Θέατρο του Παραλόγου. Ως δραματουργική φόρμα γεννήθηκε λίγο μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Το περιεχόμενό του κυοφορήθηκε σύμφυτο της ανθρώπινης ύπαρξης από την απαρχή της θεατρικής τέχνης έως τις μέρες μας. Από τη δομική αφετηρία του αρχαιοελληνικού δραματικού λόγου, ήτοι του τραγικού, του κωμικού και του σατυρικού δράματος. Η εξέλιξη συνάδει τόσο με την πρόοδο όσο και με την επιδείνωση. Καθώς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης είχαν αποφλοιώσει τη διάσταση του σώματος σε απόσταση με το πνεύμα, η ανθρώπινη υπόσταση αποζητούσε τον πυρήνα του επαναπροσδιορισμού της. Το μήλο της γνώσης είχε διαβρωθεί από σάπιους σπόρους, οι οποίοι μπόλιασαν τον παραλογισμό σε κορμούς που ρήμαξαν για σοδειές υπέρτατης φρίκης και ο άνθρωπος ψηλάφιζε σε καμένη γη για ίχνη που θα τον συνέδεαν με το όνομά του. Το θέατρο δεν δίνει απαντήσεις. Ερωτήματα (ξ)αναθέτει. Το Θέατρο του Παραλόγου αρθρώθηκε ως φυσική μετεξέλιξη του τραγικού στον 20ό αιώνα. Είχε προηγηθεί το υπαρξιακό δράμα. Τώρα η ύπαρξη είχε απογυμνωθεί από τη διατύπωση των απορ(ρο)ιών της. Κορυφαίοι εκφραστές του παραλόγου, ο Samuel Beckett, ο Jean Genet και ιδιαιτέρως ο μέγιστος Eugène Ionesco. Οι τίτλοι των έργων του ενίοτε σηματοδοτούνται από διαζεύξεις, π.χ. «Αμεδαίος ή Πώς Να Το Ξεφορτωθούμε» κ.α. Διαζεύξεις που σηματοδοτούν περισσότερες μέσω των εκφάνσεων του λόγου στις ζεύξεις με το ανείπωτο που διακονεί η σκηνική τέχνη. Διαζεύξεις εκπροσωπούν και τον παλμό του μοναδικού Jan Kott σε επικεφαλίδες θεμάτων στα βιβλία του. Στο «Ένα Θέατρο Ουσίας», το κεφάλαιο «Ionesco ή Ένας Θάνατος που Εγκυμονεί» είναι καταλυτικά διαφωτιστικό. Ενδεικτικά μεταφέρω μερικές γραμμές του: «Το τραγικό αποτελεί μία πηγή μεταφυσικής παρηγοριάς. Χωρίς τη μεταφυσική, το τραγικό – το συνηθισμένο ψυχορράγημα που τίποτα δεν πρόκειται να το δικαιώσει, το παράλογο χωρίς ελπίδα – είναι γελοίο». Στο «Σαίξπηρ, ο σύγχρονός μας», στο κεφάλαιο «Ο Βασιλιάς Ληρ ή το τέλος του παιχνιδιού» με τη διάζευξη ως αφετηρία συσχετισμού με το (ομώνυμο) έργο του Beckett (και εν συνεχεία με αναφορά και του Ionesco στο κείμενο), ο Kott (κατα)γράφει: «Το γκροτέσκο είναι πιο άγριο από την τραγωδία. Η τραγωδία είναι μία κρίση της ανθρώπινης μοίρας, ένα μέτρο του απόλυτου. Το γκροτέσκο είναι μία κριτική του απόλυτου στο όνομα της αδύναμης ανθρώπινης εμπειρίας. Γι’ αυτό η τραγωδία φέρνει την κάθαρση, ενώ το γκροτέσκο δεν χαρίζει καμία παρηγοριά».

