Τον λένε «κόκκινο πρίγκιπα». Τον Τζόρτζιο Ναπολιτάνο. «Κόκκινο», γιατί από τα νεανικά του χρόνια είχε ενταχτεί στο ΚΚ Ιταλίας, με αντιστασιακές περγαμηνές στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. «Πρίγκιπα», γιατί ήταν πάντα ευγενής, ένας άνθρωπος φινετσάτος που είχε μυηθεί στην αστική κουλτούρα – στη γλωσσομάθεια, στην απόλαυση του θεάτρου και της μουσικής.

Στα 89 του χρόνια αποχώρησε απ' το Κυρηνάλιο – διατέλεσε 9 χρόνια Πρόεδρος της Ιταλίας. Για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας με τη λήξη της θητείας του το 2013, του ζητήθηκε απ΄όλα τα κόμματα να παρατείνει την παραμονή του στην Προεδρία. λόγω έλλειψης άλλου προσώπου κοινής αποδοχής. Το δέχθηκε με δύο όρους: ζήτησε, στη διάρκεια αυτής της παράτασης, η χώρα να συνεχίζει κανονικά τις μεταρρυθμίσεις που είχε προκρίνει, και να επιλέξει ο ίδιος τη στιγμή της αποχώρησής του. Στις 14 Ιανουαρίου υπέβαλε την παραίτησή του – «δεν πρέπει να υποτιμούμε τα σημάδια της ηλικίας» είπε.

Σε ηλικία 20 χρονών μπήκε στο ΚΚ και όταν ήταν 30 χρονών ο Π.Τολιάτι τον ώθησε στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος, ενώ δυό χρόνια πριν είχε εκλεγεί βουλευτής. Στη Βουλή εκλεγόταν ανελλιπώς από το 1953 ως το 1996. Πρόεδρος της Βουλής, υπουργός Εσωτερικών, ευρωβουλευτής και ισόβιος Γερουσιαστής – αυτή ήταν η πορεία του ως το 2006, όταν ο Μάσιμο Νταλέμα τον πρότεινε για την Προεδρία της χώρας.

Από την κομμουνιστική νιότη του, ο Ναπολιτάνο ήταν ένας συνεπής μεταρρυθμιστής της αριστεράς. Στην επανάσταση της Ουγγαρίας (το 1956) συντάχθηκε με την επίσημη θέση του κόμματος που στήριξε την επέμβαση της ΕΣΣΔ στην Ουγγαρία – αυτό ίσως ήταν το καταλυτικό σημείο. Επί του θέματος, έκανε πολλές φορές την αυτοκριτική του και πολύ γρήγορα συντάχθηκε με τον Αμέντολα στην αναζήτηση του «ιταλικού δρόμου προς τον σοσιαλισμό» και στη σταδιακή μετεξέλιξη του κόμματος σε ένα σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο, όπως κρυστάλλινα το περιέγραψε σε μια έκδοση-συνέντευξή του με τον ιστορικό Έρικ Χόμπσμπαουμ.

Δυό χρόνια μετά από την εκλογή του στην Προεδρία, πρωθυπουργός της χώρας έγινε ο Σ. Μπερλουσκόνι. Στα χρόνια της κρίσης που σημάδεψαν τη λήξη της θητείας του, ο Ναπολιτάνο δεν άσκησε ποτέ πολεμική σε βάρος του πρωθυπουργού, έδρασε όμως καίρια για τη διατήρηση της σταθερότητας στη χώρα. Όταν οι χρηματαγορές είχαν εξαπολύσει αλλεπάλληλες επιθέσεις στην Ιταλία και ο Μπερλουσκόνι γατζωνόταν στην εξουσία, όταν η Μέρκελ του τηλεφωνούσε για να τον ρωτήσει τι θα πράξει η Ιταλία, ο Ναπολιτάνο έχρισε τον Μάριο Μόντι «ισόβιο Γερουσιαστή». Σε συνοπτικές διαδικασίες διακομματικών διαβουλεύσεων επιβεβαίωσε τη δέσμευση όλων των κομμάτων στην τήρηση του προγράμματος μεταρρυθμίσεων και άνοιξε τον δρόμο για τη διαδοχή του Μπερλουσκόνι από τον Μόντι.

