Η κυβέρνηση των ΗΠΑ ψεύδεται ασύστολα και συνειδητά στους πολίτες. Αλλά ένα «βαθύ λαρύγγι» προσφέρει στους δημοσιογράφους απόρρητα κυβερνητικά έγγραφα, φέρνοντας σε εξαιρετικά δύσκολη θέση τον Λευκό Οίκο. Ακολουθεί μια πρωτοφανής απόπειρα λογοκρισίας και εκφοβισμού του Τύπου, μέσω άσκησης πιέσεων προς τους ίδιους τους εκδότες. Τελικά θα επικρατήσει η αλήθεια και η ελευθεροτυπία.

Το εν λόγω σενάριο θα μπορούσε να αποτελεί μια είδηση των ημερών μας ή μάλλον των ημερών του Ντόναλντ Τραμπ. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, πρόκειται για μια υπόθεση που απασχόλησε την αμερικανική κοινή γνώμη πριν από σχεδόν μισό αιώνα. Η δημοσίευση, το 1971, των αποκαλούμενων «Pentagon Papers» (επίσημα «Σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών – Βιετνάμ, 1945-1967») από τους New York Times και την Washington Post, αποκάλυψε στους Αμερικανούς τα ψέματα που άκουγαν επί δεκαετίες όσον αφορά τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Αμαυρώθηκαν πρόεδροι Ρεπουμπλικανοί, όπως ο Αϊζενχάουερ και ο Νίξον αλλά και Δημοκρατικοί, όπως ο Τρούμαν, ο Κένεντι και ο Τζόνσον. Αλώβητος δεν βγήκε κανένας.

Τώρα η πολύκροτη αυτή υπόθεση μεταφέρεται στην μεγάλη οθόνη με την ταινία «The Post» (άρχισε να προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες την προηγούμενη εβδομάδα) του Στίβεν Σπίλμπεργκ. Πρόκειται για ακόμα μια «στρατευμένη» ταινία του αμερικανού σκηνοθέτη ο οποίος, αφότου έσπασε τα ταμεία με «Τα σαγόνια του καρχαρία», τον «Ε.Τ», τον «Ιντιάνα Τζόουνς» και το «Τζουράσικ Παρκ», στράφηκε στην ιστορία και στην πολιτική με έργα όπως η «Λίστα του Σίντλερ» και ο «Λίνκολν».

To «The Post» εστιάζει στο πρόσωπο της Κάθριν Γκράχαμ , της ιστορικής εκδότριας της Washington Post (την υποδύεται η Μέριλ Στριπ) που υπερασπίστηκε με σθένος την εφημερίδα της παρά τις ισχυρότατες πιέσεις της πολιτικής εξουσίας. Η δημοσίευση των Pentagon Papers θα μπορούσε να οδηγήσει στη χρεοκοπία την Washington Post και την ίδια ακόμα και στη φυλακή.

Αλλά ο πραγματικός πρωταγωνιστής της υπόθεσης είναι ο Ντάνιελ Eλσμπεργκ, ο στρατηγικός αναλυτής της Rand Corporation που είχε πρόσβαση στα αρχεία του Πενταγώνου. Ο Eλσμπεργκ είναι πλέον ένα εμβληματικό πρόσωπο της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας και σήμερα, στην ηλικία των 87 ετών, εξακολουθεί να είναι ο ίδιος θαρραλέος και απόλυτα διαυγής άνθρωπος που πριν από 47 χρόνια επέλεξε να διακινδυνεύσει να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του έγκλειστος στη φυλακή, για να δώσει στη δημοσιότητα περί τις 7.000 απόρρητα έγγραφα που αποκάλυπταν τις λανθασμένες αποφάσεις και τα ψέματα πολλών αμερικανικών κυβερνήσεων σχετικά με το Βιετνάμ. Ο ίδιος αυτός άνθρωπος ολοκλήρωσε πρόσφατα το «The Doomsday Machine», ένα βιβλίο στο οποίο παρουσιάζει μια άλλη εξαιρετικά ανησυχητική ιστορία.