Ο Σαίξπηρ, όντας ο μέγιστος ποιητής του θεάτρου πάνω στα ανθρώπινα, ανέτεμνε [την παραμόρφωση που καθορίζε(τα)ι (από)] το γκροτέσκο (μέσα) από το τραγικό στον λόγο που φέρει (και) το γελοίο. Στο Θέατρο του Παραλόγου, το γκροτέσκο είναι το μόνο που βρίσκει χώρο στον αντικατοπτρισμό της ανθρώπινης φύσης. Με εφαλτήριο τα δυνατά γέλια των θεατών στη «Φαλακρή Τραγουδίστρια», το «Μάθημα» και τον «Αμεδαίο» του Ionesco, ο Kott συγκρίνει τον ισχυρό αντίκτυπο αυτών των έργων μόνο με τη δύναμη της λεπτής (κ)όψης του τραγικωμικού στη μεγάλη κλοουνερί των πρώτων ταινιών του Charles Chaplin. Από θεατής της παράστασης «Κ.Π.Καβάφης: Επάγγελμα Ποιητής», ως ηθοποιός στο έργο «Η Ιστορία του Ζωολογικού Κήπου» του Edward Albee συνεχίστηκε η σχέση μου με το «ΘΕ.ΑΜ.Α.» – Θέατρο Ατόμων με Αναπηρία . Το ενδιαφέρον των θεατών ανταποκρίνεται ουσιαστικά στην εξελικτική πορεία της δουλειάς του «ΘΕ.ΑΜ.Α.», με ανάλογη απήχηση και σε σημαντικούς γνώστες του θεάτρου, όπως ο κριτικός Σάββας Πατσαλίδης και ο εξαίρετος καλλιτέχνης της υποκριτικής Στέλιος Μάινας, ο οποίος επίσης εκφράστηκε θερμά για την «Ιστορία του Ζωολογικού Κήπου». Το «ΘΕ.ΑΜ.Α.» είναι ευγνώμον σε όλους. Και τώρα «Ιάκωβος, ή Υποταγή». Ο Ionesco το αποκαλεί «νατουραλιστική κωμωδία» (naturalistic comedy). Μία κωμωδία για τη φυσι(ολογι)κή [natural(istic)] ανθρώπινη κατάσταση. Το γκροτέσκο, αναιρώντας τη μεταφυσική, είναι μία κατάσταση φυσική/σωματική (natural/physical). Τραγικό, κωμικό και σατυρικό, αδιαίρετα στην αλληλένδετη οντότητά τους. Το χαμόγελο της αρχαίας μάσκας στην ταυτόχρονη έκφραση της αντιστροφής του. Συσπάσεις προσώπου, που δεν διακρίνε(τα)ι εάν κλαίει ή γελά. Το γκροτέσκο είναι σαρκασμός. Όχι ειρωνεία, λοιδορία ή όποια από τις (δια)θέσεις που να (μετα)τίθεται αποπροσανατολιστικά πάνω από τον άνθρωπο. Ο περίγυρος του Ιακώβου (συν/περι)φέρεται με αμετροέπεια στο αστικό περιβάλλον ενός μηχανισμού που αδιαφορεί για οτιδήποτε πέραν της αναπαραγωγής των ειδών του, γεγονός που θα εξασφαλίσει και τη διαιώνιση αυτής της αδιαφορίας. Με πρόσωπ(ει)α σχεδόν πανομοιότυπα στην κληρονομικότητα της αδιαφορίας, που παίρνει διαστάσεις παροξυσμού. Σε μία αέναη καρναβαλική ρουτίνα με προέλευση πρωταπριλιάτικη από τη μέρα των τρελών/ανόητων (April fools’ day) όπου βασιλεύει το γκροτέσκο, όπως η πανήγυρη στην «Παναγία των Παρισίων» του Victor Hugo στην οποία οι «τρελοί» στέφουν «βασιλιά» τους τον Quasimodo. Ο Βασίλης Οικονόμου γνωρίζει καλά την ιδιοσυστασία του θεάτρου. Και του Ionesco. Το γέλιο του γκροτέσκο είναι κάτι περισσότερο από (το «παρηγορητικά») ανακουφιστικό. Είναι ζωτικό.

*Ο Μιχάλης Ταμπούκας είναι ηθοποιός και σκηνοθέτης. Παίζει στην παράσταση του έργου «Ιάκωβος ή Υποταγή» του Eugène Ionesco, που ανεβαίνει από το «ΘΕ.ΑΜ.Α.» – Θέατρο Ατόμων με Αναπηρία.

Στοιχεία παράστασης

Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία: Βασίλης Οικονόμου, Μετάφραση: Μιχάλης Γραμματάς, Βοηθός σκηνοθέτης: Πάνος Ζουρνατζίδης, Ηχολήπτης: Χρήστος Νταλίπης, Μουσική επιμέλεια: Σοφία Σεφεριάδη, Επιμέλεια στίχων τραγουδιών: Μιχάλης Ταμπούκας, Διερμηνεία Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας: Θεοδώρα Τσαποΐτη.

Διανομή: Ιάκωβος: Αιμιλιανή Αβραάμ, Ροβέρτα: Πάνος Ζουρνατζίδης, Ιακωβίνα: Μιχάλης Γραμματάς, Ιάκωβος Μητέρα: Έφη Τούμπα, Ιάκωβος Πατέρας: Μάνος Τριανταφυλλάκης, Ροβέρτος Πατέρας: Μιχάλης Ταμπούκας, Ιάκωβος Παππούς: Γιώργος Ηλιάκης, Ιάκωβος Γιαγιά: Μαρίνα Μπεσίρη/Μαίρη Σταματουλά, Ροβέρτος Μητέρα: Μαρία Μουρελάτου & Όλγα Οικονόμου.

Πρώτη παράσταση: Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου, στις 20:30, στο Δημοτικό Αμφιθέατρο Κορυδαλλού «Θανάσης Βέγγος» (Πλαταιών και Χειμάρρας). Πληροφορίες στο www.distheater.gr.

Εισιτήρια: 10€, 6€ (Άνεργοι, Φοιτητές, Συνταξιούχοι), Είσοδος δωρεάν για τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ).
Διάρκεια: 70΄ 

Τηλέφωνο κρατήσεων: 6939 308409, 6976 623735.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News