Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος  και η Ελλάδα βαδίζει σε μία ακόμη προεκλογική περίοδο της οποίας η ατζέντα και συνεπώς ο πολιτικός λογος δεν εστιάζει καθόλου στα περιβαλλοντικά θέματα. Ενώ ο κόσμος ολόκληρος μετασχηματίζεται, το κέντρο της παγκόσμιας ισχύος μετατοπίζεται, ο πλούτος και η καινοτομία ανθίζει σε μέρη που πριν από μερικά χρόνια κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί, η Ελλάδα, τυφλή μπροστά στην τηλεόραση, παλεύει με τα βάσανά της.

Μοιάζει σαν το μόνο που ενδιαφέρει την κοινωνία μας να είναι το ευρώ ή δραχμή, Σαμαράς ή Τσίπρας, "εταίροι" ή "τοκογλύφοι", υποδοχή στους μετανάστες ή ξύλο. Ταυτόχρονα, το κάδρο γεμίζουν τα έργα και οι ημέρες του ωραίου Μπρούμελ, πριν απ´ αυτόν ήταν η παράγκα, το Βατοπαίδι, η Siemens… Ό,τι αποφασίσει να βγάλει κατά καιρούς η μιντιοκρατία απο την κατάψυξη. Στάχτη στα μάτια ενώ η αφωνία της Ελλάδας στον διεθνή προβληματισμό και διάλογο για σημαντικότατα θέματα, όπως τα περιβαλλοντικά, είναι εκκωφαντική.

Τα δευτερόλεπτα του τηλεοπτικού χρόνου πλέον κοστίζουν πολύ στα υπερχρεωμένα κόμματα. Λέτε να είναι αυτός ο λόγος που δεν ακούσαμε ποτέ κάποιον δημοσιογράφο να ρωτά τους πολτικούς γιατί δεν περιλαμβάνουν στο πρόγραμμά τους ένα δομημένο σχέδιο για το περιβάλλον; Σαν αυτό να μην σχετίζεται άμεσα με την επιβίωσή μας, με την ανάπτυξη της περιφέρειας ή αυτού που οι πολιτικοί μας εδώ και 35 χρόνια ονομάζουν "βιομηχανία" του τουρισμού.

Η απάντηση προφανώς βρίσκεται στο μειωμένο ενδιαφέρον των ψηφοφόρων για το θέμα, μιας και η πολιτική είναι ένα παιχνίδι προσφοράς και ζήτησης. Και η ζήτηση προς το παρόν, τουλάχιστον, δεν υπάρχει. Και πώς να υπάρξει; Εφόσον το περιβάλλον δεν ήταν ποτέ στο μενού, δεν είναι έκπληξη ότι δεν υπάρχουν παραγγελίες γι αυτό. Δεν παραγγέλνεις μουσακά σε ενα κινέζικο εστιατόριο…

Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί όλα αυτά τα θέματα δεν υπήρξαν ποτέ στην ατζέντα της κοινωνίας μας; Είναι όντως αλήθεια ότι οι πρωτοβουλίες που πρέπει να ληφθούν ώστε να μεγιστοποιήσουμε τις πιθανότητές επιβίωσής μας απλώς δεν «πουλάνε» στην Ελλάδα;

Είναι αυτός ο λόγος που κόμματα όπως οι Οικολόγοι Πράσινοι, εν έτει 2012, χάνονται μέσα στην γκρίζα στήλη των «Λοιπών»;

Δεν το νομίζω.

Αν «πράσινες» πολιτικές και μέτρα παρουσιάζονταν στους ψηφοφόρους ως σοβαρή πολιτική επιλογή για έξοδο από την κρίση, πιστέυω πως θα κέρδιζαν τη λαϊκή αποδοχή. Ποιός, για παράδειγμα, αντιτίθεται στο να τεθεί η πρόληψη στην καρδιά του ρυθμιστικού, θεσμικού και νομοθετικού μας συστήματος; Ποιός είναι αντίθετος με το να μετατοπιστούν οι επενδύσεις των δισεκατομμυρίων ευρώ των φορολογούμενων πολιτών από επεκτάσεις αεροδρομίων και αυτοκινητόδρομων, στην βελτίωση των σιδηροδρόμων μας; Ποιός είναι αντίθετος σε μέτρα που θα προωθήσουν τη ζωτικότητα των μικροκαλλιεργητών παραγωγών, όλων αυτών των επιχειρήσεων που βελτιώνουν την ύπαιθρο και παρέχουν το είδος των τροφίμων που όλοι έχουμε ανάγκη; Μέτρα απλά και αποδοτικά, που λειτουργούν πολλαπλασιαστικά παρέχοντας λύσεις σε πολλά προβλήματα ταυτόχρονα.

Η αλήθεια είναι ότι το περιβάλλον επηρρεάζει και επηρρεάζεται από τα πάντα. Για παράδειγμα, μία πολιτική για την υγεία η οποία δεν περιλαμβάνει τη μείωση των τοξινών στο περιβάλλον είναι καταδικασμένη στην αποτυχία. Και αυτή ακριβώς είναι η βάση πάνω στην οποία όλα τα κόμματα στην Ελλάδα (με εξάιρεση τους Οικολόγους Πράσινους, που γιαυτό υπάρχουν άλλωστε) αποτυγχάνουν να δοκιμάσουν την διορατικότητα τους. Κανένα τους δεν έχει αντιληφθεί την ειρωνεία του ότι ενώ η λειτουργία του ΕΣΥ κοστίζει τεράστια ποσά, η υγεία μας φθίνει. Άσθμα, διαβήτης, παχυσαρκία, καρδιοπάθειες, καρκίνοι, εγκεφαλικά, αυτισμός κλπ., όλα αυξάνονται συνεχώς. Κι αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα.

