Η μεγάλη Μητέρα-Φύση μάς έχει προικίσει (όπως και όλα τα εξελιγμένα ζώα) με ένα κληρονομημένο ένστικτο που ενεργοποιείται μόλις ερχόμαστε στη ζωή και μάς συνδέει με το πρόσωπο που σταθερά μάς φροντίζει. Έχουμε από την αρχή την ικανότητα να δημιουργήσουμε «δεσμό» με το μητρικό αντικείμενο και να του δημιουργήσουμε την επιθυμία και αυτό να συνδεθεί μαζί μας. Το «υϊκό» ένστικτο από τη μεριά του παιδιού συναντά και ενεργοποιεί το «μητρικό ένστικτο» που υπάρχει στον καθένα μας, ανεξαρτήτως φύλου. Οι βάσεις λοιπόν προϋπάρχουν για την επιβίωση, αναγκαίες αλλά όχι ικανές για την ανάπτυξη του «ανθρώπου», ως «ατόμου» ή καλύτερα ως «προσώπου».

Ο άνθρωπος δεν ζει μέσα στον κυκλικό χρόνο των ζώων αλλά μέσα στον γραμμικό χρόνο της εξέλιξης των κοινωνιών και των πολιτισμών. Είμαστε «άτομα μέσα στον κόσμο» και για γίνει αυτό χρειάζεται ο διαμεσολαβητής που λέγεται «μητέρα» και που χρειάζεται να είναι ήδη «άτομο» και να βλέπει από την αρχή το παιδί «της» ως «άτομο». Μου έλεγε ο Κορνήλιος Καστοριάδης (1): « Η μητέρα πλάι στο νεογέννητο εκπροσωπεί 3.000.000 χρόνια βιολογικής και ανθρωπολογικής εξέλιξης, που μας φέρνει πίσω και από τον πιθηκάνθρωπο Erectus και τον Homo Sapiens. Η μητέρα είναι εκπρόσωπος αυτής της εξέλιξης. Αλλά επιπλέον, κάθε φορά η μητέρα είναι ένα κοινωνικό άτομο και φορέας της δεδομένης φαντασιακής θέσμισης της κοινωνίας. Αν είναι μητέρα Εβραία του 500 π.Χ. θα εμβαπτίσει το παιδί της μέσα σε αυτή την κουλτούρα, αν είναι Αθηναία μητέρα, της ίδιας εποχής, θα το εμβαπτίσει σε μία τελείως διαφορετική κουλτούρα. Αν είναι η σημερινή μητέρα, θα το εμβαπτίσει στο χάος που υπάρχει γύρω μας».

Δεν υπάρχει λόγος (ούτε και χώρος) για να περιγράψω το χάος των πολυφυλετικών, πολυθρησκειακών, πολυϊδεολογικών δυτικών κοινωνιών μέσα στο οποίο καλούνται οι μητέρες να δημιουργήσουν την ταυτότητα του παιδιού τους. Ας πω μόνο ότι τα προβλήματα δραματικά οξύνονται όταν συντρέχει φτώχεια και κοινωνική αποξένωση. Ας πάω κατευθείαν και αισιόδοξα προς κάποιες λύσεις.

Πιστεύω στη μεγάλη δυνατότητα των μητέρων να διαισθάνονται και να αφομοιώνουν γρήγορα αυτό που θα πρέπει να είναι η «νέα ταυτότητα» για τον κόσμο που έρχεται. Το έχουν δείξει και όλες οι κοινωνιολογικές μελέτες: όσο και αν οι «άνδρες» θεσμοθετούν, όσο και αν ο νόμος είναι «πατρική λειτουργία», το υφάδι της σύνθετης καθημερινότητας, που με αυτό ζούμε και που είναι «ο πολιτισμός στην πράξη», το υφαίνουν οι μητέρες-γυναίκες. Πιστεύω ακόμη στη μεταξύ τους αλληλεγγύη και στην ικανότητά τους να αυτοοργανώνονται όταν τους δίνονται «τα μέσα».

Τα «μέσα», στην κατεύθυνση αυτή, πρέπει να είναι η δημιουργία μέσα στην κοινότητα χαλαρών και δωρεάν προσφερομένων πλαισίων συνάντησης των μητέρων, όπου μπορούν λεκτικά και εξωλεκτικά να ανταλλάσσουν την εμπειρία τους, να αλληλοστηρίζονται, να αλληλοεκπαιδεύονται. Παραδείγματα;

-οι ομάδες συλλογικού θηλασμού που βοηθούν πολλές γυναίκες να στηριχθούν σε αυτό το λειτούργημα.

-οι «ομάδες νηπίων» κατά το αγγλικό σύστημα ή τα «πράσινα σπίτια» κατά τη Φρ. Ντολτό, όπου μητέρες και νήπια πηγαίνουν για λίγες ώρες την εβδομάδα: τα παιδιά και οι μητέρες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, και οι επαγγελματίες της ψυχικής υγείας παρεμβαίνουν όσο το δυνατόν λιγότερο, μόνο για να αποτρέψουν τα φαινόμενα βίας, αποκλεισμού και αλλοτρίωσης.

-κάνοντας ένα ηλικιακό άλμα, ας αναφέρω την τεράστια θετική σημασία για τη θεραπεία των εξαρτημένων και παραβατικών εφήβων που παίζουν οι ομάδες των μητέρων τους.

Αν η Πολιτεία στη διττή της υπόσταση, ως Πατέρας-Νόμος και ως Γρηγορούσα-Μητέρα, οργανώσει πλαίσια προστασίας της πρώτης παιδικής ηλικίας, τότε οι μητέρες, διαμεσολαβητές ανάμεσα στη Βιολογία και στην Κοινωνία, θα βρουν μέσα στο χάος στηρίγματα για τη δημιουργία της νέας και ταιριαστής με τις ανάγκες που έρχονται ταυτότητας για τα παιδιά τους. Θα μας δωρίσουν, γιατί οι μητέρες πάντα δωρίζουν, υγιή παιδιά, καλούς πολίτες στα «μητρώα» της χώρας.
Ας είναι το κείμενο, μικρό αντίδωρο στα τεράστια δώρα που μας έχουν κάνει.

(1) Α.Αλεξανδρίδης, Η ενεργός απουσία του Sigmund Freud, Eξάντας, Αθήνα, 1994

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News