Τι έγινε; Πώς μπήκε η Σαντορίνη σε άλλο κάδρο; Πού είναι το μοναδικό ηλιοβασίλεμα και η θέα στην καλντέρα μπροστά στην infinity πισίνα; Πώς ξαφνικά από τα μέρη που πρέπει να οπωσδήποτε να επισκεφθούν, το νησί φιγουράρει ανάμεσα στα μέρη που οι ταξιδιώτες ίσως θα πρέπει να αποφύγουν το 2018, λόγω του αδιαχώρητου;

Δημοσίευμα του CNN Travel σημειώνει ότι το ελληνικό νησί βρίσκεται σε σημείο καμπής και κινδυνεύει να χάσει τη γοητεία του. Το συγκαταλέγει στην ίδια κατηγορία προορισμών με υπερπληθώρα τουριστών όπως το Ταζ Μαχάλ, τα νησιά Γκαλάπαγκος στον Ειρηνικό, το Ντουμπρόβνικ, η Βαρκελώνη, το Isle of Skye στη Σκωτία, η Βενετία, το Μπουτάν, το Έβερεστ, το Μάτσου Πίτσου στο Περού, το Cinque Terre στην Ιταλία. Προτείνει επίσης στους αναγνώστες ως εναλλακτικές στην Ελλάδα, με υπέροχες παραλίες για ήρεμες διακοπές, τη Νάξο και την Πάτμο.

Το πώς προκύπτει αυτό συζητιέται καιρό τώρα. Δεν είναι ξαφνικό.  Αλλωστε δεν είναι το ίδιο ευχάριστο να «ανοίγεις» ένα θέμα όπως ο υπερτουρισμός στον πιο προβεβλημένο ελληνικό προορισμό, όσο το να δείχνεις το ηλιοβασίλεμα στην Οία. Είναι καλύτερο όμως να το αναγνωρίζεις ο ίδιος και να δρας, πριν στο επισημάνουν οι άλλοι. Τότε έχεις αργήσει.

Πάνω από δύο εκατομμύρια τουρίστες επισκέφθηκαν τη Σαντορίνη το 2017. Από αυτούς 1,3 εκατομμύρια ήταν οι αφίξεις που διέμειναν και 850.000 οι (περαστικοί) επιβάτες κρουαζιέρας. Ο πληθυσμός του νησιού μόλις ξεπερνά τις 15.000.

Η Σαντορίνη έχει ήδη ανοίξει το θέμα της φέρουσας ικανότητας εδώ και τρία χρόνια. Και στη συνέντευξη Τύπου με αφορμή τα 50 χρόνια από την ανασκαφή στο Ακρωτήρι τον Δεκέμβριο, ο δήμαρχος Θήρας Νικόλαος Ζώρζος επανέφερε το θέμα του υπερτουρισμού, του κορεσμού των υποδομών και του κινδύνου υποβάθμισης του προορισμού, ζητώντας τη βοήθεια της Πολιτείας. Ανεξέλεγκτη δόμηση και καθαριότητα και ηλεκτρική ενέργεια στα όρια: το καλοκαίρι που πέρασε οι ανάγκες του νησιού ξεπέρασαν τα 48 MW.

Και η δόμηση σε έξαρση. Το 1971 υπήρχαν 3.375 κατοικίες και σήμερα έχουν ξεπεράσει τις 13.888. Αντίθετα οι υποδομές καθυστερούν. Ο οδικός άξονας Αεροδρόμιο – Φηρά – Βουρβούλος – Οία συζητιόταν 15 χρόνια πριν ξεκινήσει να υλοποιείται το 2014. Η ολοκλήρωσή του όμως παρουσιάζει πολύμηνη καθυστέρηση. Με το νέο χρονοδιάγραμμα το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί αισίως στα τέλη Ιουνίου.

Ενισχυμένα και τα απορρίμματα. Η Σαντορίνη σήμερα παράγει ετησίως 15-25 χιλιάδες τόνους, ποσότητα που βαίνει αυξανόμενη λόγω της αύξησης του τουρισμού (1,7-5,5 εκατ. διανυκτερεύσεις τον χρόνο). Στο πλαίσιο αυτό η ΔΕΗ Ανανεώσιμες προχωρά στη διαχείριση των αστικών απορριμμάτων της Σαντορίνης αλλά και των γεωθερμικών πεδίων του νησιού, ύστερα από την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ του υφυπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Νεκτάριου Σαντορινιού, του δημάρχου Θήρας και του διευθύνοντος συμβούλου της ΔΕΗ Ανανεώσιμες Ηλία Μοναχολιά.

Τουριστικοί παράγοντες συνηθίζουν να λένε ότι η Σαντορίνη ως προορισμός είναι δύο – τρία χρόνια μπροστά σε σχέση με την υπόλοιπη ελληνική επικράτεια. Ο,τι προκύπτει σήμερα στο νησί σε επίπεδο τάσης, προϊόντος, υπηρεσίας, αλλά και προβλήματος, θα εμφανιστεί αργότερα και σε άλλες περιοχές της χώρας.

Αν μέχρι τώρα ο στόχος των τουριστικών επιδόσεων στην Ελλάδα ήταν ποσοτικός και εφέτος δείχνει ότι επετεύχθη με τους αριθμούς να προσεγγίζουν τα 30 εκατ. διεθνείς αφίξεις και 14,5 δισ. έσοδα, ο υπερτουρισμός που χτυπά την πόρτα της Σαντορίνης, ενός προορισμού με οικονομικά εύρωστη πελατεία, υψηλού επιπέδου καταλύματα και αξιόλογη δαπάνη, δίνει αφορμή για προβληματισμό και αναθεώρηση.