Ας μείνουμε στο παράδειγμα της υγείας, μιας και αποτελεί σημαντική προτεραιότητα όλων μας. Η υϊοθέτηση της προληπτικής αρχής θα βελτίωνε την υγεία μας και θα μείωνε τα βάρη του ΕΣΥ. Η ενθάρρυνση -φερ ειπείν- σχολείων, νοσοκομείων και άλλων δημόσιων φορέων να προμηθεύονται τα τρόφιμά τους όσο πιο τοπικά και βιολογικά γίνεται, θα εξασφάλιζε καλή και θρεπτική διατροφή σε ένα μεγάλο ποσοστό των πολιτών, ιδιαίτερα σε συγκεκριμένες ευπαθείς ομάδες. Θα παρείχε συγχρόνως στους ντόπιους παραγωγούς εισόδημα ασυμβίβαστο από τους μεσάζοντες και θα ελάφρυνε το περιβάλλον από το κόστος της άσκοπης μεταφοράς.

Τέτοιου είδους πρωτοβουλίες δεν απαιτούν θάρρος και καμία θυσία εκ μέρους των πολιτών για να προωθηθούν, άσχετα με το τί λενε οι πολιτικοί. Είναι εξ ορισμού αποδεκτές. Όμως κανένα από τα κεντρικά πολιτικά κόμματα δεν τολμά να προκαλέσει ένα σύστημα το οποίο ευνοεί, σε κάθε επίπεδο, την εντατική αγρο-βιομηχανία των εξαγωγών εις βάρος της βιώσιμης παραγωγής για τοπική κατανάλωση.

Όλα αυτά μοιάζουν τόσο λογικά, όμως και τόσο μακριά από την ελληνική πραγματικότητα. Θα ήταν, φυσικά, δελεαστικό να φανταστεί κανείς ότι υπάρχει κι εδώ κάποιου είδους συνομωσία, η οποία φρενάρει αυτού του είδους την οίκο-πολιτική και αναπτυξιακή προοπτική στην χώρα μας. Όμως φοβάμαι πως η αλήθεια είναι λιγότερο συναρπαστική: οι πολιτικοί μας είναι απλώς άσχετοι στο να ενώσουν τα σημεία σε ότι αφορά το περιβάλλον. Μοιάζουν να αντιλαμβάνονται το περιβάλλον σαν κάτι ξεχωριστό, σαν κάποιου είδους ειδικό συμφέρον. Και γι αυτό οι όποιες λίγες "πράσινες" πολιτικές εξαγγελίες απλά προσβλέπουν στην προσέλκυση κάποιων "πράσινων" ψήφων και μόνο.

Η αλήθεια είναι ότι μία περιβαλλοντική προοπτική παρέχει λύσεις σε όλων των ειδών τα προβλήματα, που διαφορετικά θα ήταν δύσκολο να επιλυθούν. Υπάρχουν πρακτικές λύσεις, και αρκετή από την απαραίτητη επιστημονική γνώση για την υλοποίησή τους. Υπαρχει όμως και το γνωστό διεφθαρμένο (πολυεθνικό) κατεστημένο, το οποίο πιστεύει πως οι περιορισμένοι φυσικοί πόροι της Γης έχουν απεριόριστη ικανότητα να απορροφούν τη ρύπανση. Οτι μπορούμε να μετατρέπουμε το φυσικό μας κεφάλαιο σε καταναλωτικά αγαθά εις αεί. Οτι μπορούμε να συνεχίζουμε να διαμορφώνουμε τον κόσμο μας γύρω από τον μύθο του αστείρευτου πετρελαίου. Ασφαλώς, αυτή η προσέγγιση έχει επικρατήσει και στην Ελλάδα, έχοντας ποτίσει γενιές ολόκληρες με τη νοοτροπία πως το περιβάλλον είναι κάτι το οποίο οφείλουμε να προστατεύουμε, όμως μπορούμε και να καταναλώνουμε όποτε το θελήσουμε.

Ένεκα της κρίσης, η ελληνική κοινωνία έχει την ευκαιρία (και την υποχρέωση) να υιοθετήσει μία καινούρια κουλτούρα πολιτικής σκέψης, στην αναζήτηση διεξόδου από τα βάσανα που ανέφερα πιο πάνω. Μπορεί στην Ελλάδα ένα κυβερνητικό σχήμα να θέσει σε κίνηση μια τόσο απελευθερωτική διαδικασία; Υπάρχει στο πολιτικό προσωπικό το μορφωτικό, πνευματικό και διανοητικό υπόβαθρο για να κατανοήσει και να μεταφράσει μία πράσινη αναπτυξιακή στρατηγική σε πράξη; Ή θα συνεχίσουμε να την ακούμε για άλλα 20-25 χρόνια υπό τη μορφή βαρύγδουπων σλόγκαν που δεν θα βλέπουμε ποτέ να πέρνουν σάρκα και οστά; Προοπτικές εγκλωβισμένες στις σκιές της γραφειοκρατείας, του καρεκλο-κενταυρισμού, του κομματισμού, του λαίμαργου μικρο-αστικού επαρχιωτισμού, του κατεργάρη νεο-ελληνισμού, του νεο-πλουτισμού και του παροξυσμού της Ευρώ-κουτάλας;

Η πράσινη ανάπτυξη είναι το μόνο μέλλον αλλά ποιανών τα χέρια και τα μυαλά θα το ενσαρκώσουν;

Αυτό είναι, κατά την ταπεινή μου άποψη, το κρίσιμο ερώτημα για την κοινωνία μας σήμερα. Ποιοί από τους υποψήφιους σωτήρες μας ανταποκρίνονται σε αυτό;
 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News