Κατά τα χρόνια που εργάστηκε στο Πεντάγωνο, ο Eλσμπεργκ δεν περιορίστηκε μόνον στους φακέλους για το Βιετνάμ, αλλά υπέκλεψε απόρρητες πληροφορίες αναφορικά με τον ολέθριο αντίκτυπο ενός πυρηνικού πολέμου, συμπεριλαμβανομένων και προβλέψεων όσον αφορά το μέγεθος της καταστροφής και τον συνολικό αριθμό των νεκρών. Τα έγγραφα αυτά, ωστόσο, δεν δημοσιεύτηκαν ποτέ. Αναμένοντας την έναρξη της δίκης για τα Pentagon Papers, τα εμπιστεύτηκε στον αδελφό του. Καταστράφηκαν, ωστόσο, στη διάρκεια μιας τροπικής καταιγίδας. Δεκαετίες μετά ο Έλσμπεργκ αποφάσισε να γράψει και να αποκαλύψει την στρατηγική των ΗΠΑ για τα πυρηνικά κατά τη δεκαετία του 1960, για να αποδείξει πως η κληρονομιά των πιο επικίνδυνων όπλων στην ιστορία της ανθρωπότητας – μια κληρονομιά που ο Τραμπ επιθυμεί να εκσυγχρονίσει – εξακολουθεί να απειλεί την επιβίωσή μας. Και σίγουρα δεν πρόκειται για ένα βιβλίο που αφορά μόνο τους Αμερικανούς και την ιστορία τους αλλά το μέλλον του κόσμου μας.

Μιλώντας στην ιταλική Repubblica, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του αλλά και την προβολή του «The Post» στους κινηματογράφους, ο Έλσμπεργκ  δήλωσε ότι 46 χρόνια μετά τα Pentagon Papers αποφάσισε να γράψει για τον πυρηνικό όλεθρο γιατί«πρακτικά όλοι οι κίνδυνοι που ήταν γνωστοί πριν από μισό αιώνα, υφίστανται ακόμα, άμεσοι και σοβαροί όπως πάντα. Και ήταν ξεκάθαρο από το τέλος του περασμένου αιώνα ότι ούτε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ούτε η κυβέρνηση του Μπιλ Κλίντον ή, στη συνέχεια, του Μπαράκ Ομπάμα, θα εξάλειφαν ή θα περιόριζαν αισθητά τους κινδύνους».

Για να συμβεί αυτό «ΗΠΑ και ΝΑΤΟ δεν θα πρέπει απλά να υιοθετούν την πολιτική του no-first use, αλλά να ενεργούν και σύμφωνα με αυτή, εξαλείφοντας από την Ευρώπη όλα τα τακτικά πυρηνικά όπλα, τα οποία είναι εξαιρετικά ευάλωτα και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν πάνω στη βάση ενός λάθους συναγερμού (όπως συνέβη πρόσφατα στη Χαβάη). Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αποσυρθούν όλα τα πυρηνικά όπλα από την Ιταλία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Τουρκία και την Ολλανδία», υποστήριξε ο Ελσμπεργκ, προσθέτοντας πως θα πρέπει να πράξει ανάλογα και η Ρωσία.

Όσον αφορά τον ρόλο του ως πληροφοριοδότη της αμερικανικής κοινής γνώμης για τα κακώς κείμενα των αμερικανικών κυβερνήσεων ο Ελσμπεργκ δηλώνει πως «σπανίως είναι δυνατό να αλλάξει το σύστημα εκ των έσω καθώς διαθέτει πολλές δικλείδες ασφαλείας για τον κίνδυνο να υπάρχουν άτομα που θα ενεργήσουν σύμφωνα με τη συνείδησή τους σε περίπτωση που διαφωνήσουν με τους ανωτέρους τους».

Προτρέπει, ωστόσο, τους νέους που θέτουν εαυτόν στην υπηρεσία της πατρίδας τους «να υπηρετούν ταυτόχρονα και την ανθρωπότητα, να πληροφορούνται, να θέτουν ερωτήματα και να κινητοποιούνται για την αλλαγή λανθασμένων και επικίνδυνων πολιτικών, δρώντας εκτός του συστήματος. Στην περίπτωση που βρεθούν εντός και ανακαλύψουν ότι τα αφεντικά τους και οι θεσμοί για τους οποίους εργάζονται, εξαπατούν το κοινοβούλιο και την κοινή γνώμη, θα τους ενθάρρυνα να καταγγείλουν όλα όσα ξεσκεπάσουν, αξιοποιώντας τα αποδεικτικά στοιχεία και ανεξάρτητα από το τίμημα για τις ζωές και τις καριέρες τους».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News