«Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν,
αλλά εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια
σ' ένα σπίτι της οδού Σερίφ· μικρός πολύ έφυγα,
και αρκετό μέρος της παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία».

Δυο γυναίκες, με διαφορετικές αφετηρίες και πορείες ασύμπτωτες, συναντιούνται σε ένα άλλο «νησί», σε μια Ιθάκη. Ανακαλύπτουν τον Κωνσταντίνο Καβάφη και γράφουν γι' αυτόν 150 χρόνια από την γέννησή του. Η Ελληνίδα σοπράνο Σόνια Θεοδωρίδου  και η Βρετανίδα συγγραφέας Βικτόρια Χίσλοπ κάνουν την δική τους μετάφραση στο έργο του μεγάλου μας ποιητή.

Σόνια Θεοδωρίδου

«Ο Καβάφης είναι η φωνή της συνείδησής μου. Είναι τα λόγια εκείνα που δεν με αφήνουν να ησυχάσω, λες και ξάγρυπνος μέσα από τις γραμμές του με παρακολουθεί και με καλεί να είμαι έτοιμη! Επίκαιρος παρά ποτέ, πολύ συχνά στήριγμά μου στις δύσκολες στιγμές, έρχεται ξανά και ξανά να μου υπενθυμίσει ποια είμαι και από που έρχομαι.

Συχνά ο λόγος του με πονά. Γιατί φανερώνει μια Ελλάδα που έχασα, μία κουλτούρα που δεν υπάρχει πια.  Με γεμίζει βαθιά νοσταλγία η μυρωδιά του δικού του κόσμου δοσμένου έτσι απερίγραπτα όμορφα. Χάνομαι μέσα στα πρέπει και τα όχι της αστικής του συμπεριφοράς και καθηλώνομαι από τον ερωτισμό του.

Επέστρεφε συχνά και παίρνε με, αγαπημένη αίσθησις επέστρεφε και παίρνε με.
όταν ξυπνά του σώματος η μνήμη κ επιθυμία παλιά ξαναπερνά στο αίμα.
όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται
κ’ αισθάνονται τα χέρια σαν ν’ αγγίζουν πάλι…

Στην ηχογράφηση του δίσκου μου, θυμάμαι πως όταν τραγούδησα αυτό το τραγούδι, μου κόπηκε η αναπνοή. Έγινε λαχάνιασμα. Έγινε η φωνή μου ηδονή, υγρά σεντόνια, μυρωδιές της ανατολής και αρώματα των κορμιών. Μου δίδαξε την αξιοπρέπεια και υπερηφάνεια, απαίτησε να υψώνω το μέσα μου και να υποχωρώ νικήτρια έστω και ηττημένη από κάθε μάχη. Με συμβούλεψε σοφά να μην περιφέρω την ζωή μου, να μην την εξευτελίζω.

Και τέλος με κατευόδωσε λέγοντάς μου, παρηγορώντας με σχεδόν, πως στον δρόμο που πάω δεν έχει σημασία πότε και που θα φτάσω. Οι χαρές και λύπες του ταξιδιού αυτού, οι εμπειρίες, οι καινούργιοι άνθρωποι και οι αυριανές προκλήσεις είναι τα σπουδαιότερα.

Ο λόγος του που με μαγεύει.
Εμπεριέχει την αγάπη για τον άνθρωπο και τα οικουμενικά ιδανικά.
Ο Καβάφης είναι ένα σκαλοπάτι στην εξέλιξή μου.
Το βάλσαμο στην προσωπική αναζήτηση του καλύτερου και ωραιότερου.

Αναγνωρίζω μέσα από αυτόν την βαθιά επιθυμία μου για αλλαγή και εκπλήρωση. Για μια ζωή μέσα στο φως. Και ακόμα μου ομολογεί μέσα από τα γραπτά του πως
ακόμη και ο θάνατος πρέπει να έχει την ποιότητα της ζωής που έζησα…».

Βικτόρια Χίσλοπ

«Πριν πέντε χρόνια, ένας Έλληνας φίλος μου που μένει στο Λονδίνο, μου έδωσε ένα αντίγραφο μιας ποιητικής συλλογής του Καβάφη η οποία στην μία σελίδα είχε το ποίημα στα ελληνικά και στην άλλη στ' αγγλικά. Πίστευε έτσι ότι θα με βοηθούσε στην προσπάθειά μου να μάθω ελληνικά, αλλά η μίξη καθαρεύουσας και δημοτικής με μπέρδεψε τελείως. Έτσι έβαζα το χέρι μου πάνω στο πρωτότυπο ώστε να μην φαίνεται και διάβασα το μεταφρασμένο.

Με εξέπληξε αυτό που διάβαζα. Το συναίσθημα πίσω από την ποίηση του Καβάφη μου φαινόταν τόσο σύγχρονο και η αναπαραγωγή της επιθυμίας και του ερωτισμού ήταν τόσο παραστατική και ειλικρινής. Ακόμα και μέσα από την μετάφραση η αισθαντικότητά του ξεχείλιζε μέσα από τις σελίδες. Υπήρχε ομορφιά και μια αίσθηση οικειότητας κι ένοιωσα ότι ο Καβάφης δεν είναι μακριά μου, ούτε σε χρόνο ούτε σε απόσταση. Αυτό ήταν κάτι που σίγουρα δεν περίμενα από ένα ελληνικό βιβλίο ποίησης.

Ένα από τα θέματά του είναι ότι κάπως στο τέλος ο “χρόνος” είναι πάντα ο νικητής, είναι αυτός που μας στοιχειώνει όλους. Κανείς δεν μπορεί να το εκφράσει καλύτερα από αυτόν τον εξαιρετικό  ποιητή. Ακόμα σημαντικότερα, παρόλο που συχνά επικεντρώνεται στην ματαιότητα και τον πόνο, πιστεύω ότι μας δίνει ένα είδος νοήματος πάνω σε αυτό, υπενθυμίζοντάς μας να χαιρόμαστε το ταξίδι και να μην μας γίνεται αυτοσκοπός ο προορισμός.

Έχω εντρυφήσει στο βιβλίο μου με τα ποιήματα του Καβάφη, το έχω διαβάσει εκατοντάδες φορές κι έχω αρχίσει να κοιτάω και το πρωτότυπο, αποβάλλοντας έτσι το άγχος για την γλώσσα. Μετά από τόσα χρόνια, νομίζω μπορώ να εκτιμήσω την πιστότητα των μεταφράσεων που αποτυπώνουν την βαθιά ομορφιά των πρωτοτύπων. Θα ήταν μεγάλη τιμή να διαβάσω και στις δύο γλώσσες, και στην πρωτότυπη και στην δική μου την μητρική».

*Στις 26 Φεβρουαρίου στο Παλλάς, η Σόνια Θεοδωρίδου επιλέγει να ερμηνεύσει 15 τραγούδια του Αθανασίου Σίμογλου βασισμένα στα ποιήματα του μεγάλου αλεξανδρινού, συνοδεία της Ορχήστρας Mobile υπό τη διεύθυνση του Θεόδωρου Ορφανίδη. Η βραδιά θα πλαισιωθεί από απαγγελίες ποιημάτων από την Βικτόρια Χίσλοπ και τον ηθοποιό Τάσο Νούσια. Την σκηνοθεσία της βραδιάς έχει αναλάβει ο Γιώργος Νανούρης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News