Εγγυητής της πολιτικής σταθερότητας της χώρας, το 2013 επέσπευσε τις βουλευτικές εκλογές – διότι έληγε η θητεία του και ήθελε να προλάβει να έχει σχηματιστεί κυβέρνηση πριν αποχωρήσει. Οι εκλογές διαμόρφωσαν ένα θολό πολιτικό τοπίο και χάρη στον Ναπολιτάνο σύντομα σχηματίστηκε η κυβέρνηση Λέττα. Η Προεδρική θητεία του τελικά δεν έληξε στην ώρα της, αφού οι πάντες του ζήτησαν να την παρατείνει για την ευστάθεια του πολιτικού συστήματος, και όταν η κυβέρνηση Λέττα έδειχνε να παραπαίει δέχθηκε τη διαδοχή του Ρέντσι, χωρίς να μεσολαβήσουν εκλογές.

Από τις κορυφαίες στιγμές της Προεδρικής θητείας του, θεωρούν κάποιοι την πρωτοφανή συμμετοχή του ως μάρτυρα σε υπόθεση που ενέπλεκε το κράτος στις δραστηριότητες Μαφίας. Ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας δεν έκανε χρήση του δικαιώματός του να σιωπήσει – δέχθηκε να εξεταστεί ως μάρτυρας από 40 εισαγγελείς σε μια τρίωρη εξουθενωτική διαδικασία.

Ο Τζόρτζιο Ναπολιτάνο, παιδί εκείνης της γενιάς που έβγαλε πολιτικούς με διορατικότητα, γνώσεις, καλλιέργεια και αίσθηση ευθύνης, αποχώρησε από την κεντρική πολιτική σκηνή της Ιταλίας, όπου έμεινε για πάνω από μισό αιώνα. Αυτός ο Ναπολιτάνος διένυσε τα 500 μέτρα απ' το Προεδρικό Μέγαρο ως το σπίτι του, «απελευθερωμένος», όπως δήλωσε, για να ζήσει μια «κανονική ζωή» με τη γυναίκα του Κλιό. Η ποιότητά του θα λείψει στην Ιταλία, αλλά και στην Ευρώπη.

(Ήταν ήδη 78 ετών, ευρωβουλευτής της Ελιάς, όταν του ζήτησα συνέντευξη στο Στρασβούργο. Άργησα να τη ζητήσω, συμπίεσε ο άνθρωπος το πρόγραμμά του, μου βρήκε μια ώρα – φεύ όμως, εκτάκτως έπρεπε να φύγει για Ιταλία και μου ζήτησε να πάω να τον βρω στην αίθουσα που συνεδρίαζε, μόλις τελειώσει να μείνει εκεί να τα πούμε. Έτσι κι  έγινε. Κάποια στιγμή επειδή μακρηγορούσαμε, μου ζήτησε να τελειώσουμε περπατώντας προς το γραφείο του. Στη διάρκεια της συζήτησης γυρνούσαμε τις γλώσσες απ' τα αγγλικά στα γαλλικά – μιλούσε εξαίρετα και τα δύο – και όπως πηγαίναμε στους ατελείωτους διαδρόμους προς το γραφείο του, τον σταματούσαν συνάδελφοί του να του πούν κάτι και αναγκαστικά διακόπταμε. Τελειώσαμε τη συνέντευξη κι αισθανόμουν ένα κουρέλι, είχα χάσει τον ειρμό και τη συνοχή της συζήτησης. Όταν όμως έβαλα το κασετόφωνο να την ακούσω, διαπίστωσα ότι ο Ναπολιτάνο δεν είχε χάσει ούτε στιγμή τον έλεγχο της σκέψης του. Άνοιγε παρενθέσεις, τον διέκοπταν, επανερχόταν στο μικρόφωνο και τις έκλεινε. Η ροή του λόγου του ήταν αδιάκοπτη. Μια μικρή μαρτυρία για ένα διανοούμενο της πολιτικής)

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News