τις διαδικασίες.

Το σχέδιο νόμου από τον Οκτώβριο του 2015

Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης για παρέμβαση στον χώρο των ΜΜΕ είχε εκδηλωθεί ήδη από τα τέλη του Οκτωβρίου 2015, όταν ο υπουργός Επικρατείας κατέθεσε στη Βουλή το σχέδιο νόμου για την ρύθμιση του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου.

Στο άρθρο 2 του ν/σ αναφερόταν: «Με βάση απόφαση του υπουργού στον οποίο ανατίθενται εκάστοτε (sic) οι αρμοδιότητες της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, μετά από γνώμη του ΕΣΡ και δημόσια διαβούλευση, καθορίζεται ο αριθμός των δημοπρατούμενων αδειών παρόχου περιεχομένου επίγειας ψηφιακής τηλεοπτικής ευρυεκπομπής ελεύθερης λήψης ανά κατηγορία εμβέλειας (εθνικής ή περιφερειακής), προγράμματος (ενημερωτικού ή μη ενημερωτικού), είδος περιεχομένου σε περίπτωση ενημερωτικού προγράμματος (γενικού ή θεματικού περιεχομένου) και είδος θεματικού περιεχομένου σε περίπτωση μη ενημερωτικού προγράμματος. Η τιμή εκκίνησης ανά κατηγορία δημοπρατούμενης άδειας καθορίζεται με κοινή απόφαση του υπουργού Οικονομικών και του υπουργού στον οποίο ανατίθενται εκάστοτε (sic) οι αρμοδιότητες της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, μετά από γνώμη του ΕΣΡ».

Στις αρχικές διαρροές διακινούνταν η πληροφορία ότι οι πανελλαδικής εμβέλειας άδειες θα είναι πέντε (από επτά, σήμερα). Τις τελευταίες ημέρες οι διαρροές περιόρισαν τον αριθμό σε τέσσερις, χωρίς προφανή εξήγηση

Από την οριακή αυτή -από συντακτικής απόψεως- και συγκεχυμένη διατύπωση προέκυπτε το εξής πρωτοφανές: ο αριθμός των αδειών, καθώς και το τίμημά τους αποφασίζεται πλέον κατ’ ουσία από ένα πρόσωπο: τον υπουργό που έχει «εκάστοτε» (sic) την σχετική αρμοδιότητα. Εν προκειμένω τον κ. Παππά.

Αξιοσημείωτο στοιχείο της περιόδου εκείνης ήταν η απογοήτευση -σε βαθμό ανησυχίας- ξένων διπλωματών που υπηρετούν στην Αθήνα, οι οποίοι «είδαν» στη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης κάποια κοινά σημεία με τα όσα εξελίσσονται τους τελευταίους μήνες στην Ουγγαρία και την Πολωνία και θέτουν πλέον σοβαρά ζητήματα ελευθερίας του Τύπου στην Ευρώπη. Την ανησυχία αυτή εξέφραζαν σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους οι ίδιες πηγές από τα τέλη του προηγούμενου έτους και πολλοί είναι εκείνοι που αναρωτιούνται σήμερα, ποιες εξελίξεις μπορεί να πυροδοτήσουν τα αναμενόμενα, επόμενα βήματα της κυβέρνησης, δεδομένου ότι το ζήτημα έχει ήδη απασχολήσει τα όργανα της Επιτροπής στις Βρυξέλλες.

Από την πρώτη στιγμή, η κυβέρνηση δια του κ. Παππά έδειξε ότι ο αριθμός των αδειών θα ήταν αντικείμενο παζαριού. Στις αρχικές διαρροές διακινούνταν η πληροφορία ότι οι πανελλαδικής εμβέλειας άδειες θα είναι πέντε (από επτά, σήμερα). Τις τελευταίες ημέρες οι διαρροές περιόρισαν τον αριθμό σε τέσσερις, χωρίς προφανή εξήγηση. Και ο Βασίλης Λεβέντης δημοσίως την Πέμπτη έσπευσε να πει, επιχειρώντας προφανώς να καταλάβει εγκαίρως θέση στο σκηνικό περί τα ΜΜΕ: «οι άδειες οι οποίες συζητούνται στην “Ιερουσαλήμ” ότι θα δοθούν είναι ποιες; Μία στον κ. Βαρδινογιάννη, μία στον κ. Κυριακού, μία σε έναν Τούρκο, με τον οποίο όταν πήγε ο κ. Τσίπρας στην Τουρκία γνωρίστηκε καλά και μία στην Αγγελοπούλου. Δηλαδή πάνε κανάλια σαν τον ΣΚΑΪ, σαν τον Alpha, τέτοια κανάλια να τα κλείσουν. Το Μακεδονία, κλείνουν τέτοια κανάλια;».

