Η «αλτρουιστική» τιμωρία (altruistic punishment) είναι ένα φαινόμενο που μελετούν τα συμπεριφορικά οικονομικά. Θέλεις τόσο να τιμωρήσεις κάποιον που είσαι έτοιμος να αναλάβεις μεγάλο κόστος αρκεί να υπάρξει τιμωρία. Αυτή η συμπεριφορά δεν είναι και τόσο ορθολογική. Προκειμένου να πάθει κάτι κακό ο άλλος δεν λογαριάζεις το κακό που θα πάθεις εσύ. Βέβαια η ικανοποίηση που λαμβάνεις έχει την αξία της αλλά σε κάποιες περιπτώσεις το κόστος που θα προκαλέσει και σε σένα η τιμωρία του άλλου είναι του ίδιου μεγέθους.

Ο Σαμψών, για παράδειγμα (αν θυμάστε από την Παλαιά Διαθήκη ήταν Κριτής του Ισραήλ), αποφασίζει να τιμωρήσει τους εχθρούς του με το να γκρεμίσει τον ειδωλολατρικό ναό στις κολόνες του οποίου τον έχουν δέσει και τον εξευτελίζουν. Αλλά σκοτώνεται κι αυτός μαζί τους. Τον Σαμψών βέβαια δεν τον πειράζει γιατί θεωρεί ότι αξίζει να τιμωρηθεί και μάλιστα το επιζητά, επανέρχεται στο δρόμο του Θεού (Κριταί, 16). Αλλά είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του όταν γκρεμίζει το κτίριο: «Αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλων.» Η αλτρουιστική τιμωρία, λοιπόν, μπορεί να είναι και αυτοκαταστροφική. Κυριολεκτικά.

Δυστυχώς ο τρόπος που αντιδρά η αντιπολίτευση στο θέμα του Ασφαλιστικού θυμίζει συμπεριφορά ταυτόχρονα ανορθολογική και αυτοκαταστροφική. Το επιχείρημα είναι το εξής: o Αλέξης Τσίπρας δεν συναίνεσε ποτέ σε τίποτα, φέρθηκε καιροσκοπικά, είναι ένας αριβίστας. Θα πρέπει να τιμωρηθεί παραδειγματικά. Θα πρέπει να «δοκιμάσει το δικό του φάρμακο» (a taste of his own medicine), όπως λέει και η αγγλοσαξονική έκφραση που προέρχεται από τον γνωστό μύθο του Αισώπου.

Δεν διαφωνώ για τον Αλέξη Τσίπρα. Αλλά επιτρέψτε μου να παρατηρήσω δύο πράγματα. Πρώτον, πάρτε τη σκούφια σας και βαράτε τον. Η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ δεν φέρθηκαν λιγότερο καιροσκοπικά κατά την περίοδο 1974-2012. Να θυμίσω τον νόμο Γιαννίτση; Να θυμίσω το άρθρο 16; Να θυμίσω το πρώτο μνημόνιο; Βέβαια ο Αλέξης Τσίπρας έφτασε τον καιροσκοπισμό στο τέρμα, στο φουλ, στο έπακρο. Σωστό κι αυτό. Αλλά τώρα είναι Πρωθυπουργός. Όποιος θέλει να τον τιμωρήσει θα πρέπει να περιμένει τις εκλογές. Διότι ειδάλλως μαζί με τον Πρωθυπουργό μπορεί να τιμωρήσει και τη χώρα.

Η μοναδική περίπτωση να δοθεί μια πραγματική λύση – ούτε καν αυτό, να τεθούν τα θεμέλια μιας πραγματικής λύσης – είναι η συναίνεση που θα κατανείμει το πολιτικό κόστος σε περισσότερους

Αν έχετε ακόμα και επιπόλαιη ή επιφανειακή γνώση των δεδομένων του Ασφαλιστικού συστήματος στην Ελλάδα θα πρέπει να είστε ήδη τρομοκρατημένοι. Πρόκειται για βόμβα που είναι έτοιμη να εκραγεί. Ακούμε το τικ-τακ, βλέπουμε την αντίστροφη μέτρηση, γνωρίζουμε το μέγεθος της καταστροφής που θα επέλθει αλλά συζητάμε ακόμα για το αν θα πρέπει να υπάρχει συναίνεση ή όχι. Για το τι σκοπούς έχει ο Αλέξης Τσίπρας – αν μπλοφάρει ή το εννοεί. Για το αν θα πρέπει να υποχρεωθεί να «ανταλλάξει» αυτή τη συναίνεση με τη συναίνεση σε άλλα ζητήματα.

Τα πράγματα είναι απλά. Το Aσφαλιστικό πρέπει να λυθεί τώρα. Και ο μόνος τρόπος να λυθεί προϋποθέτει μεγάλο πολιτικό κόστος. Βλέπετε εσείς την κυβέρνηση να θυσιάζεται; Βλέπετε τον Αλέξη Τσίπρα να αποφασίζει να λύσει τον γόρδιο δεσμό ως πραγματικός ηγέτης (statesman); Εγώ πάντως όχι. Απλά δεν θα το κάνει. Δεν το μπορεί επιπλέον. Τα νούμερα δεν βγαίνουν. Αν αναγκαστεί να κάνει μόνος του τη μεταρρύθμιση, θα κάνει μισές δουλειές. Αυτό που συνήθως ονομάζω στα κείμενά μου «μισοψημένες μεταρρυθμίσεις» (half-baked reforms).

Η μοναδική περίπτωση να δοθεί μια πραγματική λύση – ούτε καν αυτό, να τεθούν τα θεμέλια μιας πραγματικής λύσης – είναι η συναίνεση που θα κατανείμει το πολιτικό κόστος σε περισσότερους. Μόνο έτσι θα το κάνει σωστά η κυβέρνηση και μόνο έτσι θα αποφύγει η αντιπολίτευση μια πιο επικίνδυνη βόμβα όταν θα διαδεχθεί τον ΣΥΡΙΖΑ. Κυρίως, μόνο έτσι δεν θα ανατιναχτεί η χώρα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News