Μεσημεριανή ξεκούραση μετά το μπάνιο και το φαγητό. Από μικρό παιδί θυμάμαι πως αυτή η «ζώνη» ήταν καταπιεστική και βαρετή για μένα διότι σπανίως κοιμάμαι τα μεσημέρια όπως όλοι οι υπόλοιποι. Περιμένω να πάει 5:30 για να ξανακατέβω στη θάλασσα με το παιδί. Μέχρι εκείνη την ώρα έχω για συντροφιά μου τον υπολογιστή και κάποιο βιβλίο. Την τηλεόραση δεν την ανοίγω τόσο συχνά μιας και δεν μου πολυαρέσουν τα προγράμματα των ελληνικών καναλιών. Τελευταία όμως λόγω της κρίσης η κατάσταση χειροτέρεψε. Ακόμα και στα μεγάλα κανάλια η συχνότητα με την οποία πετυχαίνεις κλιπάκια τηλεμάρκετινγκ ερασιτεχνικών προδιαγραφών έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Όσο για τα προϊόντα που διαφημίζονται, η γκάμα τους είναι πολύ μεγάλη. Τα περισσότερα βέβαια έχουν να κάνουν με θέματα υγείας και ομορφιάς ενώ οι ισχυρισμοί περί αποτελεσματικότητάς τους είναι εντυπωσιακοί. Και εκεί μπαίνει το ερώτημα της φίλης μου, που θέλει να μάθει αν ισχύουν όλα αυτά που ακούει και αν αξίζει τον κόπο να αγοράσει κάποια προϊόντα. 

Της δίνω λοιπόν την απάντησή μου που έχει να κάνει με έναν εύκολο τρόπο ελέγχου. Πριν αγοράσεις κάτι το οποίο συνοδεύεται από εντυπωσιακούς ισχυρισμούς, είτε μέσω τηλεμάρκετινγκ είτε αλλού, κάνε την απλή αλλά εξαιρετικά σημαντική ερώτηση: αυτά που ισχυρίζεται είναι μετρήσιμα ή εξαρτώνται από την προσωπική εμπειρία και υποκειμενική αξιολόγηση του καθενός; Αν έχεις να κάνεις με τη δεύτερη περίπτωση, θα σου πρότεινα να μείνεις μακριά. Οι αναφορές σε αόριστες έννοιες και μη μετρήσιμα αποτελέσματα είναι ο συνηθέστερος τρόπος προώθησης μη τεκμηριωμένων θεραπειών και προϊόντων. Αν από την άλλη έχεις να κάνεις με την πρώτη περίπτωση (αντικειμενικά μετρήσιμα αποτελέσματα) και θες να το ψάξεις περισσότερο, τότε πέρνα στο δεύτερο στάδιο όπου πρέπει να δεις ποιοι και πού δημοσίευσαν τα αποτελέσματά τους. Κυρίως πρέπει να ξέρουμε αν οποιαδήποτε μελέτη είναι ανεξάρτητη ή χορηγούμενη από την εταιρία του προϊόντος και αν τα όποια αποτελέσματα είναι δημοσιευμένα σε έγκριτα peer reviewed επιστημονικά περιοδικά όπως πρέπει, όπου άλλοι επιστήμονες σχετικοί με το πεδίο ελέγχουν όσα δημοσιεύονται. Αυτός είναι παρά τα λάθη που κατά καιρούς συμβαίνουν, ο καλύτερος τρόπος ελέγχου της εγκυρότητας των ερευνών στη δυτική επιστήμη. Απλά πράγματα και απλά βήματα… όλα τα άλλα είναι λόγια και τα πολλά λόγια είναι επιστημονική φτώχεια, αν δεν στηρίζονται σε έγκυρες και μεθοδικές μελέτες.

Στο άρθρο του περί περιπτωσιολογίας, αναφέρεται στο θέμα αυτό πολύ εύστοχα ο Διαμαντής Κλημεντίδης, ο οποίος γράφει:«Η περιπτωσιολογία, τα ανεκδοτολογικά δεδομένα και η προσωπική μαρτυρία, αποτελούν την απολύτως χειρότερη μορφή απόδειξης για την επιστήμη και αυτό γιατί υπόκεινται σε ένα σωρό παράγοντες που εξ ορισμού έχουν τη δυνατότητα να αλλοιώσουν τα πραγματικά γεγονότα: τη συναισθηματική κατάσταση του παρατηρητή, τις πεποιθήσεις του (το λεγόμενο confirmation bias, δηλαδή την τάση μας να προσέχουμε μόνο ό,τι επιβεβαιώνει τις πεποιθήσεις μας αγνοώντας τα υπόλοιπα), τους περιορισμούς της ανθρώπινης αντίληψης αλλά και την εγγενή τάση του εγκεφάλου να ανακαλύπτει συσχετισμούς και μοτίβα εκεί όπου απλά υπάρχει θόρυβος. Αν μη τι άλλο, ένα συχνό μοτίβο (sic) ανάμεσα στους υπέρμαχους αμφισβητούμενων θεραπειών (και προϊόντων) είναι η φράση «το δοκίμασα και δούλεψε» ή «το είδα με τα μάτια μου». Δυστυχώς για τους εύπιστους καταναλωτές αλλά ευτυχώς για την επιστήμη, αυτό δεν αρκεί».

Πέρασε η ώρα… τώρα που ξυπνούν φρεσκαρισμένοι οι άλλοι ας ετοιμαστώ και εγώ για την ευεξία της θάλασσας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News