Αν βρεθείς σε οποιοδήποτε λιμάνι του κόσμου το συναίσθημα είναι πάντα το ίδιο, με μικρές παραλλαγές. Δεν έχει σημασία το αν αυτό είναι αμιγώς εμπορικό ή μεταφέρονται και επιβάτες: ο ήχος που βγαίνει μέσα από τους κάβους και τα γκρίζα ντοκ, κάνει γκελ πάνω στις προκυμαίες και στέλνει χαιρετίσματα στους φάρους, είναι ο ίδιος. Νιώθεις σαν να μουρμουρίζει γλυκά το λιμάνι, σαν να διηγείται τις ιστορίες που έχει δει να εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια του.

Το κάθε μεγάλο λιμάνι [< τουρκική liman < μεσαιωνική ελληνική λιμένι] έχει αντικρίσει πολλά, όπου κι αν στέκεται, εδώ και αιώνες. Εμπορεύματα από μακρινές χώρες να βρίσκουν εκεί καταφύγιο, να μεταφέρονται (συνωστισμένες) ψυχές με βαλίτσες στα χέρια για ολιγοήμερες διακοπές ή για να αλλάξουν ζωή σε κάποια άλλη χώρα ή σε μια μακρινή ήπειρο.

Τα λιμάνια συναγελάζονται με την όποια μαγεία κουβαλά η προσμονή τού ερχομού ή της αναχώρησης. Σε αρκετές φορές, όμως, στα λιμάνια δεν υπάρχουν γέλια, η χαρά ίσως έχει πνιγεί εκεί κοντά, στα αβαθή της ζήσης της σκληρής.

«Μεγαλύτερες αρετές χρειάζονται για να αντεπεξέλθει κανείς στην καλή τύχη παρά στην κακή»

Πάρε για παράδειγμα το λιμάνι του Πειραιά και μην πας το μυαλό σου πολύ πίσω, μείνε στις μέρες αυτές. Χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες μένουν νυχθημερόν εκεί και περιμένουν ένα καλύτερο αύριο, αλλά το μέλλον τους μάλλον έρχεται κολυμπώντας μέσα σε άγρια θάλασσα. Περιμετρικά αναπτύσσονται μαύρες μπλούζες με ξυρισμένα κεφάλια έτοιμα να σπείρουν πιο βαθιά το μίσος για αυτούς. Αλλά να είναι καλά η κυβέρνηση που έβαλε γυναίκες του Λιμενικού να μοιράσουν φυλλάδια που τους καλούν να αποχωρήσουν. «Σας αγαπάμε» είναι η λέξη-κλειδί, γραμμένη σε 4 γλώσσες – η αγάπη, βλέπεις, ξεπλένεται αλλιώς στα λιμάνια και θέλει ειδική μετάφραση. Θα μπορούσαν, τουλάχιστον, να κάνουν τα φυλλάδια ακόμα πιο ποιητικά, να ρέει στις γραμμές τους περισσότερη λογοτεχνία.

«Το σημαντικό στη ζωή δεν είναι πού στεκόμαστε, αλλά προς ποια κατεύθυνση κινούμαστε. Για να φτάσουμε στο λιμάνι τ’ ουρανού πρέπει καμιά φορά να πλέουμε με ευνοϊκό άνεμο και κάποτε ενάντια στον άνεμο. Δεν πρέπει, όμως, ποτέ να μας παρασύρει απλά το ρεύμα ή να μας κρατάει η άγκυρα» – Ολιβερ Χολμς, αμερικανός συγγραφέας

«Ο πολιτισμός είναι μια κίνηση, όχι μια κατάσταση. Είναι ένα ταξίδι, όχι ένα λιμάνι» – Αρνολντ Τόινμπι, βρετανός ιστορικός

«Είκοσι χρόνια από τώρα θα είσαι πιο απογοητευμένος για τα πράγματα που δεν έκανες, παρά για τα πράγματα που έκανες. Γι’ αυτό, λύσε τους κάβους. Σαλπάρισε μακριά από το σίγουρο λιμάνι. Εξερεύνησε, ονειρέψου, ανακάλυψε» – Μαρκ Τουέιν, αμερικανός συγγραφέας.

Η ζωή σε αυτό το λιμάνι, όμως, δεν έχει σιγουριά, δεν ελλοχεύει καμιά λογοτεχνία, καμία ρίμα. Εχει μόνο αβεβαιότητα, μια κυβέρνηση μέσω φυλλαδίου να τους διώχνει και να τους εύχεται, σχεδόν ειρωνικά, «καλή τύχη, πρέπει να φύγετε, έρχεται Πάσχα, κόσμος θα πάει διακοπές, μη μας χαλάσετε τη χαρά». Οντως. «Μεγαλύτερες αρετές χρειάζονται για να αντεπεξέλθει κανείς στην καλή τύχη παρά στην κακή», είχε αφήσει παρακαταθήκη να πλέει στους αιώνες, δίχως να πιάνει λιμάνι, ο γάλλος συγγραφέας Λα Ροσφουκό.

Στο μεταξύ, κάθε φορά που ακούω τη λέξη «φυλλάδιο», θυμάμαι την ατάκα τού αμερικανού κωμικού Μιτς Χέντμπεργκ: «Οταν κάποιος σού δίνει ένα διαφημιστικό φυλλάδιο, είναι σαν να σου λέει “πάρ’ το αυτό και πέταξέ το”».

Οχι, στο λιμάνι του Πειραιά δεν έχει ποίηση, είναι μέρος τού video clip «κάθε λιμάνι και καημός, κάθε καημός και δάκρυ κι είναι η ζωή του καθενός θάλασσα δίχως άκρη». Στο κύριο λιμάνι της Ελλάδας, της χώρας που ξέρει καλά τι θα πει «προσφυγιά». Αλλά όπως αναφέρει το φυλλάδιο, «Μη χάνετε το κουράγιο σας, είμαστε μαζί σας, σας αγαπάμε».

Εναλλακτικά, θα μπορούσαν να βάλουν Νίκο Καββαδία: «…τι κι αν οι κάβοι σού σκληρύναν την παλάμη…». Αλλά, είπαμε, εκεί κάτω στο λιμάνι δεν έχει ποίηση. Εχει μόνο ένα φυλλάδιο – έξυπνα γραμμένο, είναι η αλήθεια. Ο αργεντινός συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες είχε πει «Ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου, διαμέσου λέξεων περίτεχνα υφασμένων μεταξύ τους».

Αλλά, διάολε, δεν έγραψε τίποτα για ξηλωμένες ζωές…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News