Το πρώτο βήμα για την ουσιαστική αντιμετώπιση του ζητήματος είναι να το αναγνωρίσεις. Όχι να το αγνοήσεις. Ούτε να το υποτιμήσεις.

Η συζήτηση για τον υπερτουρισμό έχει ήδη ξεκινήσει στην Ευρώπη και εκτός. Με αφορμή τις αντιδράσεις στη Βαρκελώνη, στη Βενετία, στο Άμστερνταμ, στο Τιρόλο, στο Τόκιο. Με την είσοδο χιλιάδων σπιτιών και διαμερισμάτων στην αγορά φιλοξενίας, μέσω των ηλεκτρονικών πλατφορμών, σε πολλούς προορισμούς η δυναμικότητα αυξάνεται γεωμετρικά, έως και διπλασιάζεται. Οι υποδομές δοκιμάζονται, οι κάτοικοι διαμαρτύρονται, ο τοπικός ιστός αλλοιώνεται.

Το θέμα απασχόλησε τη συζήτηση τον Νοέμβριο στη συνάντηση 60 υπουργών Τουρισμού που διοργάνωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (ΠΟΤ) στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης World Travel Market 2017 στο Λονδίνο. Η ελληνίδα υπουργός Τουρισμού Έλενα Κουντουρά δέχθηκε την πρώτη ερώτηση στο πάνελ των ομιλητών, για τη Σαντορίνη και τον όγκο των επισκεπτών της, με αφορμή την απόφαση του νησιού για ημερήσιο πλαφόν στους επισκέπτες κρουαζιέρας. «Κατά την άποψή μου και ειδικά για την Ελλάδα δεν πιστεύω ότι ο υπερτουρισμός υφίσταται», απάντησε επικαλούμενη το γεγονός ότι ο προορισμός δέχεται τουρίστες όλο τον χρόνο. Το αεροδρόμιο της Σαντορίνης δέχθηκε 517 αφίξεις τον Μάρτιο, 13.450 τον Απρίλιο, 45.481 τον Μάιο, 73.959 τον Ιούνιο, 101.451 τον Ιούλιο, 98.246 τον Αύγουστο, 70.553 τον Σεπτέμβριο, 26.897 τον Οκτώβριο και 566 τον Νοέμβριο.

Ο ρόλος της Πολιτείας και της Αυτοδιοίκησης είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τις δημόσιες υποδομές, την πρόσβαση και τις ευκαιρίες στην εκπαίδευση, τον έγκαιρο σχεδιασμό για τις ανάγκες της νέας εποχής. Αυτά επανέλαβαν αρμόδιοι αξιωματούχοι και τεχνοκράτες στην Ευρωπαϊκή Ημέρα Τουρισμού που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο τέλος Νοεμβρίου στις Βρυξέλλες. Με την ίδια προβληματική να κυριαρχεί στη θεματολογία της ημερίδας. Εχει γίνει πια αντιληπτό ότι ο τομέας του τουρισμού, παρότι δεν αντιμετωπίζεται με την ανάλογη σοβαρότητα, καλύπτει το 10% του ΑΕΠ με 600 εκατ. τουρίστες ετησίως (2016) και 24 εκατ. θέσεις εργασίας.

Και εδώ υπεισέρχεται ο ιδιωτικός τομέας. Πώς θα δημιουργήσει βαθύτερους δεσμούς με τις τοπικές κοινωνίες. Πώς θα εμπλακεί στην πρόληψη. Πώς θα αλλάξει τη στερεότυπη εικόνα που έχει μέχρι σήμερα μια δραστηριότητα ταυτισμένη με την ευχάριστη πλευρά του ελεύθερου χρόνου. Μέχρι τώρα η κοινή αντίληψη στη χώρα τον περιγράφει ως έναν τομέα που προσφέρει οικονομικές προοπτικές, χάρη και στην «ευκολία» του αντικειμένου. Όλοι θέλουν να κάνουν διακοπές και δη στην Ελλάδα. Η αύξηση τα τελευταία χρόνια, είτε για λόγους επιθυμίας είτε αίσθησης ασφάλειας των ταξιδιωτών, το επιβεβαιώνει.

Ουσιαστικά ο τουρισμός πρέπει να γίνει πιο σχετικός με τη ζωή και την πραγματικότητα των πολιτών. Μια και η βέλτιστη λειτουργία του έχει αντίκρυσμα στα δημόσια έσοδα και κατ’ επέκτασιν στην τσέπη όλων.

Και αυτό σε μια εποχή που η «τουριστική αυτοδιάθεση» αποκτά διαστάσεις παγκόσμιου φαινομένου. Επομένως δεν αρκούν οι καλές προθέσεις, οι διαπιστώσεις και η θεωρητική προσέγγιση. Επιχειρήσεις και φορείς χρειάζεται να δείξουν στην πράξη την αλλαγή που αποτελεί δεδομένο. Στην τεχνολογία, στις υπηρεσίες, στο προϊόν. Υιοθετώντας την πρώτοι, οι ίδιοι, στον μικρό ή μεγάλο τους περίγυρο. Ανταποκρινόμενοι στις νέες απαιτήσεις της καινοτομίας, των δεξιοτήτων του προσωπικού, της σχέσης με τους ταξιδιώτες. Αναβαθμίζοντας το προσωπικό τους και τις εμπειρίες για να μυήσουν τους πελάτες στη μοναδικότητα κάθε προορισμού.

Ένας ξένος επισκέπτης θα σεβαστεί και θα εκτιμήσει τον τόπο, αν τον καθοδηγήσεις και το κάνεις εσύ πρώτα.

Και εδώ η ανάγκη αλλάζει: να περάσουμε από τη διαφήμιση στη διαχείριση.

Η Σαντορίνη είναι η αφορμή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News