Η «περίεργη» σύνθεση του ΕΣΡ

Εν συνεχεία και καθώς η εκκρεμότητα στον χώρο της αξιωματικής αντιπολίτευσης ευνόησε πολλές παρασκηνιακές συνεννοήσεις μεταξύ κυβέρνησης και μερίδας καραμανλικών στελεχών της ΝΔ, στις αρχές του 2016, ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης παρουσίασε μία προτεινόμενη σύνθεση του νέου «ευνουχισμένου» ΕΣΡ, η οποία ήταν ένα μείγμα παλαιών συνεργατών κυβερνήσεων της ΝΔ και στελεχών από τον χώρο της Αριστεράς. Για την θέση του προέδρου πρότεινε τον Λαοκράτη Βάσση, παλαιό στέλεχος του Συνασπισμού, με προσωπική σχέση με τον πρώην πρόεδρο Ν. Κωνσταντόπουλο, ως αντιπρόεδρο τον δημοσιογράφο Ροδόλφο Μορώνη και για μέλη τους Βασίλη Καραποστόλη, Γιώργο Κόλλια, Λίλιαν Μήτρου, Φάνη Πετραλιά, Γιώργο Πλειό και Γιάννη Τζαννετάκο.

Η διαστρέβλωση της «διαστρέβλωσης»

Τις αμέσως προηγούμενες ημέρες, το θέμα μεταφέρθηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με πρωτοβουλία της ευρωβουλευτού της ΝΔ, Μαρίας Σπυράκη. Με ερώτηση που κατέθεσε προς τον αρμόδιο επίτροπο για την Ψηφιακή Οικονομία και Κοινωνία, Γκίντερ Ετινγκερ, η πρώην δημοσιογράφος έθετε το ζήτημα ως εξής:

«Ο νόμος που ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων σχετικά με το τηλεοπτικό ψηφιακό τοπίο στην Ελλάδα θέτει μια σειρά από προϋποθέσεις, περιορισμούς και υποχρεώσεις για τη χορήγηση αδειών χρήσης περιεχομένου. Μεταφέρει, μεταξύ άλλων, την αρμοδιότητα αδειοδότησης από την ανεξάρτητη ρυθμιστική αρχή (Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης) στον Υπουργό αρμόδιο για τα ΜΜΕ και προβλέπει τη σύσταση Ανώνυμης Εταιρείας για την ανάπτυξη δικτύου επίγειας ψηφιακής εκπομπής υπό την ονομασία ERT-Net, η οποία θα λειτουργεί ως θυγατρική της ΕΡΤ, δηλαδή της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Η θυγατρική αυτή θα παρέχει υπηρεσίες, πέρα από την μητρική της εταιρεία, και σε εμπορικούς πελάτες, ανταγωνιζόμενη με αυτό τον τρόπο τους ιδιώτες παρόχους δικτύου.

Ερωτάται η Επιτροπή:

1.Κατά πόσο συνάδει η αυξανόμενη έκταση της κυβερνητικής εμπλοκής με την ισχύουσα κοινοτική θεώρηση σχετικά με την ανεξάρτητη ρύθμιση των μέσων ενημέρωσης και την προστασία της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και του πλουραλισμού στην Ελλάδα;

2.Κατά πόσο συνάδει η απουσία αυστηρού λειτουργικού διαχωρισμού και διαφανούς κοστολόγησης μεταξύ της δημόσιας υπηρεσίας και των εμπορικών μονάδων της ΕΡΤ με τους ευρωπαϊκούς κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις;

3.Υπήρξε αλληλογραφία ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις ελληνικές αρχές σχετικά με την ERT-Net και, εάν ναι, ποιo είναι το ακριβές της περιεχόμενο;»

Η Κομισιόν και οι δύο εκδοχές

Η απάντηση της Επιτροπής ήταν: «Η ανεξαρτησία των ρυθμιστικών φορέων του οπτικοακουστικού τομέα έχει πολύ μεγάλη σημασία για την αμερόληπτη εφαρμογή των κανόνων περί οπτικοακουστικών μέσων. Οσον αφορά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η ανεξαρτησία των ρυθμιστικών φορέων θεωρείται σημαντική για τη διατήρηση της ελευθερίας και της πολυφωνίας τους. Για την αξιολόγηση της ανεξαρτησίας των ρυθμιστικών φορέων, συναφή κριτήρια είναι το αν διαθέτουν επαρκείς ρυθμιστικές εξουσίες και αν δεν δεσμεύονται από οδηγίες. Σε αντίθεση με τα πλαίσια για τις τηλεπικοινωνίες, τις ταχυδρομικές υπηρεσίες, την ενέργεια ή την προστασία των δεδομένων, η οδηγία για τις Υπηρεσίες Οπτικοακουστικών Μέσων (οδηγία ΥΟΑΜ) δεν περιλαμβάνει ρητή υποχρέωση για τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν ανεξάρτητο ρυθμιστικό φορέα, εάν αυτός δεν υπάρχει ήδη.

