Τις προάλλες, είδα την «ευρωπαϊκή τηλε-μαχία» στο Μάαστριχτ και αμέσως μετά δύο τηλεοπτικές συζητήσεις σε διαφορετικά ελληνικά κανάλια. Για το Μάαστριχτ έγραψα τις εντυπώσεις μου και διάβασα προσεκτικά τα σχόλια των αναγνωστών του Protagon στα δύο σχετικά άρθρα που δημοσιεύτηκαν -της Βίβιαν Ευθυμιοπούλου και το δικό μου. Το θέμα προκάλεσε ένα περιορισμένο, αλλά υπαρκτό ενδιαφέρον. Τα περισσότερα σχόλια ήταν θετικά για τον τρόπο ανάπτυξης της συζήτησης, που ήταν δομημένη, μιλούσε ο ένας μετά τον άλλο -ακόμη κι όταν γίνονταν διαξιφισμοί μεταξύ τους- αλλά και για το περιεχόμενό της.

Το ίδιο βράδυ, είδα δύο τηλεοπτικές συζητήσεις, με υποψηφίους ευρωβουλευτές κατά κύριο λόγο -άπειροι προσκεκλημένοι, απειθαρχία στη συζήτηση, ο ένας «πατούσε» πάνω στον άλλον την ώρα που μιλούσε, «αφήστε με να ολοκληρώσω», «εσείς μιλήσατε πολύ, δώστε μου ένα λεπτό να σας εξηγήσω», φωνές, φλυαρίες, καβγάδες, χοντράδες, τα γνωστά. Η θεματολογία ήταν αμιγώς ελληνική. Κάπου-κάπου έπεφτε και η λέξη «Ευρώπη».

Δύο εικόνες που αφορούσαν το ίδιο θέμα -τις ευρωεκλογές. Δύο διαφορετικοί κόσμοι. Θα συναντηθούν άραγε;

Το 1990, βρέθηκα σε δημοσιογραφική αποστολή στη Ρώμη για την κάλυψη των εργασιών της συνόδου Κορυφής. Νέα τότε δημοσιογράφος, θεώρησα σωστό να παρακολουθήσω και τις ενημερωτικές συναντήσεις των άλλων ηγετών, πλην του έλληνα πρωθυπουργού Κ.Μητσοτάκη. Οι μεγαλύτεροι και πιο πεπειραμένοι συνάδελφοι -πασίγνωστα ονόματα σήμερα- με ειρωνεύονταν, καθώς κανένα ελληνικό ΜΜΕ δεν ενδιαφερόταν τι είχε πεί επί του θέματος ο Κολ ή ο Μιττεράν.

Το 2000, βρέθηκα σε αλλεπάλληλες δημοσιογραφικές αποστολές στις Βρυξέλλες -σε συνόδους Κορυφής και σε συμβούλια υπουργών. Οι έλληνες δημοσιογράφοι διακτινίζονταν σε κάθε ενημερωτική συνάντηση που οργάνωνε η κάθε ξένη αντιπροσωπεία, ενώ όταν ήταν σε γλώσσες μη γνωστές, διαμορφωνόταν ένα δίκτυο «πηγών» από ξένους δημοσιογράφους. Κατάλαβα τότε, ότι οι συνάδελφοί μου είδαν πώς δούλευαν οι ξένοι και προσαρμόστηκαν. Μαζί τους προσαρμόστηκαν και τα ΜΜΕ, που ζητούσαν πιά απ΄ τους απεσταλμένους τους να μάθουν τι είπε ο Τσέχος, πώς αντέδρασε ο Ούγγρος, ποια ήταν η ένσταση του Φινλανδού. Η ώσμωση είχε γίνει. Στο επίπεδο της ενημέρωσης, όχι της κοινωνίας.

Η κοινωνία, το μαζικό τηλεοπτικό και αναγνωστικό κοινό, θαυμάζει τον τρόπο που οργανώνουν οι «ξένοι» τις συζητήσεις τους, τα μηχανάκια της τηλεθέασης όμως εξακολουθούν να χτυπάν στην «ιερά οργή» που καταλαμβάνει τον Τράγκα (και σβήνει σε δέκατα δευτερολέπτου), στην έκκληση του Γιακουμάτου προς τον «βλαμμένο» ψηφοφόρο, στον αυτο-τροφοδοτούμενο χείμαρρο που ξεχύνεται ανυπάκουα απ΄ το στόμα της Κανέλλη. Αυτό είναι το χρηματιστήριο αξιών που διαμορφώνει το ελληνικό τηλεοπτικό κοινό και προς αυτό προσαρμόζονται τα ΜΜΕ.

Για να ολοκληρώσω τη σκέψη μου πιστεύω, ότι στις αρχές αυτού του αιώνα, είτε επειδή τα κοινοτικά προγράμματα είχαν εξοικειώσει την κοινωνία με την «Ευρώπη», είτε επειδή είχε περάσει ένας κρίσιμος χρόνος προσαρμογής, είτε επειδή ήταν φρέσκες οι εντυπώσεις απ΄ το ευρώ, η σχέση της ελληνικής κοινωνίας με την έννοια «Ευρώπη» ήταν πιο στενή. Η κρίση μάς πήγε πίσω -το αποτυπώνουν και οι σφυγμομετρήσεις του ευρωβαρόμετρου. Έχουμε μπεί στο κουκούλι του μικρόκοσμού μας  -σύνορά του είναι οι ανάγκες της βιοπάλης και η συνδρομή (ή μη) της Πολιτείας. Κάπου-κάπου, όταν βλέπουμε τον χαμό στην Ουκρανία, αναρωτιόμαστε «πού είναι η Ευρώπη;». Η πραγματική εμπλοκή μας με την «Ευρώπη» ωστόσο, σήμερα αρχίζει και τελειώνει στις δόσεις που εγκρίνονται απ΄ το eurogroup.

Πάμε προς τις ευρωεκλογές, σαν να πρόκειται απλώς για την πρόβα τζενεράλε των εθνικών εκλογών. Η εκλογή των ευρωβουλευτών μοιάζει με πράξη διορισμού ευρωϋπαλλήλων, η eurovision προκαλεί περισσότερη συμμετοχή από τις ευρωεκλογές. Και γι΄ αυτό, αναμφίβολα, «φταίμε κι εμείς, φταίνε κι οι άλλοι».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News