Το Αιγαίο είναι μία από τις πιο σπουδαίες σκηνές του πλανήτη. Κάτι σαν το Broadway. Όλα εδώ έγιναν. Οι μεγαλύτερες παραστάσεις της Ιστορίας παίχτηκαν στα νερά του, μέσα από τους στίχους, τις αφηγήσεις, τα τραγούδια και τα λογοτεχνικά κείμενα. Από τον Τρωικό Πόλεμο, τη ναυμαχία της Καλλίπολης και τη Μικρασιατική Καταστροφή.

O πόνος που έδωσε αυτή η «ρωγμή» μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, διαχρονικά, στην ανθρωπότητα, συγκρίνεται μόνο με τη γενοκτονία των Ινδιάνων από τους «εκπολιτιστές» Ευρωπαίους. Η διαφορά όμως, με άλλες εποχές ήταν ότι κάποιοι τον βίωναν και κάποιοι άλλοι τον μάθαιναν, μετά από χρόνια. Η ποίηση, η παράδοση, η λογοτεχνία είχαν το προνόμιο να μεταφέρουν τον πόνο στις επόμενες γενιές και να χρησιμοποιούν τη μνήμη ως συντηρητή νοσταλγίας και μίσους. Ο κινηματογράφος και τα ντοκιμαντέρ το ίδιο έκαναν. Γιατί υπήρχε μια απόσταση χρόνου.

Όλα αυτά μέχρι την τηλεόραση. Εδώ πια δεν υπάρχει απόσταση, όρια συνειδητότητας, αντίληψη του τραγικού, ανάλυση, δέος, φόβος, έλεος, περιπέτεια, αγωνία και κάθαρση. Μόνο θέαμα, εικόνα και σοκ. Μια ανθρωπιστική τραγωδία που εξελίσσεται καθημερινά, φέρνει την ανοσία σε εκατομμύρια ανθρώπους, σε όλο τον κόσμο και εγκλωβίζει κυβερνήσεις σε μια επικοινωνιακή πολιτική υποκρισίας. Η επανάληψη ξεθωριάζει ακόμα περισσότερο την ουσία της κατάστασης και όλοι εθίζονται σε έναν τηλεοπτικό μιθριδατισμό.

Οι εικόνες των πνιγμένων παιδιών εμφανίζονται από παντού. Σε δελτία ειδήσεων, στο facebook, σε περιοδικά και εφημερίδες. Είναι τόσες πολλές που σπάνε πια το φράγμα των ορίων που μας επιτρέπουν να δώσουμε σημασία στο γεγονός. Είναι σαν να ζούμε έναν εικονικό πόλεμο και ο θάνατος βρίσκεται δίπλα μας ως μία φυσική συνθήκη της ζωής μας. Οι πάντες απολαμβάνουν ένα θέαμα άμεσο και πρόσφορο για κριτική, για επίδειξη «ανθρωπισμού», δραματοποίησης και απύθμενης υποκρισίας. Γενικότερα, ο Δυτικός Κόσμος παίρνει ανέξοδα υλικό για να απλώσει την εικονική του αφήγηση φλυαρώντας σε δίκτυα, τηλεοράσεις και κοινοβούλια.

Εν τω μεταξύ, αμφιβάλλω αν μπορεί πλέον η τέχνη ή η δημοσιογραφία να ασχοληθεί με το Αιγαίο. Έχει νόημα πια να πάρει κανείς συνεργείο για αποκαλυπτικό ρεπορτάζ; Να βρει τη ρίζα του κακού και να ξυπνήσει συνειδήσεις; Ή μήπως μπορεί ένας σκηνοθέτης να ξεκινήσει ταινία; Με ποιο σενάριο και ποια «περιπέτεια», όταν είναι τέτοια η συσσώρευση της επαναλαμβανόμενης δραματικότητας;

Όλη αυτή η διάχυση του τραγικού αφαίρεσε κάθε έννοια και αξία της τραγικότητας. Μοιάζει σαν ασπρόμαυρο φιλμ, χωρίς ήχο και μουσική. Μόνο κάποιες λίγες προσπάθειες ανθρώπων μάς συγκινούν. Αυτών που αρπάζουν από τα κύματα τα κορμιά των παιδιών και λίγη οργή για τους δουλεμπόρους Τούρκους και τους καιροσκόπους Μυτιληνιούς που αδειάζουν τις τσέπες των Σύριων.

Όχι πια πόνος, μόνο θέαμα και επανάληψη. Μικροαστικό σοκ και ευκαιρία για ασήμαντους ανθρώπους να μιλήσουν για μεγάλα πράγματα. Το μοίρασμα του σπουδαίου σε ψίχουλα σημασίας στις συνειδήσεις μας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News