Αν και Σύρος, ο Βάσκεν Τεμτέμι μιλά άπταιστα ελληνικά. Σπούδασε οδοντιατρική στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, από το 1978 μέχρι το 1985, οπότε επέστρεψε στη Συρία. Σήμερα είναι μετανάστης στην Ολλανδία. Έφτασε πριν από δύο χρόνια δραπετεύοντας από τον πόλεμο, ο οποίος έχει χτυπήσει ανελέητα την πόλη του, το Χαλέπι. Όμως, παρότι κατάφερε να αποκτήσει την πολυπόθητη για εκατομμύρια συμπατριώτες του άδεια παραμονής σε μια ευρωπαϊκή χώρα με υψηλό οικονομικό και βιωτικό επίπεδο, δεν μπορεί ακόμη να εξασκήσει το επάγγελμά του. «Δεν μιλώ αρκετά καλά ολλανδικά», λέει χωρίς να κρύβει την απογοήτευσή του. Έτσι, εργάζεται ακόμη εθελοντικά δύο φορές την εβδομάδα ως βοηθός φυσιοθεραπευτή σε κέντρο υγείας στην μικρή πόλη Μπάρεντρεχτ. Εκεί, σε μικρή απόσταση, νότια του Ρότερνταμ, ζει με τα δύο του παιδιά και τη γυναίκα του. «Εξαρτώμαστε από το επίδομα, που λαμβάνουμε από τον δήμο», λέει. «Με τα χρήματα αυτά καλύπτουμε το ενοίκιο του σπιτιού, που μας παρέχει ο δήμος, ασφάλεια υγείας και τα αναγκαία προς το ζην. Ευτυχώς ο γιος μου ξεκίνησε σπουδές για να γίνει πολιτικός μηχανικός, ενώ η κόρη μου, που έφτασε πρόσφατα στην Ολλανδία με τη γυναίκα μου, μέσω του προγράμματος οικογενειακής συνένωσης, άρχισε πριν μια βδομάδα να μαθαίνει ολλανδικά», προσθέτει ο 58χρονος μετανάστης. «Τα πράγματα είναι δύσκολα».

Για τους συμπατριώτες του, που περνούν τα σύνορα της Ευρώπης κατά χιλιάδες τους τελευταίους μήνες, η ζωή του Τεμτέμι φαντάζει άπιαστο όνειρο. Κρύβει, όμως, ταυτόχρονα διαστάσεις της προσφυγικής κρίσης, οι οποίες θα δημιουργήσουν ενδεχομένως χρόνιες δυσκολίες και σοβαρά κοινωνικά «αποστήματα» στις χώρες εγκατάστασής τους, επηρεάζοντας αρνητικά κυρίως τις ζωές των ίδιων των μεταναστών. Η αδυναμία συστηματικής απασχόλησης και οικονομικής αυτονομίας, που βιώνουν ήδη χιλιάδες μετανάστες τόσο στην Ολλανδία όσο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δείχνει πόσο δύσκολο είναι το ζήτημα της ολοκληρωμένης τους ενσωμάτωσης ακόμη και σε περιβάλλον μικρότερων και «ελεγχόμενων» κυμάτων μετανάστευσης.
Με την τωρινή κρίση να ξεπερνά κάθε προηγούμενο μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο το ζήτημα της ενσωμάτωσης αναμένεται να επιδεινωθεί κατακόρυφα και άμεσα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

Στην Ολλανδία, όπου πρόσφυγες και οικονομικοί μετανάστες φτάνουν πλέον κατά μερικές εκατοντάδες κάθε μέρα, οι ειδικοί έχουν ήδη αρχίσει να επισημαίνουν την ανάγκη ενός άμεσου σχεδιασμού ενσωμάτωσης των ανθρώπων αυτών στην κοινωνική και -κυρίως- στην οικονομική δομή της χώρας. Ο καθηγητής στο ολλανδικό Πανεπιστήμιο Εράσμους, Χαν Έτζινγκερ, ειδικός σε θέματα μετανάστευσης, κάνει μάλιστα λόγο για «την ανάγκη μιας νέας επένδυσης στην πολιτική τής ενσωμάτωσης». Το κάλεσμα αφορά σχεδόν όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, εκτός ενδεχομένως της Γερμανίας, όπου η ύπαρξη βιομηχανικής παραγωγής εξασφαλίζει την ευκολότερη τοποθέτηση σε αναγκαίες θέσεις εργασίας στους άρτι αφιχθέντες «ξένους».