Το άρθρο 4 της οδηγίας 2006/111/ΕΚ για τη διαφάνεια και τα σημεία 60 έως 62 της ανακοίνωσης για τις ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις (ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στη δημόσια ραδιοτηλεόραση, ΕΕ C 257 της 27.10.2009, σ. 1) απαιτούν από τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν τον σαφή και κατάλληλο διαχωρισμό δραστηριοτήτων μεταξύ δημόσιας και μη δημόσιας υπηρεσίας περιλαμβανομένου του σαφούς διαχωρισμού των λογαριασμών.

Οι υπηρεσίες της Επιτροπής επιθυμούν να λάβουν διευκρινίσεις ως προς τις συνθήκες υπό τις οποίες ο πάροχος δικτύου ERT-Net θα αναμετέδιδε πρόγραμμα τηλεοπτικού περιεχομένου παρόχων που δεν επιδιώκουν στόχους γενικού συμφέροντος, καθώς και ως προς το καθεστώς ιδιοκτησίας της ERT-Net. Οσον αφορά τις σχετικές με τις κρατικές ενισχύσεις πτυχές του ίδιου ζητήματος, οι υπηρεσίες της Επιτροπής προώθησαν στις ελληνικές αρχές σχετική καταγγελία για να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους, διαδικασία που εξακολουθεί να εκκρεμεί εντός των προβλεπόμενων χρονικών ορίων. Πριν λάβουν και αξιολογήσουν τις εν λόγω παρατηρήσεις, οι υπηρεσίες της Επιτροπής δεν μπορούν να τοποθετηθούν επί του θέματος. Η Επιτροπή δεν αποκαλύπτει τα έγγραφα που αποτελούν μέρος εκκρεμούς διαδικασίας».

Κατά την κυρία Σπυράκη, η απάντηση της Επιτροπής θέτει σοβαρά ερωτήματα επάρκειας των αρμοδιοτήτων του ΕΣΡ ώστε να διασφαλίζεται η ανεξαρτησία του και άρα τελικά η δυνατότητά του να επικυρώσει την αδειοδότηση των τηλεοπτικών σταθμών. Κατά το γραφείο του αρμόδιου υπουργού, τα όσα ανέφερε στις ανακοινώσεις της η ευρωβουλευτής ήταν ένα «μνημείο διαστρέβλωσης». Ηταν δε χαρακτηριστικό ότι στην ανακοίνωση του υπουργού Επικρατείας, η ευρωβουλευτής χαρακτηρίζεται «πρώην δημοσιογράφος του Mega».

Για την στήριξη της διαπίστωσης αυτής, το Μέγαρο Μαξίμου επικαλείται το απόσπασμα της απάντησης Ετινγκερ: «η οδηγία για τις Υπηρεσίες Οπτικοακουστικών Μέσων (οδηγία ΥΟΑΜ) δεν περιλαμβάνει ρητή υποχρέωση για τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν ανεξάρτητο ρυθμιστικό φορέα, εάν αυτός δεν υπάρχει ήδη». Και κατά την ερμηνεία της κυβέρνησης, «ο αρμόδιος Επίτροπος ξεκαθαρίζει πως -σε ό,τι αφορά την κοινοτική νομοθεσία- η Ελλάδα θα μπορούσε καν να μην διαθέτει ΕΣΡ! Παρά ταύτα, η πρώην δημοσιογράφος του Mega και νυν Ευρωβουλευτής της ΝΔ “ανακαλύπτει” προβλήματα επάρκειας των αρμοδιοτήτων του ΕΣΡ (που, σε ό,τι αφορά στην Κομισιόν θα μπορούσε και να μην υπάρχει!) σχετικά με την αδειοδότηση».

Η σημαντική «λεπτομέρεια», την οποία επισημαίνουν πάντως πολιτικά στελέχη, είναι πως ΕΣΡ υπάρχει, αρμοδιότητες έχει, πλην όμως η κυβέρνηση επιχειρεί να αφαιρέσει κάποιες από αυτές – αν όχι όλες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News