Σε οικονομίες προσανατολισμένες κυρίως προς τις υπηρεσίες, όπως είναι της Ολλανδίας αλλά και των περισσοτέρων ευρωπαϊκών χωρών, το πρόβλημα της ενσωμάτωσης αναμένεται να αποδειχθεί αρκετά δυσκολότερο από αυτό της υποδοχής μεταναστών. Την περασμένη εβδομάδα ο πρόεδρος των Ολλανδών βιομηχάνων και εργοδοτών, Χανς ντε Μπουρ, ακολουθώντας τα βήματα του Γερμανού ομολόγου του, μίλησε για 130.000 κενές θέσεις εργασίας, που θα μπορούσαν να καλυφθούν και από μετανάστες. Πρόσθεσε, φυσικά, ότι η προοπτική αυτή θα πρέπει να συνοδευτεί από κατάλληλα μέτρα αξιολόγησης της επαγγελματικής κατάρτησης των ξένων και κυρίως των Σύρων, οι οποίοι θεωρούνται υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου.

Την ώρα, που η ολλανδική κυβέρνηση απευθύνει συνεχείς εκκλήσεις προς τις δημοτικές αρχές να βρουν προσωρινά, αλλά και μόνιμα κέντρα στέγασης των μεταναστών, καθώς τα 70 κέντρα υποδοχής με 34.000 «φιλοξενούμενους» έχουν ήδη φτάσει στα όριά τους, μια τέτοια προοπτική φαίνεται εξαιρετικά δύσκολη. Άλλωστε, οι αρμόδιες υπηρεσίες έσπευσαν να ξεκαθαρίσουν εμμέσως ότι η αναζήτηση της επαγγελματικής ταυτότητας των μεταναστών αποτελεί μια δύσκολη υπόθεση, παρότι βάσει του σχεδίου της Κομισιόν για την ανακατανομή των προσφύγων στην Ολλανδία αναλογούν μόλις 9.000 άτομα.

Εξάλλου, παρότι η χώρα έχει διαχειριστεί τη μαζική είσοδο μεταναστών σε προηγούμενες δεκαετίες, νέες επενδύσεις στην ενσωμάτωση των άρτι αφιχθέντων βρίσκονται ακόμη και εκτός προϋπολογισμού. Το κόστος της μεταναστευτικής πολιτικής στο φετινό κρατικό προϋπολογισμό προβλέπεται να ξεπεράσει το ένα δισ. ευρώ, ενώ για το 2016 τα κονδύλια που έχουν, προς το παρόν, προβλεφθεί φτάνουν μόνο τα 551 εκατ. ευρώ.

Αλλά ακόμη και αν οι σχεδιασμοί της Ολλανδίας ή οποιασδήποτε άλλης χώρας κατευθύνονταν προς τη σωστή κατεύθυνση, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες ενσωμάτωσης των μεταναστών, είναι απαραίτητο όσο το δυνατόν συντομότερα να αναζητηθούν λύσεις συνολικές για ολόκληρη την Ευρώπη. Οι πρόσφυγες θα συνεχίσουν να έρχονται κατά χιλιάδες εντείνοντας ακόμη περισσότερο το πρόβλημα μελλοντικά. Βέβαια, αν η Ευρώπη εμφανίζεται ανίκανη σήμερα να συμφωνήσει στην υποδοχή, κατανομή και διαχείριση των κυμάτων των μεταναστών, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πως θα υπάρξει σύμπνοια και κοινή συναίνεση στο πολύ δυσκολότερο εγχείρημα της ενσωμάτωσης, την ώρα μάλιστα που η ανεργία ανάμεσα στους Ευρωπαίους και δη τους νέους συνεχίζει να αγγίζει πρωτοφανή επίπεδα. Αλλά μπορούμε τουλάχιστον να ελπίζουμε ότι το θέμα θα τεθεί σοβαρά στο τραπέζι των συζητήσεων σε κάποια από τις επαναλαμβανόμενες -πλέον- έκτακτες συναντήσεις αρμοδίων υπουργών και ηγετών.

*Η Μαρία Βασιλείου είναι δημοσιογράφος. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News